Qafqaz müSƏlmanlari idarəSİ baki islam universiteti

[122] 

 

يَشْخُت َلا ِةَقيِلَخلا ُلْهَس

 

 ُه ُرِدا َوَب

-

 

 ُم َرَكلا َو ُمْل ِحلا : ِناَتَلْصَخ ُهُني ِزَي

 

 ُهُتَبيِقَن ًانوُمْيَم َدْع َولا  ُفِلْخُي َلا

-

 

 ُبْح َر

 

 ُم َرَتْعُي َني ِح  ٌبي ِرَأ ِءاَنِفلا

 

 ُمُهُضْغُب َو ٌنيِد ْمُهُّبُح  ٍرَشْعَم  ْنِم

-

 

 ُمَصَتْعُم َو ًيجْنَم ُمُهُب ْرُق َو  ٌرْفُك

 

ي َوْلَبلا َو ُءوُّسلا ُعَفْدَتْسُي

 

 ُمِهِِّبُحِب

-

 

 ُمَعِِّنلا َو ُناَسْحلإا ِهِب ُدا َزَتْسُي َو

 

 ْمُه ُرْكِذ ِ َاللَ  ِرْكِذ َدْعَب ٌمَّدَقُم

-

 

يِف

 

 ُمِلَكلا ِهِب ٌموُتْخَم َو  ٍض ْرَف ِِّلُك

 

يَقُّتلا ُلْهأ َّدُع  ْنإ

 

 ْمُهَتَّمئأ اوُناَك

-

 

 ُمُه :َليِق  ِض ْرلاا ِلْهَأ  ُرْيَخ  ْنَم :َليِق  ْوأ

 

 ْمِهِتَيأَغ َدْعُب ٌدا َوَج ُعيِطَتْسَي َلا

-

 

اوُم ُرَك  ْنإ َو ٌم ْوَق ُمِهيِناَدُي َلا َو

 

 ْزأ اَم اَذإ  ُثوُيُغلا ُمُه

  ْتَم َزأ ٌةَم

-

 

ي َرَّشلا ُدْسُأ ُدْسُلاا َو

 

 ُمِدَتْحُم  ُسْأَبلا َو

 

يَبأَي

 

 ْمُهَتَحاَس ُّمَّذلا َّل ِحَي  ْنَأ ْمُهَل

-

 

يَدَّنلاِب ٍدْيأ َو ٌمي ِرَك ٌمي ِخ

 

 ُمُضُه

 

 ُمِهِِّفُكأ  ْنِم ًاطْسَب  ُرْسُعلا  ُضِبْقَي َلا

-

 

اوُمِدَع  ْنإ َو ا ْو َرْثأ ْنإ  َكِلَذ  ِناَّيِس

 

لا ٌّيأ

يِف  ْتَسْيَل ِلِئاَبَق

 

 ُمِهِباَق َر

-

 

 ُمَعِن ُهَل  ْوأ اَذَه ِةَّيِل َّوِلا

 

 اَذ َةَّيِل َّوأ  ْف ِرْعَي َ َاللَ  ِف ِرْعَي  ْنَم

-

 

 ُمَمُلاا ُهَلاَن اَذَه ِتْيَب  ْنِم ُنيِِّدلاَف

 

 اَهِب ُءاَضَتْسُي  ٍشْي َرُق  ْنِم ْمُهُتوُيُب

-

 

يِف

 

 َح  ْنإ  ِمْكُحلا َدْنِع َو ِتاَبِئاَّنلا

اوُمَك

 

يِف  ٍشْي َرُق  ْنِم ُهُّدَجَف

 

 اَهِتَمو ُرُأ

-

 

 ُمَلَع ُهَدْعَبِّيلع َو ٌدَّمَحُم

 

هل  ٌردَب

 

 ٍدُحُأ  ْنِم  ُبْعِِّشلا َو ٌدِهاَش

-

 

اوُمِلَع ْدَق ِحْتَفلا ُموَي َو ِناَقَدْنَخلاو

 

 ُهَل  ِناَدَهْشَي ٌنْيَنُح َو  ٌرَبْيَخ َو

-

 

يِف َو

 

 ُمَتَق ٌمَلْيَص ٌم ْوَي َةَضْي َرُق

 

يِف  ْتَلَع ْدَق ٌنِطا َوَم

 

 ٍةَبِئان ِِّلُك

-

 

یلع

 

اوُمَتَك اَمَك ْمُتْكَأ ْمَل ِةَباَحَّصلا

505

.

 

 

“Səhifətüs-Səccadiyyə” əsəri 

“Səhifeyi-Səccadiyyə”  əsəri  İmam  Zeynülabidinin  (ə)  söylədiyi  dualar 

toplusudur.  Onun  sənədi  çox  etibarlı  olub  Əbülhəsən  Məhəmməd  bin Həsən  Əhməd 

əl-Ələvi əl-Hüseyn vasitəsilə Yəhya bin Zeyd bin Zeynülabidinə (ə) yetişir. Bundan 

əlavə bu əsər İmam Zeynülabidinin (ə) oğlu İmam Məhəmməd Baqirin (ə) və nəvəsi 

İmam  Cəfəri-Sadiqin  (ə)  hüzurunda  yazılmışdır  ki,  bu  da  əsərin  sənədinin  çox 

qüvvətli olduğuna bir dəlildir. 

Onu İmam Saccad (ə) 

İmam Baqir

 (ə) və qardaşı Zeyd 

bin  Əliyə  verib,  onlar  da  üzündən  iki  nüsxə  yazmışlar.  Beləcə  qoruyaraq  Zeyd 

əlindəki  nüsxəni  Mütəvəkkil  bin  Haruna  vermişdir.  Mütəvəkkil 

İmam  Sadiqin

  (ə) 

səhabələrindəndir  və  deyir:  “Mən  on  bir  duanı  itirmişəm  amma  64-nü  rəvayət 

edirəm.” Mütəvəkkil özündəki nüsxəni İmam Sadiqə (ə) göstərib o da İmam Baqirin 

(ə) nüsxəsi ilə müqayisə edib onlarda bir fərq görməmişdir. Onun indiki versionunda 

75  duadan  54-ü  qalmış  və  mövcuddur.  Buna  əsasən  75  duadan  21-i  düşübdür. 

“Səhifeyi-Səccadiyyə” ən çox əlyazması olan hədis kitablarındandır və belə ki, İranda 

onun  3000  əlyazması  var.  Bu  əlyazmaların  çoxu  Əllamə  Məclisininəlyazmasının 

üzündən yazılıbdır və buna görədə onlarda gözə çarpan bir fərqlilik yoxdur. Əllamə 

Məclisi  özü  yazdığı  səhifənin  sənədini  650  yolla  bilir.

506

 Bunlara  baxmayaraq 

“Səhifeyi-Səccadiyyə”nin  fəsahət  və  bəlağəti  o  qədərdir  ki,  onu 

məsum

  olmayan 

birinin belə bir əsər yazması mümkünsüz görünür.

 

“Səhifeyi-Səccadiyyə” 

əsərinin 

İslam 

aləmində 

“Ali-Məhəmmədin 

Zəburu”,“Quranın  qardaşı”  və  “Əhli-beytin  İncili”  kimi  məşhur  adları  da  vardır.

507

 

Bu  da  onun  Qurani-kərimdən  və  “Nəhcül-bəlağə”  əsərindən  sonra  necə  bir  önəm 

                                                 

505

 Şeyx Müfid, əl-İrşad, səh. 231 

506

 Əllamə Məclisi, Biharül-ənvar, c. 110, səh. 61 

507

 Məalimül-üləma, səh. 135 

---

[123] 

 

daşıdığını  ortaya  qoymaqdadır.  Görkəmli  İslam  alimi  Seyid  əs-Sədr  əsər  haqqında 

yazır: “Biz bu əsərlə fəxr edirik.”

508

 

Əsər  müsəlman  dünyasında  özünəməxsus  çəkiyə  malik  olub  dəfələrlə  İslam 

alimləri tərəfindən şərh edilmiş  və bir neçə dəfə doğma dilimizə tərcümə edilmişdir. 

Onun ən məşhur şərhi Əllamə Seyid Əli Xan Hüseyni əl-Mədəni əş-Şirazinin yazdığı 

“Riyazüs-salikin  fi  şərhi  səhifəti  Seyyidis-Sacidin”  adlı  şərhidir.  Müəllif  əsəri  ərəb 

dilində  yüksək  səviyyədə  şərh  etmişdir.  Onun  bu  şərhi  “İslami  nəşrlər  müəssisəsi” 

tərəfindən  yeddi  cilddə  nəşr  olunmuşdur.  Bundan  başqa  əsərin  onlarla  fars  dilinə 

tərcümə  və  şərhləri  vardır.  Onlardan  Seyid  Əli  Təqi  Feyzülİslamın  tərcümə  və 

şərhini,  Sədrəddin  əl-Bəlağinin,  Əbdülməcid  Ayətinin,  Cavad  Fazilin,  Mirzə 

Əbülhəsən  Şiraninin,  Məhəmməd  Cəfər  İmaminin  və  başqalarının  şərhlərini  misal 

göstərmək olar. 

Bütün  bu  deyilənlərdən  əlavə  şiə  alimləri  İmam  Zeynülabidinin  (ə)  başqa 

mənbələrdə olan dualarını da bir araya toplamış və beləliklə “Müstədrəküs-səhifətis-

Səccadiyyə” adlı əsərlər də meydana gətirmişlər. Onlardan aşağıdakıları qeyd  etmək 

olar: 

1.Əllamə  Seyid  Möhsün  Əmin  əl-Amilinin  “Səhifətüs-Səccadiyyə”  əsəri. 

Müəllif burada İmama (ə) aid 183 dua toplamışdır.  

2.Seyid Məhəmməd Bağır Müvəhhid əl-İsfahaninin “əs-Səhifətüs-Səccadiyyətil-

camiə” əsəri. Müəllif burada  İmamın (ə) 270 duasını bir araya toplamışdır.  Bu əsər 

Qumda “müəssiə İmam Mehdi (ə)” nəşriyyatında çap olunmuşdur.

509

 

 

“Səhifeyi-Səccadiyyə” əsəri aşağıdakı mövzuları əhatə etməkdədir: 

1

 

 

لجو زع لله ديمحتلا

 

2

 

 

هلآو دمحم ىلع ةلاصلا

 

3

 

 

شرعلا ةلمح ىلع ةلاصلا

 

4

 

 

قدصم ىلع ةلاصلا

لسرلا ي

 

5

 

 

هتصاخو هسفنل هؤاـعد

 

6

 

 

ءاسملاو حابصلا دنع هؤاـعد

 

7

 

 

تامهملا يف هؤاـعد

 

8

 

 

ةذاعتسلاا يف هؤاـعد

 

9

 

 

قايتشلاا يف هؤاـعد

 

10

 

 

ىلاعت الله ىلإ أجللا يف هؤاـعد

 

11

 

 

ريخلا متاوخب هؤاـعد

 

12

 

 

فارتعلاا يف هؤاـعد

 

13

 

 

جئاوحلا بلط يف هؤاـعد

 

14

 

 

لا يف هؤاـعد

تاملاظ

 

15

 

 

ضرملا دنع هؤاـعد

 

                                                 

508

 Seyid Sədr, Təsisüş-şiə, səh. 284 

509

 Əsər haqqında geniş məlumat üçün bax: Seyid Məhəmməd Bağır əs-Sədrin “əs-Səhifətüs-Səccadiyyə”, Beyrut çapı, 

Xomeyninin “əl-Vəsilətül-İlahiyyə”, darül-mənar, Beyrut çapı və Fihrisu Səhifətis-Səccadiyyə, Beyrut çapı əsərlərinə.   

---