Qafqaz müSƏlmanlari idarəSİ baki islam universiteti
Yüklə 5,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 4)Süfyan bin Üyeynə və “Müsənnəf” əsəri
- 6)Abdullah bin Vəhb və “Cami” əsəri
[117]
Şiəlikdə ittiham edilən Əbdürrəzzaq bin Həmmam hicri 200-cü (miladi 815) ildə gözlərini itirmişdir. O, İmam Əliyə (ə) böyük sevgi göstərmiş və onun qatillərinə qarşı çox sərt olmuşdur. Yəhya bin Main deyir: “Əgər Əbdürrəzzaq irtidad etmiş olsaydı, biz yenə onun hədislərini tərketməzdik. 484
halında nəşr edilən ən məşhur əsəri “Müsənnəf”dir. Bu əsər İslam alimləri tərəfindən yüksək səviyyədə qiymətləndirilmişdir. Zəhəbi onun bu əsərini “Elm xəzinəsi” adlandırmışdır. 485
Onun bu əsəri yaxın zamanlara qədər nüsxə halında olmuş, bir neçə il bundan əvvəl nəşr edilmişdir. Hədisşünaslıq elminin gözəl əsərlərindən olan bu “Müsənnəf” əsəri 1970-ci ildə Beyrutda nəşr edilmişdir. 486
Əsərdə yer alan hədislərin sayına gəldikdə bunun 21.033 ədəd olduğunu demişlər. Bu əsərdə yer alan hədislərin bir qismi daha doğrusu X cildinin 379-cu səhifəsindən XI cildin sonuna qədər Mömər bin Raşidin “Cami” əsərinin hədisləridir. 487
Əsərin cami olan hissəsindəki hədislər çıxarılarsa, orada 19.418 hədis olacaqdır. 488
kitabüt-təharət ilə başlayır, kitabül-heyz, kitabüs-salat, kitabül-cümə, kitabu fədailil- Quran, kitabül-cənaiz kimi ibadətə aid bölümlərdən sonra… kitabül-fəraiz, kitabu- əhli-kitabeyn deyə müamilat bəhslərlə davam edərək Mömər bin Raşidin “Cami” əsərinə yetişir. Müəllif bu əsərində Peyğəmbərdən (s) gələn hədisləri, səhabə sözlərini və tabeun fətvalarını sıralamışdır. Əsərin şərhinin olub-olmaması hələ elm aləminə məlum deyildir. Son olaraq bunu demək kifayətdir ki, bu əsər İslam mədəniyyətinin xüsusilə də hədis ədəbiyyatı tarixinin ən yaxşı əsərlərindən sayılmış və müsəlman alimləri tərəfindən yüksək səviyyədə dəyərləndirilmişdir. Şükürlər olsun ki, uzun illər elm aləminə bəlli olmayan bu əsər son illərdə elmə bəlli olmuş və Əbdürəhman əl-Əzəmi tərəfindən nəşrə hazırlanmışdır.
Hicri ikinci ilin məşhur hədisşünaslarından biri də Süfyan bin Üyeynə bin Meymun əl-Hilalidir. O, hicri 107-ci (m.722) ildə dünyaya gəlmiş vəMəkkədə yaşamışdır. Onun künyəsi Əbu Məhəmmədir. Süfyan 87 tabeun ilə görüşmüş və onların yetmişindən hədis rəvayət etmişdir. 489
Mənbələrin verdiyi məlumatlara görə o, İmam Cəfər əs-Sadiq (ə) ilə görüşmüşdür. 490
484 Zəhəbi, Mizanül-etidal, c. II, səh. 612 485 İ. Canan, adı keçən əsəri, səh. 240 486 İ.Canan, adı keçən əsəri, səh. 50 487 həmin mənbə, səh. 50 488 həmin bənbə, səh. 51 489 Sübhi əs-Saleh, adı çəkilən əsəri, səh. 325 490 Ali Özək, adı çəkilən əsəri, səh. 84-85 [118]
Məhəmməd bin İdris əs-Şafei onun haqqında: “Malik və Süfyan olmasaydı, Hicazın elmi zay olmuşdu” sözünü demişdir. Həmçinin Şafei onun haqında: “İbn Üyeynədəki qüvvəli və sağlam elmi heç bir kimsədə görmədim. Fətva vermək xüsusunda ondan daha əhliyyətli bir kimsə də bilmirəm” sözünü demişdir. 491
Süfyan bin Üyeynə hicri 163-cü ildə Kufədən Məkkəyə getmiş, ömrünün sonlarına yaxın orada hədis rəvayət etmişdir. İbn Həcər əl-Əsqəlani yazır: “Siqə, hafiz, imam və höccətdir…” Süfyan bin Üyeynə yeddi minə qədər hədis rəvayət etimşdir. 492
O, hicri 198-ci (m. 813) ildə 91 yaşında Məkkədə vəfat etmişdir. 493
Yəhya bin Main, Əli bin əl-Mədini hədis rəvayətetmişlər. Süfyanın “Müsənnəf” əsərinə gəlincə bu əsər də digər müsənnəflərin şərtlərinə uyğun olaraq tərtib edilmişdir.
Hicri ikinci əsrin hədisşünaslarından biri Mömər bin Raşiddir. O, əslən Bəsrəlidir və sonradan Yəməndə məskunlaşmışdır. Mömər bin Raşid hənəfilik məzhəbinin banisi Nüman bin Sabit əl-Hənəfinin müasiri olub onunla elm məclislərində iştirak etmişdir. Mənbələrin verdiyi məlumatlara görə “Cami” adlı ilk əsəri hicri ikinci əsrdə Mömər bin Raşid meydana gətirmişdir. 494
Mömər bin Raşidin təlif etdiyi bu əsər hazırda iki nüsxəsi ilə ortalığa çıxarılmışdır. Bu əsər də uzun müddət itib-batmış hesab edilsə də, son zamanlar elm aləminə bəlli edilmişdir. Əsərdə yer olan mövzuların əksəriyyəti fiqhi mövzuları əhatə edir. Əldə olan məlumatlara görə Mömər bin Raşidin əsəri 280-a yaxın babı ehtiva etməkdədir. 495
böyük önəmi vardır. Bu əsəri meydana gətirən bu böyük hədisşünas hicri 152-ci (miladi 769) ildə vəfat etmişdir.
Hicri iknci əsrin ən məşhur hədisşünaslarından və fəqihlərindən biri də Abdullah bin Vəhb bin Müslim əl-Kürasidir. O, gənc yaşlarında elm öyrənməyə başlamış və Malik bin Ənəsin dərslərində iştirak etmişdir. Mənbələrin məlumatlarına görə o, Malikin ölümünə qədər ondan davamlı surətdə dərs almışdır. 496
göstərmişdir. Onun rəvayətetdiyi hədislərə hicri üçüncü (miladi IX) əsrdə yazılmış
491 həmin mənbə, səh. 84-85 492 Sübhi əs-Saleh, adı çəkilən əsəri, səh. 326 493 həminmənbə, səh. 327 494 T. Köçyigit, Hədisistilahları, səh 68 495 A. Yardım, adı çəkilən əsəri, səh 57 496 həmin mənbə, səh. 58 Yüklə 5,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|