R. D. Shodiyev

“Pozitsiyalar almashinuvi” tamoyili. 
Psixolog ko‗z o‗ngida Komil bilan 
To‗lqin o‗rtasida sodir bo‗layotgan tortishuvni to‗xtatadi va ularni o‗rinlarini 
almashtirib o‗tirishlarini so‗raydi. Quyidagi ko‗rsatmani beradi: ―To‗lqin o‗zini 
Komil deb his qilib, Komilni nomidan To‗lqinga barcha ayblovlarni ya‘ni xayoliga 
nima kelsa shularni aytishi kerak‖. Shundan so‗ng, shu kabi talab Komilga 
qo‗yiladi. Bu holat tortishuvchilarga opponent ko‗zi bilan qarash imkoniyatini 
yaratadi.

---

44 
Konfliktli vaziyatlarni hal etishda oilaning roli 
Oiladagi tarbiya.
Har bir jamiyatning asosini oila tashkil qilishini 
barchamiz bilamiz. Oilada bola tarbiyasi umuminsoniy, milliy qadriyatlar va milliy 
o‗ziga xoslikdan kelib chiqib shakllantiriladi. 
Zamonaviy jamiyatda pedagogika fani oilaning tarbiyaviy funksiyasini - 
maqsad va vositalar, ota-onalarning huquq va majburiyatlari, bolalar tarbiyasida 
ta‘lim muassasalari hamda boshqa muassasalar bilan ota
-onalarning munosabatlari 
nuqtai nazaridan qaraydi. O‗sib ulg‗ayayotgan yosh avlodni tarbiyalash nafaqat 
ota-o
nalarning shaxsiy ishi, balki undan jamiyatning o‗zi ham manfaatdordir. 
Oilaviy tarbiya 
–
ijtimoiy tarbiyaning juda muhim, ahamiyatli qismidir. U ota-
onalar va bolalar o‗rtasidagi turg‗un munosabatlari asosida quriladi, chunki oila –
bolalarning asosiy yashaydigan va hayotiy faoliyatini olib boradigan muhitidir. 
Oilaviy muloqot jarayonida yosh avlodga katta yoshdagilarning hayotiy tajribasi, 
madaniy darajasi, muomala namunalari o‗tadi va shakllantiriladi.
Oilaviy tarbiya tizimi har doim individual 
tavsifga ega bo‗lib, u aniq bir oila 
sharoitida ota-ona va qarindosh-
urug‗ ta‘siri ostida shakllanadi. Uning 
shakllanishida juda ko‗p omillar, masalan, ota
-ona va bolalarning jimoniy va ruhiy 
sog‗lomligi, uni meros o‗tishi, iqtisodiy
-
moddiy ta‘minoti, ijti
moiy holati, yashash 
tarzi, oila a‘zolari soni, yashash joyi, bolaga bo‗lgan munosabat va shu kabilar o‗z 
ta‘sirini ko‗rsatadi. bularni barchasi har qanday aniq holat uchun birikadi va turli 
ko‗rinishda namoyon bo‗ladi.
Oilaviy tarbiya ham o‗z tamoyillarig
a ega. Ulardan umumiylarini quyida 
keltiramiz: 

o‗sib kelayotgan yosh avlodga insonparvar va rahmdil bo‗lish;

oilaviy faoliyatga uning teng a‘zosi sifatida bolalarni jalb etish;

bolalar bilan ochiq va ishonchli munosabat; 

oiladagi munosabatlar xayrixohlik va optimistik tarzda tashkil etish; 

o‗z talablariga nisbatan izchillik;

---

45 

o‗z farzandiga qo‗ldan kelganicha yordamini ayamaslik, uning har 
qanday savoliga javob berishga tayyor bo‗lish tamoyili.
Umumiy tamoyillardan tashqari qator xususiy tamoyillar ham mavjudki, ular 
ham oilaviy tarbiyada kam ahamiyatli emas: 

jismoniy jazo qo‗llamaslik;

boshqa birovlarni xatlari va kundalik daftarini o‗qimaslikni uqtirish;

ko‗p nasihatgo‗ylik ham shart emas;

ko‗p gapirmaslikka o‗rgatish;

tez va gap so‗zsiz bo‗ysunishni ham t
alab etmaslik; 

salbiy holatlarda erkalatmaslik va shu kabilar.