Riyaziyyat 7-ci sinif

1.  ABC üçbucağının A təpəsindən BC tərəfinə paralel düz xətt çəkilmişdir (şəkil 8).
Aşağıdakıları araşdırın:
10.  ABCD paraleloqramı verilmişdir (şəkil 9).
 
 
olarsa, paraleloqramın digər
bucaqlarını təyin edin. Cavabınızı əsaslandırın.
11.  a və b düz xətləri paralel, c düz xətti isə kəsəndir. Şəkil 10-da verilənlərə əsasən
bu düz xətlər arasında qalan bucaqları təyin edin.
12.  Şəkil 11-də a düz xəttindən kənarda verilmiş B nöqtəsindən keçən bir neçə düz
xətt verilmişdir (şəkil 11). 
 
 
olarsa, bu düz xətlərdən hansı a düz
xəttinə paralel olar?
13.  AB və CD parçaları O nöqtəsində kəsişir və kəsişmə nöqtəsində yarıya bölünürlər.

---

AC || BD olduğunu isbat edin.
14.  14. MNKL trapesiyasında 
 
olarsa, onun paralel və paralel
olmayan tərəflərini göstərin.
15.  Şəkil 12-də verilmiş a və b düz xətləri paraleldir. x-i tapın.

---

4.11. Uyğun tərəfləri paralel olan bucaqlar
Fəaliyyət
5.  AOB və A MB  bucaqları haqqında nə deyə bilərsiniz? Bu bucaqlar necə
bucaqlar adlanır? AOB və A MB  bucaqlarını transportirlə ölçün. Hansı nəticəni
aldınız? (şəkil 1)
6.  A MB  bucağının qonşu bucağı olan A MC bucağı və 
 
necə bucaqlardır?
Onların cəmi haqqında nə deyə bilərsiniz? (şəkil 1)
1.  Açıq bucaqdan fərqli AOB bucağı
çəkin. Onun xaricində hər hansı M
nöqtəsi qeyd edin. 
3.  Günyə və xətkeş vasitəsilə M
nöqtəsindən OA və OB tərəflərinə
paralel olan a və b düz xətlərini
keçirin. 
2.  OA və OB tərəflərini öz üzərində
saxlayan AO və BO düz xətlərini
çəkin. 
4.  Təpəsi M nöqtəsində və tərəfləri
a və b düz xətləri üzərində olan
A1MB1 bucağını qeyd edin. 
1
1
1
1
1
1
1
Teorem 
Uyğun tərəfləri paralel olan bucaqlar
Uyğun tərəfləri paralel olan bucaqlar ya bir-
birinə bərabərdir, ya da onların dərəcə
ölçülərinin cəmi 180 -dir.
0

---

---

Uyğun tərəfləri paralel olan bucaqların hər ikisi iti bucaq və ya hər ikisi kor bucaq
olarsa, bu bucaqlar bir-birinə bərabərdir.
Uyğun tərəfləri paralel olan bucaqların biri iti digəri isə kor bucaq olarsa, bu bucaqların
cəmi 180  dir.
Uyğun tərəfləri paralel olan bucaqların hər ikisi düz bucaq olarsa, bu bucaqların cəmi
180  dir.
Çalışmalar
1. 
1.  AOC açıq bucağını çəkin. Tərəfləri uyğun olaraq OA və OC tərəflərinə paralel
olan BOD bucağını qurun. AOC və BOD bucaqları haqqında nə demək olar? 
Cavabınızı izah edin.
2.  MNK düz bucağını çəkin. Tərəfləri uyğun olaraq NM və NK tərəflərinə paralel
olan PSR bucağının növünü müəyyən edin.
2.  60 -li ABC bucağını çəkin. Tərəfləri bu bucağın uyğun tərəflərinə paralel olan MNK
bucağını qurun. MNK bucağı neçə dərəcə ola bilər? Nə üçün?
3.  Samir deyir ki, AOB və MCD bucaqlarının dərəcə ölçüləri bərabərdirsə, deməli, bu
bucaqların uyğun tərəfləri paraleldir? Onun fikri doğrudurmu? Dərəcə ölçülərinin
cəmi 180  olan iki bucağın uyğun tərəflərinin paralel olduğunu söyləmək olarmı?
4.  Şəkil 3-də verilmiş AOB, CED və MKP bucaqlarının uyğun tərəfləri paraleldir. Bu
bucaqların dərəcə ölçülərini tapın: 
5.  ABC və DMK bucaqları verilmişdir: BA || MD və BC || MK. Bu bucaqların dərəcə
ölçülərini müəyyən edin. 
6. 
1.  Uyğun tərəfləri paralel olan bucaqlardan biri o birinin 20%-ni təşkil edir. Bu
bucaqların dərəcə ölçülərini tapın.
2.  Uyğun tərəfləri paralel olan bucaqların nisbəti 3:6 kimidir. Bu bucaqların dərəcə
ölçülərinin kvadratlarının fərqini tapın.
0
0
0
0

---

4.12. Uyğun tərəfləri perpendikulyar olan bucaqlar
Fəaliyyət
Teorem 
Uyğun tərəfləri perpendikulyar olan bucaqlar
Uyğun tərəfləri perpendikulyar olan bucaqlar ya bir-birinə bərabərdir, ya da
onların dərəcə ölçülərinin cəmi 180 -dir.
Tutaq ki, 
 
verilmiş bucaqlardır. Əgər AOB açıq və ya düz bucaqdırsa,
onda A O B  bucağı da acıq və ya düz bucaq olar. Yəni bu halda
3. 
Transportir vasitəsilə 
dərəcə ölçüsünü müəyyən edin. Onların cəmi neçə dərəcə oldu?
4.  MC şüasını düz xəttə tamamlayın. Alınmış AOB və DMK bucaqlarının dərəcə
ölçülərini müqayisə edin. Hansı nəticəni aldınız?s
5.  AOB, CMD və ya AOB, DMK bucaqları haqqında fikirlərinizi ümumiləşdirin. Bu
bucaqların uyğun tərəflərinin qarşılıqlı vəziyyətləri necə oldu? Hər bir halda
bucaqların dərəcə ölçüləri haqqında hansı nəticəyə gəldiniz?
1.  Açıq bucaqdan fərqli AOB bucağı
çəkin. Onun tərəfləri üzərində
olmayan hər hansı M nöqtəsi qeyd
edin. 
2.  M nöqtəsindən OA və OB
tərəflərinə perpendikulyar düz
xətlər çəkin. 
0
1 1 1

---

 
OC şüasının elə çəkək ki, OA ⊥ OC olsun, B və C nöqtələri
isə OA düz xəttindən müxtəlif tərəflərdə yerləşsin. Sonra OD şüasını elə çəkək ki, OD ⊥
OB olsun, C və D nöqtələri isə OA düz xəttindən eyni tərəfdə yerləşsin.
 
olduğuna görə
 
bucaqlarının uyğun tərəfləri paralel olduğuna görə
(nə üçün paralel olduğunu izah edin) bu bucaqlar ya bərabərdir, ya da onların dərəcə
ölçülərinin cəmi 1800-dir.

---

Çalışmalar
1. 
1.  AOC açıq bucağını çəkin. Tərəfləri uyğun olaraq OA və OC tərəflərinə
perpendikulyar olan BOD bucağını qurun. AOC və BOD bucaqları haqqında nə
demək olar? Cavabınızı izah edin.
2.  ABC düz bucağını çəkin. Tərəfləri uyğun olaraq BA və BC tərəflərinə
perpendikulyar olan MNK bucağının növünü müəyyən edin.
2.  105 -li MOK bucağını çəkin. Tərəfləri bu bucağın tərəflərinə perpendikulyar olan
AOB bucağını qurun. AOB bucağının dərəcə ölçüsünü tapın və növünü müəyyən
edin.
3.  Uyğun tərəfləri perpendikulyar olan AOB və CED bucaqları verilib. 
4.  Hər hansı AOB bucağını çəkin və OA tərəfi üzərində M nöqtəsi qeyd edin. Təpəsi M
nöqtəsində olub tərəfləri AOB bucağının uyğun tərəflərinə perpendikulyar olan
CMD bucağını qurun.
5.  ABC və DMK bucaqları verilmişdir: BA ⊥ MD və BC ⊥ MK. Bu bucaqların dərəcə
ölçülərini müəyyən edin (şəkil 3). 
5

---