R.3. Dysonans poznawczy a potrzeba podtrzymywania samooceny
Dysonans poznawczy
Potrzeba wysokiej samooceny jest jednym z najważniejszych motywów. Wiąże się ze zjawiskiem dysonansu poznawczego.
DEF - Dysonans poznawczy - popęd spowodowany poczuciem dyskomfortu, pierwotnie definiowany jako konsekwencja utrzymywania dwóch lub więcej elementów poznawczych, następnie określany jako konsekwencja zaangażowania się w działanie, które jest sprzeczne z koncepcją siebie, jako osoby przyzwoitej i rozsądnej.
Dysonans – najprościej – niezgodność między el. poznawczymi.
Elementy poznawcze – myśli, uczucia, przekonania, lub wiedza.
Większe prawdopodobieństwo wystąpienia dysonansu, gdy dowiemy się czegoś, co zagraża naszemu wyobr. siebie.
Dysonans napięcie redukcja.
Sposoby redukowania :
-
Zmiana zachowania
-
Uzasadnienie – ZMIANA jednego z el. pozn, tak, aby był MNIEJ SPRZECZNY z zach
-
Uzasadnienie – dodanie nowego el. pozn., ZGODNEGO z zachowanie,
Racjonalność racjonalizacja. (uzasadnienie często nie jest racjonalne)
Eksperyment Jonesa i Kohler: (przeciwnicy i zwolennicy rasizmu poznali materiał zaw. wiarygodne i niewiarygodne argumenty za i przeciw rasizmowi).
Dysonans :
ja mądry VS głupie uzasadnienie mojego poglądu nie zap. niewiarygodnych arg. za swoim pogl.
oni nie mają racji VS mądre uzasadnienie ich poglądu nie zap. wiarygodnych arg. za przeciwnym pogl.
Najlepiej zapamiętują : wiarygodne za swoim i niewiarygodne za przeciwnym.
Dysonans podecyzyjny -
Przekonywanie innych o słuszności swojej decyzji
-
Zniekształcanie sympatii i antypatii (zwiększanie dystansu między wybranym, a niewybranym)
-
Im ważniejsza decyzja i bardziej nieodwołalna, tym dysonans większy
Technika niskiej piłki wykorzystuje to, że dysonans jest większy w przypadku (pozornej) „nieodwołalności decyzji”.
Podajesz komuś niską cenę, on już wszystko podpisuje, a wtedy mówisz mu, że się pomyliłeś i cena jest dużo wyższa. Często „nie chce mu się” rezygnować.
Uzasadnienia :
-
Zaangażowanie i wrażenie nieodwołalności (dysonans)
-
Antycypacja podniecającego wydarzenia (np. wyobraża sobie jak odjeżdża kupionym samochodem)
-
Cena nieznacznie wyższa, a formalności już rozpoczete
4. Decyzja o nieetycznym zachowaniu zmiana sys. wartości, aby utrzymać samooc.
5. Uzasadnienie wysiłku – gry robisz coś, co okazuje się bez sensu :
dysonans : ja rozsądny VS robię głupotę.
Redukcja :
-
zmiana pojęcia Ja (nie jestem wcale taki rozsądny)
-
zwiększanie atrakcyjności efektów czynności (ale uwaga ! nie chodzi o przykre doświadczenia, tylko o WYSIŁEK : im większy wysiłek, aby coś odtrzymać, tym bardziej to cenimy).
Wnioski : Tylko dobrowolna terapia pomaga (przykład desensytyzacji).
Psychologia Niewystarczającego Uzasadnienia
-
Kłamstwo uzasadnienie ZEWNĘTRZNE lub WEWNĘTRZNE .
-
U. zewnętrzne – wyjaśnienie jakie podaje osoba dla swojego dysonansowego zachowania, wskazuje na przyczynę, leżącą poza nią samą.
-
U. wewnętrzne – zmn. dysonansu, poprzez zmianę w sobie („powiedzieć znaczy uwierzyć”)
-
U. wew zjawisko obrony stanowiska niezgodnego z własną postawą.
Eksperyment ze studentami i z policją (A.R. Cohen) – im mniej dostają kasy, za napisanie pochlebnego eseju o policji, tym bardziej zaczynają ją lubić!
Niewystarczająca kara
Gdy :
SŁABA KARA I REZYGNACJA z zachowania karalnego (niedozwolonego) dysonans potrzeba zmniejszenia atrakcyjności zabronionej (odrzuconej) czynności, czyli POSZUKIWANIE UZASADNIENIA WEWNĘTRZNEGO !!!
Trwałość przekonywania samego siebie
eksperyment z dziećmi i z zabawkami
78% - gdy surowa kara za zabawę – łamie zakaz po 3 tygodniach
tylko 33% - gdy kara lekka za zabawę łamie zakaz po 3 tygodniach.
autoperswazja – długotrwała zmiana postawy, będąca konsekwencją prób usprawiedliwienia samego siebie [uzasadnienia wewnętrznego]
Następstwa dobrych i złych uczynków
Jeśli coś dla kogoś zrobimy, to zaczynamy go bardziej lubić (uz. wewn.).
Zaczynamy również nienawidzić tych, których skrzywdziliśmy ! (gdy to skrzywdzenie jest trudne, gdy jest np. bezbronna, i gdy nie ma okazji się odegrać)
Teoria podtrzymywania poczucia własnej wartości.
Istnieją 3 ważne czynniki warunkujące pojawienie się dysonansu w związkach międzyosobowych :
-
jak wykonujemy zadania w por. z drugą osobą
-
jak bliskie kontakty z nią utrzymujemy
-
jakie znacznie ma dla definiowania naszego ja dane „zadanie”
Jeśli ważne i związek bliski i ktoś lepszy dysonans.
Redukcja :
-
Rozluźnienie stosunków z przyjacielem
-
Pomniejszenie wagi „zadania”
-
Próby doskonalenia się
Jeśli jakieś zadanie ważne to możemy też utrudniać sukcesy przyjaciołom, a pomagać obcym !!!
Teoria autoafirmacji : sugeruje, że ludzie redukują nap. wyw. dysonansem, stanowiące zagrożenie dla ich samooceny, przez potwierdzanie swoich kompetencji w dziedzinach nie związanych z zagrożeniem ! [nieistotnych]
Teoria samopotwierdzania : ludzie dążą nie tylko do pozytywnej samooceny, ale RÓWNIEŻ do zachowania swojej samooceny, a ściślej „potwierdzania swojego pojęcia Ja” (niezależnie czy jest ono pozytywne, czy negatywne). Tak więc tendencja da wchodzi w konflikt z tendencją do podwyższania pocz. własnej wart.
Pułapka racjonalizacji – na skutek podnoszenia własnej samooceny i ciągłej potrzeby redukcji dysonansu moglibyśmy wpaść w pułapkę racjonalizacji, popadając w zachowania niemoralne, wciąż to je racjonalizując. Nie dzieje się tak, co tłumaczy teoria autoafirmacji – odwołujemy się do swoich innych pozytywnych cech.
Dostları ilə paylaş: |