Print indd
Yüklə 2,66 Kb. Pdf görüntüsü
|
131 Amerika prezidentləri da daha yaxşı nəticə göstərdi. Onun qələbəsi, Vətəndaş müharibəsindən sonra ilk demokratın Ağ Evə sahib olması, Demokrat Cənubu ilə Respublikaçı Şimalın barışıq simvolu təsiri bağışlayırdı. Onun birinci prezidentliyinin əsas fəaliyyət istiqaməti valyuta siyasəti, rüsum islahatları, hökumət və dövlət xidmətinin təkmilləşdirilməsinə yönəlmiş islahatlar oldu. Sələfi Arturdan fərqli olaraq inzibati işlərə daha çox vaxt sərf edən Klivlend səhərdən axşamadək çalışırdı. Dəbdəbəli ziyafətləri, təmtəraqlı qəbulları xoşlamayan prezident Ağ Evə işgüzar mühit gətirmişdi. Bu, prezidentliyinin ikin- ci ilində gözlənilmədən aristokrat nəslindən olan Franses Folsla ailə qurduqdan sonra da dəyişmədi. Prinsiplərinə sadiq qalan Klivlend himayədarlıq sis- teminə qarşı çıxır, gəlirli (təəssüf ki, bəzi dövləti vəzi fələr hələ də gəlir mənbəyi hesab edilirdi) vəzifələrin bölün- məsində partiya mənsubluğunu nəzərə almamağa çalışırdı. Lakin radikal islahatlar keçirilməsindən çəkinirdi. Klivlend güclü mərkəzləşmiş hakimiyyət tərəfdarı ol- masa da Konqreslə icraedici hakimiyyət arasındakı bəra- bərsizliyi minimuma endirməyə cəhd göstərir. Prezident ol- duğu müddətdə veto hüququndan görünməmiş sayda, 304 dəfə istifadə etmişdir. Seçkiönü verdiyi vədlərin heç də hamısını həyata keçirə bilməməsi, himayədarlıq sisteminə qarşı çıxmaqla bəzi par- tiya bosslarını özündən incik salması 1888-ci il seçkilərində uğursuzluğunun başlıca səbəbi oldu və o, respublikaçıların namizədi B.Harrisona uduzdu. Məğlubiyyətindən sonra maliyyə problemlərinin həlli ilə məşğul olur. Prezident Harrisonun fəaliyyəti, onda prezi- dentliyə özünün daha layiqli şəxs olduğu fi krini gücləndirir. Respublikaçıların təsərrüfatsızlıq və korrupsiya rejimindən milləti xilas etmək istəyilə, növbəti seçkilərə namizədliyini irəli sürərək parlaq qələbə qazanır. 132 Amerika prezidentləri Klivlendin ikinci prezidentliyi gözlənildiyinin əksinə olaraq uğurlu alınmır, iqtisadi böhranla müşayiət olunur. Xüsusilə maliyyə sisteminin ifl ic vəziyyətinə düşməsi təkcə 1893-97-ci illərdə 600 bankın bağlanmasına, 15000 müəssisənin müfl is olmasına səbəb olur. İşsizik 20 % ar- tır. Kənd təsərrüfatı məhsullarının qiymətdən düşməsi fermerlərə böyük ziyan vurur. Bu ərəfədə prezidentin səhhətində problemlər yaranır. xərçəng xəstəliyindən əzab çəkən Klivlend 1893-cü ildə ağır cərrahiyyə əməliyyatına məruz qalır. Olduqca gizli şəraitdə aparılan əməliyyat yalnız 1917-ci ildə ictimaiyyətə açıqlanıb. 1896-cı il seçkilərində namizəd olmaq istəsə də, de- mokratlar onun deyil Cenninqs Brayanın namizədliyini irəli sürürlər. İstefaya çıxdıqdan sonra Prinstona köçür, burada yerli universitetin rektoru, gələcəkdə prezident ola- caq Vudro Vilsonla dostluq münasibəti yaradır. İttifaq Sı- ğorta Şirkətləri Təşkilatının sədri və publisist kimi ictimai mühitdə fəaliyyət göstərir. Qrover Klivlend 24 iyul 1907-ci ildə vəfat edir. 133 Amerika prezidentləri BENCAMİN HARRİSON (BENJAMIN HARRISON) (1889-1893) Bencamin Harrison ABŞ-ın 9-cu prezidenti U.H.Harri- sonun nəvəsi idi. O, 20 avqust 1833-cü ildə Ohayonun Nord- Bend yaşayış məntəqəsində dünyaya gəlmişdi. Klivlend kimi presviterian ruhunda tərbiyə almış, lakin sələfi ndən 134 Amerika prezidentləri fərqli olaraq prezident olarkən belə dini qaydalara ciddi əməl etmişdir. Uşaqlıq illəri atasına babasından miras qal- mış 600 akr torpaq sahəsinə malik fermada keçib. Böyük və əməksevər fermer ailəsinin həyatı, aristokrat əcdadlarından fərqli olaraq, heç də təmtəraqlı keçməmişdir. Buna baxma- yaraq ailə başçısı Con Skottun gərgin işgüzarlığı sayəsində ailənin on iki uşağının hamısı xüsusi müəllimlər yanında təhsil alır. Kollecə daxil olmaq məqsədilə Bencamini 14 yaşı olarkən xüsusi məktəbə qoyurlar. Maddi çətinliklər səbəbindən atasının onu məşhur Yel Universitetində oxut- maq arzusu həyata keçmir. Lakin Bencamin «Qərbin Yel Universiteti» hesab edilən Oksforddakı Mayami Universitetində təhsil alır. Universitetdə təhsilini bitirdikdən sonra Sinsinattiyə köçə- rək, atasının dostu Bellami Starerin köməyi ilə, hələ 21 yaşı tamam olmamış yerli vəkillər kollegiyasına üzv qəbul edi- lir. Nüfuzlu vəkil Uilyam Uolles ona şərikli vəkillər konto- ru açmağı təklif edir. Tezliklə böyük hörmət qazanan yeni kontorun müştəriləri arasında istər iri şirkətlər, istərsə də sıravi şəxslər yer tutur. Böyük qonorarlar almasına baxma- yaraq Harrisonun tez-tez pula ehtiyacı olmuş və o, uşaqlıq dostu Albert Qallatindən borc götürmüşdür. Qeyd edək ki, Qallatin sonralar İndiana ştatının qubernatoru, Harrisonun prezidentliyi dövründə isə ABŞ-ın İtaliyada səfi ri olmuşdur. 1861-ci ildə Uollesdən ayrılan Harrison özünün vəkillər kontorunu açır. Kontor tezliklə İndianapolisin aparıcı kon- toruna çevrilir. Dövrün bir çox dövlət xadimləri kimi Vətəndaş Müha- ribəsi onun da karyerasına önəmli təsir göstərib. 1862-ci ilin iyul ayında leytenant rütbəsində hərbi xidmətə başlayır və ona yeni formalaşdırılan alaylardan biri üçün könüllülər toplamaq tapşırılır. Müharibədə iki illik iştirakı ərzində bir neçə dəfə ağır döyüşlərdə iştirak edir və briqada generalı rütbəsinədək yüksəlir. 135 Amerika prezidentləri Müharibədən sonra vəkillik praktikası ilə məşğul olur və İndiana Ali Məhkəməsinə üzv seçilir. Onun hərbdə qazandığı uğurlar, seçkili orqanlarda təmsil olunmasına əlverişli şərait yaradırdı. Respublikaçılar onu İndiana qu- bernatoru seçkilərinə namizəd göstərmək istəsələr də, bu təklifdən imtina edir. Lakin 1881-ci il Konqresə keçirilən seçkilərdə iştirak etməyə razılıq verir və senata seçilir. Siyasi fəaliyyətə bir o qədər həvəs göstərməməsi növbəti seçkilərdə məğlub olması ilə nəticələnir. Bu uğursuzluğa baxmayaraq, nüfuzlu siyasi xadimlərin, maliyyəçilərin daxil olduğu yaxın ətrafı onu gələcəkdə pre- zident görmək istəyirdi. Heç bir siyasi qalmaqalda adı hal- lanmayan, saf əxlaqa malik Harrison 1888-ci il prezident seçkilərində respublikaçıların namizədi olur. İkinci müddətə prezident seçilmək istəyən demokrat Klivlendlə yanaşı «Spirtli içkilərə qadağa» adlandırılan par- tiyadan Klinton Fisk və Əmək partiyasını təmsil edən Ek- son Striter də seçkilərə qatılır. Seçkilərdə mübarizə əsasən Harrison və Klivlend arasında getmişdir. Harrison Klivlenddən 0,7 % az səs toplasa da, seçimcilər kollegiyasında ona qalib gələrək (233:168) prezident olur. Zəngin siyasi təcrübəyə malik olmayan yeni prezident bu uğurunu Allahın işi hesab edir. Onun məqsədyönlü siyasət yeridə bilməməsi ölkənin siyasi-iqtisadi həyatında önəmli inkişaf üçün stimul yaratmamışdır. Harrison qarşı- ya çıxan siyasi problemləri həll edə bilmir və özünü yal- nız ölkənin ali məmuru kimi göstərir. Prezidentliyinin ilk 18 ayı müddətində 1700-ədək məmuru yenisi ilə əvəzləyir. Təyinatların heç də hamısı uğurlu olmur və narazılıqla qar- şılanır. 30 yaşlı Nyu-Yorklu Teodor Ruzveltin Federal Ko- missiyada dövlət qulluğuna götürülməsini məqbul hesab etmək olar. Gələcəkdə prezident seçilmiş Ruzvelt siyasi- inzibati karyerasının əsasını məhz bu təyinatla qoymuşdur. Yüklə 2,66 Kb. Dostları ilə paylaş:
|