•
Xüsusi taktiki d
əstələr və hədsiz güc.
•
Narkotikl
ə mübarizə dəstələri və narkotik alıb satanlar, dəllalların dələ-
duzlu
ğu.
•
Polis m
əlumat bazası və rəsmi informasiyadan sui-istifadə
225
.
Analizl
ər,xüsusi nümunələrin və ya problemli sahələrin yaratdığı nəticələrə diqqətli
olma
lıdır. Qiymətləndirmə prosesi nəticəsində müəyyənləşdirilən problemlərin törətdiyi
z
ərər və həmçinin, bu problemlərin yaratdığı cari risklər uyğun müdaxilələr hazırlamaq
m
əqsədilə işarələnməlidir.
“N
əticələr” dedikdə operativ nəticələr nəzərdə tutulur,lakin təşkilatın ictimai duruşu
(legitimliyi) ba
xımından da nəzərdə tutulur.Legitimlik yaxşı polisliyin önəmli ölçüsüdür.
O,polisl
ərin fəaliyyətinə ictimai dəstəyin dərəcəsini nəzərdə tutur. Korrupsiyaya və digər
sui-istifad
ə formalarına fəal qoşulan polis xidmətləri,yüksək dərəcədə ictimai etibarsızlıq
v
ə əməkdaşlıqdan imtina ilə qarşılaşacaqlar.Polis korrupsiyası riskləri və zərərli amilləri-
nin strateji qiym
ətləndirməsi, davam edən ictimai etibarsızlığın törətdiyi nəticələri nəzərə
alma
lıdır.
İctimai legitimlikdən əlavə,polis korrupsiyasının başqalarına gətirdiyi zərərli nəticələ-
r
ə diqqəti yönəltmək islahat səylərinə dəstək yığmaq üçün faydalıdır. Bu cür mənfi nəti-
c
ələrin sənədləşdirilməsi müsbət dəyişikliyə mane olan və ya dəstək verən mühüm siyasi
qüvv
ələrə təzyiq etmək üçün əsas yaradır.
Mövcud anti-korrupsiya önl
ənməsi və nəzarət strategiyalarının miqyası və səmə-
r
əliliyi
T
əşkilat daxilində önləyici mexanizmlərin səmərəliliyinin analizinə, uyğun məlumat
toplanma
sı vasitəsilə nail olmaq olar. Birinci addım bu mexanizmlərin nədən ibarət oldu-
ğunu müəyyənləşdirməkdur. Bu təşkilatiın strukturlarının,uyğun qanunların və təlimatla-
rın,illik hesabatların və digər daxildə dərc olunan sənədlərin işlək hala gətirilməsi ilə edilə
bil
ər.Sənədləşmələr mümkün olmadıqda və ya aydın olmadıqda müsahibələr bütöv şəkli
ba
şa çatdırmağa kömək edər.
S
əmərəliliyi yoxlayarkən,polis xidmətinin illik hesabatının özü bü cür növ informasiya
ver
ə bilər.Digər rəsmi mənbələr,məsələn,ombudsman hesabatı və anti-korrupsiya və ya
izl
əmə orqanlarının hesabatları bu mərhələdə çox mühüm potensial mənbələrdir. Müsahi-
b
ə edilmiş və ya sorğulanmış polis işçilərindən və media xəbərlərindən və başqa qeyri
r
əsmi məlumat mənbələrindən alınan məlumatları da daxill etmək əhəmiyyətlidir.
311
İndiki önləyici və daxili nəzarət mexanizmlərinin səmərəliliyinin analizi anti-korrupsi-
ya s
əylərində strategiya inkişaf etdirmək üçün vacibdir,çünki o, prosedurların harada yax-
şı(və ya pis) işlədiyini və nələrin dəyişməsinə ehtiyac olduğunu və ya bu prosedurların
gücl
ənməsi üçün nələrin əlavə edilməsinin lazım olduğunu müəyyənləşdirməyə əsas ha-
zırlayır. (əlavə məlumat üçün 5-ci Fəsilə baxın).
Mümkün islahat strategiyala
rı və metodları
Riskl
ər,təhlükələr və onların nəticələri haqqında məlumatları analiz edərək,strateji qiy-
m
ətləndirmə daha sonra dəyişim üçün istiqamət verməyə və o istiqamətdə hərəkət etmək
yolla
rını təmin etməyə çalışır. Anti-korrupsiya qiymətləndirməsində,dəyişim üçün geniş
istiqam
ət tam aydın olacaq. Amma ora necə çatmaq çox zaman tam aydın olmayacaq.
S
əmərəli anti-korrupsiya mexanizmləri axtaran zaman müxtəlif məsələlərə baxılmalı-
dır.
Təşkilat daxilində indiyə qədər istifadə olunan anti-korrupsiya metodları
ola bi
lər və onlar xidmətin digər sahələrində də tətbiq oluna bilər. Uyğun şəkildə
dəyişdirilərək onların tətbiq sahəsinin uzadılması həyata keçirilən ola bilər. Audit
praktikala
rının, maliyyədən başlamış polis fəaliyyətinin digər sahələrinə doğru
genişləndirilməsini nümunə göstərmək olar.
Çox sayda inki
şaf etməkdə olan və münaqişə sonrası ölkələrdə islahata
cəhd edərkən, inkişaf etmiş ölkələrin ”ən yaxşı praktikalarının” sadəcə qəbul edil-
məsi çox zaman həyata keçirilə bilməyən və davamlı olmayan metodlarla nəticə-
lənəcək və uğursuz olacaq. Hər hansı ölkənin və ya qurumun özəl şəraitinə uyğun
olaraq,
uğurla nəticələnmək perspektivi olan variantların baxılmasına üstünlük
veril
məlidir. Məsələn,müşahidə praktikalarına fokuslanmaq daha praktiki olardı,
nəinki müxtəlif mənbələrdən alınmış məlumatların müqayisəsindən asılı olan
yeni kompyut
erləşdirilmiş öncədən xəbərdarlıq sisteminin tətbiq edilməsi. Bu cür
çox hallarda,sonuncu ya
xın müddət üçün yerinə yetirilə bilməyən ola bilər və yə-
qin ki,
hətta uzun müddətə də yox.
Müx
təlif mühit və problemlərə baxmayaraq,polis xidmətləri hələ də bir-
birin
dən öyrənə bilər. Baxilnan metodların baha başa gəlmədiyi hallarda və ya
onla
rın yerinə yetirilməsi çətin olduğu hallarda bu xüsusilə həqiqətdir. Təkmilləş-
diril
miş müşahidə praktikalarını və daxili xəbərçi sxeminin qurulmasını burada
nümu
nə kimi göstərmək olar. Çünki onların heç biri həyata keçirilmək üçün küt-
ləvi pul axıdılması və ya texnologiya tələb etmir.
312
Qiym
ətləndirmə prosesindən hansı cür nəticə gözləmək olar?
Proses bir növü istifa
də olunan məlumat bazası toplanması metodlarının
toplusun
dan təşkil olunan rəsmi hesabatdan, məlumat bazası analizinin nəticələ-
rin
dən və baxılan sahədə polis fəaliyyətini düzəltmək və ya təkmilləşdirmək üçün
nə edilə biləcəyi haqqında seriya tövsiyələrdən ibarət olur.
Polis korrupsiya
sı ilə əlaqədar,təşkilat daxilindəki xüsusi zəif nöqtələri və
həmçinin korrupsiyalı davranışları yaradan polisin çalışdığı mühitdəki səciyyəvi
elementləri müəyyənləşdirmək üçün analizlər edilir.
Hesabat,
həmçinin,cari risk zonasında riskləri azaltmaq üçün polis əmə-
liyyatla
rının yenilənən sahələri üzrə təkliflər verə bilər.
Ha
şiyə 2: Yol polisi və korrupsiya
Yol polisi v
ə korrupsiya ilə xüsusilə böyük problemli olan ölkədə bu işin,məsələn,
başqa təşkilatlara verilməsi təklif oluna bilər. Əgər bu iş praktiki və ya siyasi baxımdan
yerin
ə yetirilə bilən olmasa,hesabat,həmən polis işçilərinin daha yaxından nəzarətini töv-
siy
ə edə bilər və ya yol polisi idarəsinin fərqli birlik kimi ləğv olunmasını tövsiyə edə bi-
l
ər və onların adi polis birlikləri ilə qovuşmasını təklif edə bilər.
Hesabat n
ə edilə bilər və nə edilməlidir haqqında reallığa söykənməlidir. Onlar hər
han
sı xüsusi qiymətləndirmə strukturunda nəyə nail olmağın sərhədlərini və nəticədə
mümkün islahat sah
ələrini müəyyən edərək müxtəlif qüvvələr haqqında dəqiq düşünməli-
dirl
ər. Tövsiyələr əldə olan sübutlar əsasında hazırlanmalıdır, nəinki sadəcə işlərin yaxşı-
la
şacağına ifadə olunan ümidlə.
Strateji qiym
ətləndirmələr təşkilati dəyişiklik üçün istiqamət və məqsədlər müəyyən-
l
əşdirməlidir,lakin onlar praktiki,nail oluna bilinən addımlarla müşaiyət olunmalıdır.Ba-
ca
rıq qurma tədqiqatlarının təsdiq etdiyi kimi,köklü dəyişikliklər bir gecə içində əldə
olunmur. Real,uzunmüdd
ətli dəyişiklik tez-tez çox illər və ya onilliklər tələb edir.Dəyişi-
min apar
ıcı qüvvəsini saxlamaq üçün, yaxşı strateji qiymətləndirmə yaxın müddətli məq-
s
ədlər üçün tövsiyələrı əhatə edəcək;ondan ötrü ki,islahatın gətirdiyi faydalar uzun müd-
d
ətə uzanmasın.
Nümu
nə 1: Yeni istiqamətin müəyyənləşdirilməsi-Serbiyanın gələcəyə baxış
sənədi
Polis xidm
ətinin hansı istiqamətdə getdiyi haqqında ümumi strateji ətraflı planla, strat-
eji qiym
ətləndirmənin nəticəsinin biri kimi mühüm dəyişikliyə apara bilər. Serbiyada apa-
rılan polis islahatı zamanı,bu cür “plan” –a cəhd edildi və gələcəyə baxış sənədi yaradıldı.
Bu ba
xış sənədi “polislik işinin Serbiyada
226
üzl
əşdiyi problemlərə açıq daxili nöqteyi
313
Dostları ilə paylaş: |