O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti k. Z. Xomitov

tashqi
va 
ichki
turlarga bo‗lsa bo‗ladi. Tashqi ma‘lumot yig‗ilib, 
oldin umumiy
, keyin 
esa 
maxsus
ma‘lumot tahlil qilinadi. 
Ichki axborotlarga hisoblanuvchi umumiy ma‘lumot iqtisodiyot va 
ko‗chmas mulk bozori faoliyatini va umumiy tendensiyalarini 
o‗rganishga kerak. Mazkur ma‘lumot bayon tarzida bo‗lib, bozor 
qiymatining miqdorini aniqlashda bevosita ishlatiladi, shuningdek, 
tahliliy ko‗nikmalarini namoyish etishi kerak. 
Maxsus ma‘lumot odatda muayyan metodda hisoblash uchun 
qo‗llaniladigan raqamlar ko‗rinishida beriladi. Tashqi ma‘lumotni 
yig‗ish makroiqtisodiy ko‗rsatkichlarni yig‗ishdan va milliy 
iqtisodiyotning umumiy holatini tadqiq etishdan boshlanadi. Ko‗chmas 
mulkning baholash usullari uchun muhim bo‗lgan ma‘lumotlar sifati 
hajmi va tahlil qilish uchun professional to‗plangan bo‗lishi lozim. 
Ko‗chmas mulkni baholash uchun talab zarur ma‘lumotlarni samarali 
foydalanishda tizimlashtiradi va tasniflaydi.
 
Tashqi ma‘lumotlarning umumiy jihatdan quyidagi bloklarga 
bo‗linadi: 

iqtisodiy tendensiyalari; 

mahalliy xususiyatlari; 

demografik; 

davlat huquqiy va soliq siyosati; 

aholining sotib olish kuchi; 

narx dinamikasi; 

kapital qurilish dasturi; 

qurilish mahsulotlari uchun xarajatlar dinamikasi; 

ko‗chmas mulkni kreditlashni tashkil etish. 
 

---

185 
7.4. Ko„chmas mulk bozori va ko„char mulk qiymatini baholash
xizmatlari bozori konyunkturalari bo„yicha axborotlar
tizimini shakllantirib borish 
Mulk qiymatini baholashning xizmatlar bozori (MQBHB) bu, 
ma‘lum bir hajm va narxga ega bo‗lgan baholash xizmatlarini ko‗rsatish 
bilan bog‗liq tashkillashgan itimoiy-iqtisodiy–informatsion-huquqiy 
mexanizm bilan ta‘minlangan munosabatlarni turli omillar ta‘siri 
sharoitida maqsadli amalga oshirishni ta‘minlovchi yaxlit bir murakkab 
tizim sifatida namoyon bo‗luvchi baholash xizmatlari bo‗yicha talab va 
taklif funksiyasini amalga oshiruvchi tizimdir. Mazkur bozorning 
ajralmas 
tarkibiy 
qismi 
sifatidagi 
ko‗chmas mulk qiymatini 
baholashning xizmatlar bozori (KMQBHB) bevosita ko‗chmas mulk 
bozorida amal qiladi. 
MQBHBning dinamik muhitga ega murakkab tizim ekanligi unda 
baholash xizmatlari hajmi vaqt birligi ichida talab va taklif asosida 
uzluksiz o‗zgarib borishi bilan belgilanadi. 
MQBHBga oid tushunchalar asosan XX asrning ikkinchi 
yarmining o‗rtalaridan boshlab baholash faoliyati bilan bog‗liq ravishda 
shakllanib uzluksiz takomillashib kelmoqda. Bunga asosiy sabab inson 
sivilizatsiyasining Mulk bozorini xizmatlar sohasidagi tajribasini yillar 
davomida boyishi unda mulkdorlarning mulkiy munosabatlari va 
qiziqishlari kengayib, maqsadlari va faoliyat turlari, ehtiyojlari ortib 
manfaatlari 
toboro 
o‗sib ularning haq-huquqlari borgan sari 
mustahkamlanib va taʼminlanib borishidir.