Print indd
Yüklə 2,66 Kb. Pdf görüntüsü
|
136 Amerika prezidentləri Prezidentin Konqreslə səmərəli əməkdaşlığı alınmır. Əlavə təklifl ərlə Konqresə göndərdiyi illik müraciətlərinin heç biri qəbul edilmir. Qanunverici orqanla qarşıdurma ar- zulamayan Harrison veto hüququndan istifadə etmir. Təntənəli mərasimləri xoşlamayan prezident xanımı Karolin Skott uşaqları və nəvələri ilə Ağ Evdə təm-təraqsız həyat sürmüşdür. Harrison administrasiyasının xarici siyasi kursu da ol- duqca uğursuz olmuşdur. Dövlət katibi Ceyms Bleynin qənaətbəxş olmayan fəaliyyəti Avropa dövlətləri, həmçinin Kanada ilə bəzi konfl iktlərin yaranmasına rəvac verir. 1891-ci ilin oktyabr ayında isə Çili ilə münasibətlərdə ciddi böhran yaranır. ABŞ-ın Çilinin daxili işlərinə qarış- ması iki matrosun öldürülməsi ilə nəticələnir. Vaşinqton hökumətinin etirazına və dəyən zərərin ödənilməsi tələbinə Çili xarici işlər naziri təhqiredici cavab verir. Müharibəyə səbəb ola biləcək böhran yalnız Çili hökumətinin güzəştə getməsi ilə aradan qaldırılır. Hadisələr Bleyn və Harriso- nun xarici siyasi kursunun naqisliyini göstərməklə yanaşı, ABŞ-ın aparıcı dövlətə çevrildiyini təsdiq edirdi. Harrisonun himayədarlıq siyasətindən imtina etməsi, partiyaya rəhbərlik arzusunda olmaması partiyadaxili parça- lanmaları gücləndirir. Onun 1892-ci il seçkilərinə namizəd göstərilməsini isə sadəcə respublikaçıların daha layiqli namizədi olmaması ilə izah etmək olar. Seçkilərdən iki həftə əvvəl xanımının vərəm xəstə li- yindən vəfat etməsi Harrisonu tam ruhdan salır və o, seçkiyə maraq göstərmir. Nəticədə demokrat Klivlendə məğlub olur. O, sonralar siyasi fəaliyyətini davam etdirmiş, İngiltərə və Venesuela arasında yaranmış sərhəd münaqişəsini həll edən arbitraj komissiyasının üzvü olmuşdur. Harrison 13 mart 1901-ci ildə sətəlcəmdən vəfat etmiş- dir. 137 Amerika prezidentləri UİLYAM MAK-KİNLİ (WILLIAM McKINLEY) (1897-1901) Birləşmiş Ştatların XIX əsrdə sonuncu prezidenti olmuş Uilyam Mak-Kinlinin yeritdiyi daxili siyasi kursun zəif ol- masına baxmayaraq, apardığı xarici siyasət ABŞ tarixində yeni səhifə açmışdır. Xüsusilə İspaniyaya qarşı aparılan müharibə və bir neçə ispan müstəmləkəsinin ilhaq edilməsi 138 Amerika prezidentləri ölkənin dünyanın böyük hegemon dövlətlərindən birinə çevrilməsinin əsasını qoymuşdur. Uilyam Mak-Kinli 29 yanvar 1843-cü ildə Ohayonun Nayls şəhərində anadan olmuşdur. Şotland əsilli irlandiyalı olan atası Uilyam Mak-Kinli çuqun istehsalı və satışı ilə məşğul olurdu. Gələcək prezident ilk təhsilini Polanddakı xüsusi məktəbdə alır, 1860-cı ildə isə Midvill şəhərindəki Allegan kollecinə daxil olur. Vətəndaş Müharibəsi başla- dıqda polkovnik Razerford Heysin başçılıq etdiyi könüllülər ordusuna yazılır. Müharibənin sonunadək döyüşlərdə işti- rak edərək mayor rütbəsinədək yüksəlir. Müharibədən sonra Olbani (Nyu-York ştatı) Hüquq məktəbində oxuyaraq vəkillik fəaliyyətinə başlayır. Müdafi ə etdiyi müştərilərinin maddi vəziyyəti ilə maraqlanmaya- raq öz peşəsinə prinsipial yanaşması onu qısa müddətdə məşhurlaşdırır. 1871-ci ildə Ohayo bankirlərindən birinin qızı İda Pakstonla ailə həyatı qurur. Nikah uğurlu olsa da, tezliklə xanım Mak-Kinli ağır xəstələnir və nəticədə əlil olur. Müharibədən on il sonra uğurlu vəkillik fəaliyyəti Mak- Kinlinin maddi vəziyyətini əhəmiyyətli dərəcədə dəyişir. Qazandığı pulları daşınmaz əmlaka və Ohayonun sənaye müəssisələrinə yatıraraq şəxsi kapitalını ikiqat artırır. Çox keçmir ki, vəkillik praktikasına son qoyaraq siyasətlə məşğul olmağa qərar verir və respublikaçılar partiyasına üzv yazılır. Nüfuzlu vəkil, vətəndaş müharibəsinin vetera- nı, sağlam dünyagörüşünə malik mühafi zəkar biznesmen Mak-Kinli uğurlu siyasi karyera edəcəyinə ümid bəsləyə bilərdi. Doğrudan da o, 1876-cı ildə Konqresə seçilir və qısa müddətli fasiləni nəzərə almasaq 1891-ci ilədək orada fəaliyyət göstərir. Bu ərəfədə o, perspektivli konqresmen kimi varlı və böyük hörmət sahibi olan biznesmen M.Hannın diqqətini özünə cəlb edir. M.Hann Mak-Kinlinin karyera etməsinə əhəmiyyətli dərəcədə köməklik göstərmişdir. 139 Amerika prezidentləri 1892-ci ildə Ohayonun qubernatoru seçilən Mak- Kinli, 1895-ci ilə qədər bu vəzifədə çalışır. Qeyd edək ki, siyasətlə intensiv məşğul olması, dövləti vəzifələrdə yer al- ması, şəxsi biznesində geriləmə ilə müşayiət olunmuşdur. Müfl is olduqdan sonra yığılan borclarını bəzi sənayeçilər öz üzərlərinə götürərək, Mak-Kinlinin onların marağı çərçivəsində fəaliyyət göstərəcəyinə ümid bəsləyirdilər. 1896-cı il prezident seçkilərində Mak-Kinli respubli- kaçıların namizədi oldu. Partiya funksionerləri onun istər sənayeçilər, istərsə də kənd təsərrüfatı işçiləri arasındakı nüfuzuna güvənirdilər. Seçkiönü kampaniyanın meneceri kimi çıxış edən Hann ölkə iqtisadiyyatında söz sahibi olan bir neçə şəxsi öz ətrafında toplaya bilir. ABŞ-ın məşhur bankirlərindən olan Morqan və sənayeçi Rokfeller təkcə reklam nəşrlərinə yarım milyon dollar xərcləmişlər. Mak-Kinli haqqnıda fi lm çəkilmiş ilk namizəd idi. Nəticədə U.Mak-Kinli 51,1 % səs toplayaraq demokrat partiyasının namizədi Uilyam Braya- na qalib gəlir. Seçimçilər kollegiyasında onun üstünlüyü daha böyük olur: 271:176. Prezidentliyinin ilk günlərindən ictimaiyyətlə əlaqələrini düzgün qurması, xüsusilə mətbuata olan münasibəti onu populyar liderə çevirmişdir. Lakin seçkiönü çıxışlarında verdiyi vədləri tam şəkildə gerçəkləşdirə bilməmişdir. Ən əsası, iqtisadi sahədə aparılması zəruri olan islahatları tam həyata keçirməmiş, inhisarçılığa qarşı loyal mövqe tutmuş- dur. Buna səbəb onun hələ prezident seçilməmişdən əvvəl ölkənin iqtisadi bossları ilə sıx əlaqələrinin olmasıdır. 90-cı illərdə Avropa dövlətlərinin Asiya və Afrika- da müstəmləkəçilik siyasətinin güclənməsi ABŞ-ın xarici siyasi kursunda əsaslı dəyişikliklər edilməsini gündəmə gətirdi. Bu yöndə atılan ilk addım Konqresin hərbi-dəniz nəzəriyyəçisi Alfred Mehemin əsərləri əsasında müasir hərbi-dəniz donanmasının yaradılması barədə qərarı oldu. Yüklə 2,66 Kb. Dostları ilə paylaş:
|