N a m iq abbasov məDƏNİYYƏt siyasəTİ
Yüklə 3,48 Mb. Pdf görüntüsü
|
Nəticə Müstəqilliyinin ilk illərində Azərbaycan Respublikasının qarşısında yeni
tarixi mərhələ: dövlət müstəqilliyinin möhkəmləndirilməsi, demokratik, hüquqi, dünyəvi
dövlət qurulması, ölkənin ərazi bütövlüyünün bərpa edilməsi, Dağlıq Qarabağ probleminin milli maraqlara uyğun həlli, əhalinin təhlükəsizliyinin və rifahının təmin edilməsi kimi taleyüklü, mühüm tarixi vəzifələr məqsədə çevrilmişdir. Deyilənlər ardıcıl, məqsədyönlü, düşünülmüş daxili və xarici siyasət kursunun hazırlanıb həyata keçirilməsini və bu məqsədlə ölkənin intellektual və sosial-iqtisadi potensialından, ictimai-siyasi qüvvələrindən səmərəli istifadə olunmasını zəruri etmişdir ki, heç şübhəsiz, bu vəzifələrin həyata keçirilməsi prosesində dövlətin yeni mədəniyyət siyasətinə olan ehtiyac da özünü aşkar büruzə verdi. Lakin aktual və maraqlı olduğu qədər də mürəkkəb bir fenomen olan mədəniyyət sahəsində dövlət siyasəti yalnız nəzarətlə məhdudlaşmırdı. Burada nəzarətdən çox mədəniyyətə qayğı məsələsi prioritet təşkil edirdi. Həqiqətən də on yeddi illik müstəqillik dövründə dövlətin mədəniyyət sahəsinə həsr olunmuş qanun, qərar və konsepsiyaların mövcudluğu dediklərimizin sübutu ola bilər. Müstəqil inkişaf mərhələsində cəmiyətin tərəqqisi mədəniyyət fəaliyyətinin bütün sahələrində, yaradıcılıq axtarışlannda və eksperimentə meyllərdə özünü daha bariz şəkildə göstərdi. Bu, mədəniyyət tarixinə münasibətdə, milli- mənəvi irsi mənimsəmək səyində, insanların fasiləsiz yaradıcılıq prosesində iştirakında özünü göstərir. Müstəqillik illərində Azərbaycanda dövlətin mədəniyyət siyasətində mənəvi dəyərlərə yüksək qiymət verilmiş, ona qayğı zərurəti ön plana çıxarılmışdır. Məhz belə bir mədəniyyət siyasəti nəticəsində Azərbaycan cəmiyyəti mədəni inkişaf vəzifələrinə uyğun gələn mədəniyyətin varislik prinsipini həm ümumsosial səviyyədə, həm də şəxsi səviyyədə göstərərək mədəniyyəti mənimsəmə prosesində fərdin dünyanı dərketməsinin, onun dərinliyi və zənginliyi ilə əks etdirməsinin, onun daha vacib hesab etdiyi mədəni sərvətər 426
kompleksinin mənimsənilməsinə ardıcıl, məqsədyönlü və tam münasibət göstərir. Artıq bu gün müasir insanın mədəni irsə münasibətinin təkmilləşdirilməsi mədəni sərvətlərin həm şüurlu surətdə, həm də kortəbii mənimsənilməsinin mahiyyət və xüsusiyyətlərinin dərk edilməsilə bağlıdır. Kortəbii mədəni varislik bir sıra neqativ nəticələrə səbəb olur. Bu baxımdan o, keçmişdə çoxcəhətli əlaqələrin pozulmasına, bəzən isə bir sıra mədəni hadisələr haqqında biliyin tam itməsinə şərait yaradır. Digər tərəfdən keçimşin mənəvi potensialı ilə kortəbii, özbaşına ünsiyyət insanlarda mədəni irsə münasibətdə fetişizm ruhu yaradır. Deməli, mədəniyyətin bu və ya digər hadisəsinin həqiqi dəyə rindən asılı olmayaraq, o sitayiş və şöhrətpərəstlik əşyasına dönür. Mədəni sərvətləri qorumaq, onu bərpa etmək sahəsində mütərəqqi qüvvələrin birgə fəaliyyəti, beynəlxalq mədəni mübadilə onu göstərir ki, mədəni varislik insanların tarixi və etnik məhdudluqdan tədricən azad olmasına imkan verir. Dövlət siyasətində mədəni və mənəvi dəyərlərin kulturoloji mahiyyəti, mədəniyyətlərarası kommunikasiyalar və mədəni ünsiyyət ön planda durur, siyasi mədəniyyət inkişaf etdirilir. Azərbaycanın dövlət konsepsiyasında mədəni və mənəvi irsin qorunması zəruri məsələ kimi qoyulur və həll edilir. Burada önəmli olan vətənpərvərlik bir tərəfdən müəyyən tarixi-mədəni mühitdə doğma torpağa, sənətə və sənətkarlara, dilə, ənənələrə münasi bətdir, digər tərəfdən isə o, estetik-siyasi məzmuna malikdir. Azərbaycanın mədəniyyət siyasətində mədəni və mənəvi irsin qorunması vətənpərvərlik sayılır. Elə buna görə də estetik şüur insanın və vətənin vəhdətini, onun gözəlliyini çoxdan təsbit edərək, onu vətənpərvərlik tələbində ifadə etmişdir. Bu mürəkkəb, zəngin, tarixən dəyişkən sosial-estetik və əxlaqi-psixoloji haldır. Özünün obyektiv sosial məzmununa görə vətənpərvərlik praktik olaraq, müəyyən vətənlər çərçivəsində insanların ünsiyyətinə, yekdilliyinə, birliyinə kömək etməlidir. Öz fərdi-psixoloji mexanizminə görə o, dərin intim törəmədir, vətənin, mədəniyyətin taleyinə insanın şərik olması, onun vətənlə birləşməsi hissi və duyğusudur. Bu, daha aydın sübut edir ki, bir tərəfdən fərdlər 427
konkret tarixi sosial-mədəni mühiti mənimsəyir, onunla qovuşur, digər tərəfdən bu mühitin özü konkret fərdlərin ünsiyyətinin nəticəsidir. İstiqlaliyyətimizin yenidən bərpasından sonrakı dövrdə belə bir gerçəklik bir daha təsdiqləndi ki, milli mədəniyyət, həm özünəməxsus ünsürləri, xüsusiyyəti mühafizə etmək və həm də müəyyən bir dinamizm içində dəyişmək surətilə varlığını qoruya bilir. Güclü bir mədəniyyətin həqiqi keyfiyyəti əsl xüsusiyyətini qətiyyətlə qoruyaraq dəyişə bilməsidir; milli xüsusiyyətidən böyük güzəştlərə getmədən yeni şərtlərə uyğunlaşma qabiliyyətini göstərə bilməsidir. Mədəniyyətim dinamik mahiyyəti və keyfiyyəti bu şəkildə anlaşılmalıdır. Belə olduqda milli mədəniyyət siyasətinin dəyişən şərtlərə uyğunlaşmaq məcburiyyəti daimi olacaqdır. Əsas xüsusiyyətini və Azərbaycanın milli hədəflərilə olan bağlılığını mühafizə edə bilməsi üçün isə (bir demokratiyada zəruri olan iqtidar dəyişmələrindən mütəəssir olmayacaq formada) müntəzəm bir tətbiqat şansına sahib olması zəruridir. Keçən illərdə iqtidarların, mədəniyyətin müxtəlif ünsürləri etibarilə tətbiq etdikləri dəyişik siyasətlər Azərbaycana sadəcə zaman itkisi bahasına başa gəlməmiş, eləcə də gənclərin (milli varlığımız baxımından milli, dini, ruhi-mənəvi və mədəni dəyərlərə səmimiyyət və sədaqətlə bağlı olan vətəndaş olaraq yetişdirmələrinin həyati zərurətə çevrildiyi dövrlərdə) milli xarakterimiz baxımından tərəddüdlər içinə düşmələrinə səbəb olmuşdur. Bu mənada, keçid dövrünün böhranlı vəziyyətlərinə yenidən sürüklənməmək üçün, milli hədəflər baxımından aparılacaq milli mədəniyyət siyasətinin siyasi iqtidar
dəyişikliklərindən təsirlənməyəcək formada müntəzəm olaraq varlığını mühafizə etməsi və həyata keçirilmə qabiliyyətini qoruması şərtdir. Mədəniyyət siyasətinin mühüm ideoloji vəzifəsi - Azərbaycan dövlətinin mütərəqqi inkişafı və
onun gələcəyinin proqnozlaşdırılması üçün yeni imkanların yaradılması ilə bağlıdır. Bu vəzifələrin elmi cəhətdən əsaslı şəkildə həyata keçirilməsi üçün yeni mədəniyyət siyasəti kulturoloji elmlər əsasında formalaşdınlılmalıdır. Bunları nəzərə alaraq, milli maraqlanmıza 428
Yüklə 3,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|