O’. A. Farmanov

 
3.1. Sport mashg’ulotining prinsiplari 
 
Sport mashg’ulotining tuzilishi va amalga oshirishligi onglilik, 
qaytarishlilik, asta sekinlik, ko’rgazmalilik, har bir o’ziga xoslilik 
prinstiplariga asoslanadi. Bu prinstiplarning ko’pchiligi pedagogikadan 
o’zlashtirib olingan bo’lib, bular sport mashg’ulotining vazifalari va 
sharoitlaridan kelib chiqqan pedagogik jarayondir. 
Onglilik prinsipi.
U sportchini o’zini tayyorgarlik jarayoniga ongli 
ravishda va faol munosabatda bo’lishiligini nazarda tutadi. O’z 
tayyorgarligiga yuqori onglilik munosabatida bo’lganda nazariya va 
metodikani chuqur o’rganishi, sportchida katta tajriba va bilim yaratib, 
shu sababli samarali mashg’ulot qilish, musobaqada muvafaqiyatli 
qatnashish va keyinchalik shularga o’z tajribasini o’rtoqlashishidan 
iboratdir. 
Qaytarishlilik prinsipi
fiziologik holatga asoslanadi. Negaki u 
shartli refleks aloqalarini tashkil qilish va organizmda mashg’ulot ta’siri 

---

30 
ostida zarur, bo’lgan (mos) o’zgarishlarni yuzaga keltirish uchun 
bajariladi. 
Mashg’ulot 
mashg’ulotlarini, 
jismoniy 
mashqlarni 
qaytarmasdan sportda rivojlantirish va takomillashtirish bo’lishi 
mumkin emas. Sport mashg’ulotida ba’zi jismoniy mashqlarni 
qaytarmasdan sportda rivojlantirish va takomillashtirish bo’lishi 
mumkin emas. Sport mashg’ulotida ba’zi jismoniy mashqlarni 
qaytarish, shu bilan birga butun mashg’ulotlarini optimal ravishda 
qaytarishlilik talab qilinadi. Ba’zi mashqlarni qaytarish soni va ular 
o’rtasidagi dam olish intervali sportchining tayyorgarligiga, uning 
yoshiga, 
mashq 
turiga, 
tashqi 
muhitga-maksimal 
yuklamani 
almashinishligiga bog’liqdir. 
Haftalik yoki boshqa sikl boshida sportchining organizmi avvalgi 
hafta mashg’ulot yuklamasidan butunlay tiklangan bo’lishi juda 
muhimdir. Hozirgi paytda yuqori malakali sportchilar kundalik 
mashg’ulot mashg’ulotlariga o’tayaptilar, shunga qarab, ularning 
yuklama (miqdor va intensivlik jihatdan) qaytarilishlik miqdori 
o’zgaradi.