Ramiz Dəniz
Yüklə 4,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
393 torpağın naməlum olduğunu müəyyən səbəblərə görə hamı- dan gizlətməyə məcbur olmuşdur. Əgər, Kolumb florentsi- yalı alimin tərtib etdiyi xəritəyə bel bağlasa idi, onda o, elə 35-40 0
donanmanı Zipanquya çatdırardı. Çünki həmin dövrdə çıxan xəritələrə əsasən, Yaponiya və Çin 35-40 0 şimal
enliklərində yerləşirdi. Lakin Kolumb Atlantik okeanını qət edərkən, birdən-birə kursu
bilərəkdən cənubi-qərb istiqamətinə tutaraq 20-25 0 ş.en dairəsinə üstünlük vermiş və bununla da həmin səyahət zamanı ekspedisiya Baham adaları (Quanahini adası) ilə üzləşmişdi. 20. Kolumb əvvəlcədən nəzərdə tutduğu marşurut üzrə hərəkət edərək, hər hansı bir coğrafi məntəqəni kəşf edən- də, əvvəlcədən təsəvvürünə gətirirdi ki, həmin kəşfin aqibəti necə olacaq. Bir çox kəşflərin əsl mahiyyətini isə o, ekspedisiya iştirakçılarından və himayədarlarından gizlə- dirdi.
Admiral Belendə olarkən, artıq bir neçə mil qərb istiqamətində nəhəng bir su hövzəsinin yerləşməsindən hali idi və həmin su hövzəsi çox güman ki, onun kəşf etdiyi materiki Asiya qitəsindən ayırır. Belə olan halda məşhur dəniz səyyahı, yunan alimi Eratosfenin Yer kürəsinin ölçüsü barəsindəki verdiyi hesabatın həqiqətə uyğun olduğuna daha da inanır və təxmini olsa da, Asiya qitəsinin
394 Yeni Dünya sahillərindən nə qədər aralıda yerləşdiyini bilirdi. Bundan əlavə Kolumb hər hansı bir sahilə çıxanda yerli hindularla bir çox şeylər barəsində sorğu-suallar aparırdı, ən əsas suallardan da biri o idi ki, ən çox qızıl harada var? Panamada olarkən çox küman ki, aborigenlər çoxlu qızılın, cənubda yerləşən ölkə olan “Biru”dan gətirdiyini izah edərdilər. Bu maraqlı məlumat hər halda admiralın fikrin- dən yayınmazdı və o, gələcəkdə həmin ölkəyə gedib çıxa- cağını möhkəm planlaşdırmalıydı. Çünki tarixdən görün- düyü kimi istər Martin Ernandes Ensiso, Diyeqo Nikuesa, Vasko Nunyes de Balboa, Pedro Arias Avila (Pedrarias), istərsə də Fransisko Pisarro Panamaya ayaq basanda, yerli hindulardan, cənubda külli-miqdarda qiymətli metallar olan, ən varlı ölkə sayılan “Biru” haqqında çoxlu söz-söh- bətlər eşidirdilər. Kolumb öz imicini İspaniyanın monarx- larının qarşısında qoruyub saxlamalı idi. Əlbəttə, o, öz fikirləri ilə qardaşı Bartolomeonu tanış etməmiş olmazdı. Kolumb çox yaxşı bilirdi ki, Karib dənizinin qərbində yerləşən sahil zolağı onun gələcək planlarının həyata keçirilməsinə xeyli təkan verəcək və o, övladlarını İspani- yanın ən varlı və vəzifəli şəxslərinə çevirəcək. İş onadır ki, admiral gələcəkdə oğlu Ferdinandı Belenin varisi elan eməklə, “Biru”nun kəşfini öz varislərinə həvalə edir. Lakin
395 tarixdən göründüyü kimi Karib dənizinə olan monapoliya Kolumblar nəslindən alınır, Fransisko Pisarro isə “Biru”nu 1532-ci ildə kəşf edən avropalılardan ilk adam sayılırdı. 21. Alimlərin əksəriyyətinin, Kolumbun guya kəşf etdiyi torpağın Asiya qitəsinin bir parçası olduğu haqqında verdikləri məlumatın yanlış olduğunu sübuta yetirmək üçün bir təkzib verməklə kifayətlənmək olar. Yuxarıda qeyd edildiyi kimi Kolumb səayhətə yola düşməmişdən əvvəl çox yaxşı bilirdi ki, Asiya qitəsində yerləşən Yaponiya, Çin və Hindistan ölkələrində yaşayan əhalinin necə geyinib keçindikləri, hansı adət-ənənələrə malik olması və sifət quruluşları hansı şəkildə olur. Lakin birinci səyahət zamanı o, Haiti, Kuba və Baham adalarını kəşf edir və onların heç birisində hər hansısa bir uyğunluq tapmır. Coğrafiyaşünasların fikirləri ilə o halda razılaşmaq olardı ki, genuyalı admiral yalnız təkcə Baham adalarını kəşf edərək, ondan sonra kursu dərhal geriyə, İspaniyaya döndərsin. Hətta buna baxmayaraq, Kolumb Mərkəzi Amerika sahillərinə bir neçə dəfə səyahət edir və onun tədqiq etdiyi ərazi həddindən artıq böyük olur. Onun tədqiq etdiyi nəhəng ərazidə Asiya qitəsindən heç bir əsər-əlamət tapmaq olmur. Başqa səbəblər olmasa belə, coğrafiya elmindən yaxşı başı çıxan bir adam kimi Kolumb heç vaxt Asiya qitəsini Yeni Dünya sahilləri ilə səhv sala bilməzdi.
396 Əgər o, Asiya qitəsinin Yeni Dünya sahilləri ilə səhv salsaydı, onda Kolumb heç vaxt Atlantik okeanının qərb hissəsinə təşkil edilən, mahiyyət etibarı ilə çox ağır sayılan bir ekspedisiyanın öhdəsindən gələ bilməzdi. Coğrafiya elmində elementar bir səhv buraxan adam üçün bunu praktik cəhətcə etmək mümkün deyildi. 22. Kolumb birinci səyahət zamanı Espanyoladan sonra Kubanı kəşf edir və olduğu yerin coğrafi koordinatını müəyyən edərkən, həmin yerin 42 0 ş.en dairəsində yerləşdiyini təyin edir. Naviqasiya sahəsində böyük ustad sayılan məşhur dəniz səyyahı nə az, nə çox, düz 20 0 səhv
etmiş olur. Əlbəttə, onun bu cür kobud səhv buraxmasına inanmaq çox çətindir. Söz yox ki, Kolumb bu səhvi bilərəkdən buraxaraq, öz gündəliyində məhz 42 0 ş.en dairəsi kimi xüsusi ilə qeyd edir. Sonrakı səyahətlər zamanı Antil adalarındakı coğrafi məntəqələr kəşf ediləndə, məlum olur ki, o, həmin yerlərin coğrafi koordinatlarını düzgün göstərir. Bəs nəyə görə admiral Kubanın coğrafi koordinatlarını təyin edəndə 20 0 səhvə yol verir? İş ondadır ki, məşhur dəniz səyyahı birinci səyahət zamanı kəşf etdiyi torpaqların yerini səhv rəqəmlər- lə təyin etməklə, həmin yerlərin məxfiliyini saxlamaq istəmiş və başqa səyyahların həmin yerlərə, ondan xəbərsiz getmək şanslarını, onların əlindən almış olurdu. Çünki Yüklə 4,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|