Pol is düRÜstlüYÜ haqqin da vəSAİT

4.3.
 
İnkişaf etməkdə olan ölkələr 
Ümumiyy
ətlə, bu kontekstdə iki əsas məsələyə baxılması lazımdır. 
1.
 
Şəffaflıq və hesabatlılıq üçün hüquqi çərçivənin,cinayət məhkə-
m
ə icraatı sisteminin sütunlarının əsasını təşkil etməsini və korrupsiya məsə-
l
əsində ictimai dəstəyin apatiyanı,məğlubluğu və əlbir olanları bitirmək məq-
s
ədi güddüyünü təmin etməli. Bu məqsəd üçün,polis təşkilatının yenidən qu-
rulma
sı ictimaiyyətin ehtiyaclarını qarşılamaqdan ötrü lazımdır. Legitim hö-
küm
ətin hüquq mühavizə qanadı rolunu saxlamaqla,əsas diqqət xalqa xidmət 
etm
əkdir. Hökümətin bütün məsələlərində olduğu kimi,polisin dürüstlük,əda-
l
ət,şəffaflıq və hesabtlılıqla hərəkət etməsi vacibdir.Bu cür prosess, korrupsi-
ya qavra
yışı sorğusu ilə başlaya bilər, sonra ictimai maarifləndirmə kampani-
ya
sı ilə və korrupsiya hallarına münasibət və tədbirlərlə davam edər. 
2.
 
Korrupsiya stimulla
rı  və  imkanlarını  aradan qaldırmağa  kömək 
ed
ən uyğun iqtisadi və idarəetmə orqanları ilə təmin etməli. Bu cür proses tə-
l
əb olunan maaşların müntəzəm şəkildə ödənilməsi ilə başlayar. 
 
Nümun
ə 6: Cənubi Afrika 
C
ənubi Afrikada,polis transformasiya prosesinin üzləşdiyi davamlı problem, korrupsi-
ya
dır
65
. 1996-ci ild
ən bəri,korrupsiya,Cənubi Afrika Polis Xidmətinin rəsmi prioriteti ola-
raq qal
dığı  halda,  bu  polis təşkilatının  korrupsiyanı  səmərəli  şəkildə  aradan qaldırdığı 
haqda çox az göst
əricilər vardır. Geniş ictimaiyyət üçün,polis xidməti bütövlükdə korrup-
siyalan
mışdır,çünki o irqçiliklə silahlanmış qəddar siyasi rejimin aləti olmuşdur. Bundan 
əlavə,  şəxsi qazanclar üçün hakimiyyətdən sui-istifadənin  geniş  yayıldığı  haqda çoxlu 
sayda d
əlillər var idi  və bunlar aparteid rejimi altında ən yüksək səviyyələrdə baş verirdi. 
D
əstə komandiri Polkovnik Yevgeni de Kokun( Eugene de Kock)məhkəməsi polis için-
d
əki yuxarı rütbəli komandirlər arasında korrupsiyanın yayılması miqyasının göstəricisi 
idi. De Kok m
əhkəməsində dəlillərin çoxunun Cənubi Afrika Polisinin güclü təhlükəsiz-
lik qolu il
ə bağlı olduğu halda,rüşvət,qoruycu reketlik və oğurluq polisin digər sahələri 
ara
sında adi hal almışdı. Qumar,faişəlik və qanunsuz içkilər satışı kimi qadağan olunmuş 
bazarla
rı polisin qoruması ilə sıx əlaqəli olan korrupsiyanın bu formaları aparteid polis 
t
əşkilatı boyunca korrupsiyanı artırmışdır. 
4.4.  Inki
şaf etmiş ölkələr 
Bu  kontekstd
ə polis idarələrinin təşkili ümumilikdə tələblərə cavab verir. Problemlər 
ad
ətən, yararsız rəhbərlik,nəzarətin olmaması, mənəviyyatın aşağı olması və kadrlara etik 
d
əyərlərin öyrədilməsinə lazımi diqqət verilməməsinə görə yaranır. Korrupsiya bu cür zə-
iflikl
ər nəticəsində çicəklənir və ayrı-ayrı zabitlərin davranışında əks olunur. Geniş miq-
yas
lı korrupsiya az-az hallarda olur. Ona görə də,tədbirlər polis daxilində etik proseslərin 
inki
şafına yonəlməlidir. Daha ətraflı 4-cü Fəsilə bax: 
137 

---

Nümun
ə7 : Amerika Birləşmiş Ştatları 
(Baltimor,Merilend) 2011-ci ilin Mar
tında, Federal Baş Juri Baltimorun on  polis işçi-
sin
ə və Magestik Avto Şop (Majestic Auto Shop) adlanan maşın təmiri sexinə qarşı qaldı-
rılmış ittihamı geriyə qaytardı. Magestik Avto Shop-un sahibi,polis işçilərinə pul ödəyə-
r
ək maşın gəzası baş verdiyi hallarda qəzaya uğramış maşınları bilavasitə onun sexinə(şə-
h
ərin səlahiyyət verdiyi şirkətə yox)təmir etmək üçün  evakuasiyasını təşkil etdirdiyinə 
gör
ə  dələduzluq sxemində ittiham edilirdi.  
Baltimor Polis Idar
əsinin(BPI)tələbi odur ki, polis,maşınları çəkib gətirən xidmət la-
zım olduğu zaman yalnız Baltimor şəhər idarəsi ilə müqavilədə olan şirkətlərə müraciət 
etm
əlidir. Magestik, Baltimor Şəhər idarəsi ilə müqavilədə olan evakuasiya şirkəti deyil-
di. Bu sxem
ə  görə, BPI işçiləri qəza olduğu  yerdə Magestikin sahibi Cənab Morenoya 
z
ənk vurur və zərərə uğramış maşınlar haqqında ona ətraflı məlumat verirdilər. 
Ittihamda daha sonra deyilir ki, Magestikin evakuasiya ma
şını və ya Magestikin başqa 
evakuasi
ya şirkətindən alıb işlətdiyi evakuasiya maşını sonra qəza yerinə gəlir və hətta 
ma
şın reallıqda işlək halda olsa da onları qəzaya uğramış kimi Magestike aparır.Moreno 
v
ə BPI işçisi sonra görüşür və zərərçəkmiş maşınların sahiblərini Magestik Avto Sexinə 
t
əmirə sövq etdiyinə görə Moreno ona ya nağd şəkildə, ya da çek formasında pul ödəyir
66
. 
  
5-ci Böl
mə: 
Yeri
nə- yetirmə-qiymətləndirmə seminarı 
Bu bölm
ədə,təşkilati zəifliyi aydınlaşdırmaq,xüsusilə də korrupsiya ile bağlı zəiflikləri 
ay
dınlaşdırmaq məqsədilə təşkil olunmuş seminara baxılır. Bu cür qiymətləndirmə,daxili 
korrupsiya
nı səmərəli şəkildə cilovlamaq istəyən istənilən polis təşkilatı tərəfindən həyata 
keçirilm
əlidir və bu analizlərin nəticələri addımların harada atılmasını müəyyən etməlidir. 
Bu n
əticələr,səmərəli fəaliyyət planı hazırlamaq üçun əsas olacaqdır . 
5.1.  Qiy
mətləndirmə seminarının məqsədləri 

 
Korrupsiya n
əticəsində polis təşkilatı daxilində yaranan problemlərlə işti-
rak
çıların məlumatlandırılması və düşündürülməsi.  

 
Onla
rı azaltmaq üçün mümkün tədbirlər haqqında düşünməyə imkan ya-
ratmaq 

 
Bu probleml
ərin sərbəst şəkildə müzakirəsi üçün mühit yaratmaq. 

 
Bu seminardan beyin h
əmləsi,ssenarilər kimi təlim metodarını öyrətmək 
üçün istifad
ə etmək,və s. 
5.2. 
Iştirakçılar 

 
S
əkkiz və on nəfər arasında polis rəisləri və ya yüksək rütbəli polis işçilə-
ri(onla
rın hamısının   eyni ierarxiya səviyyəsinə məxsus olduqlarini təmin etmək 
lazimdir;
əgər belə olmasa, rütbələrdəki fərqlər müzakirələrə mane ola bilər). 
138 

---