Naxçıvanda təkcə Naxçıvan MR-sı üçün deyil, həmçinin
Azərbaycanın digər ali təhsil ocaqları, hətta İran və Türkiyə
Respublikaları üçün də kadrlar hazırlanır. Naxçıvanda yaşayan və
yetişən tarixçi alimlər Bakıya opponent kimi dəvət olunur, AMEA
Naxçıvan Bölməsi və N D U müxtəlif Dissertasiya Şuraları tərəfındən
aparıcı müəssisə kimi seçilir.
Naxçıvan Muxtar Respublikasında tarix elminin inkişafında Ali
Məclis Sədrinin dəstəyi ilə yaradılan “Qeyrət”, “Əcəmi”, “Tusi”.
“Qızıldağ”, “Təhsil” və s. bu kimi nəşriyyatların, AMEA Naxçıvan
Bölməsinin, Naxçıvan Dövlət Universitetinin, Naxçıvan Müəllimlər
İnstitutunun Xəbərlərinin, “Naxçıvan” ictimai-siyasi, ədəbi-bədii.
elmi-publisistik jum alınm da xüsusi rolu olmuşdur. Bakıda, Gəncədə
və digər şəhərlərdə, hətta M D B dövlətlərində çalışan tarixçi alimlər
əsərlərini Naxçıvanda nəşr olunan və Ali Attestasiya Komissiyası
tərəfındən tanman nüfuzlu jumallarda nəşr etdirməyə üstünlük
verirlər.
Bütün bunlar heç də asanlıqla əldə olunmamış, Ali Məclis
Sədrinin yorulmaz, dönməz, ardıcıl və məqsədyönlü fəaliyyəti
sayəsində
başa
gəlmişdir.
16
dekabr
1995-ci
ildə muxtar
respublikaya rəhbər seçilərkən
“Mənim ayrıca bir fəaiıvyət
proqramım olmayacaqdır. Fəaliyyətimi görkəmli dövlət xadimi
Heydər Əliyevin dövlətçilik proqramının Naxçıvanda dönmədən
həyata keçirilməsinə həsr edəcəyəm” (3, s. 6) - deyən Vasif
Talıbovun xalq tərəfındən haqlı olaraq “intibah dövrü” kimi
dəyərləndirilən son 15 illik zaman kəsiyində həyata keçirdiyi
möhtəşəm işlər, yaratdığı möciizələr, bütövlükdə şah əsəri olan
müasir Naxçıvan bir daha təsdiq edir ki, ulu öndər Heydər Əliyevin
işləyib hazırladığı, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin şəraitə
uyğun olaraq yaradıcılıqla inkişaf etdirdiyi inkişaf strategiyası biitiin
zamanlar üçün alternativi olmayan və ölkəmizi daha işıqlı gələcəyə
aparan mükəmməl birtəlimdir.
ƏDƏBİYYAT
1.
Azərbaycan Milli Elmlər Akadcmiyası Naxçıvan Bölməsinin
2010-cu il elmi və elmi-təşkilati fəaliyyəti haqqında hesabat.
Naxçıvan: Tusi, 2010, 106 s.
2. Hacıyev İ. Naxçıvan Muxtar Respublikasının misilsiz inkişaf
yolu. “İntibahın 15 ili” kitabında, s. 29-88. Naxçıvan: Əcəmi,
2010,280 s.
3. Həbibbəyli İ. Yeniləşən Naxçıvanın möhtəşəm hesabatı.
“İntibahın 15 ili” kitabında, s. 5-28. Naxçıvan: Əcəmi, 2010,
280 s.
4. “Xan Sarayı” Dövlət Tarix-Memarlıq Muzeyinin yaradılması
haqqında Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin
Sərəncamı. “ Şərq qapısı” qəzeti, 26 oktyabr 2010-cu il, sayı:
200 (20114).
5. Naxçıvan abidələri ensiklopediyası. Naxçıvan: 2008, 521 s.
6. Naxçıvan tarixi atlası. Bakı: 2010, 56 s.
7. Naxçıvan tarixinin səhifələri. “Uluslararası qaynaqlarda
Naxçıvan” beynəlxalq simpoziumunun materialları. Bakı:
ADPU-nun mətbəəsi, 1996, 222 s.
8. “Nuh peyğəmbər: Dünya tufanı və Naxçıvan” mövzusunda
keçirilən
beynəlxalq
simpoziumda
Naxçıvan
Muxtar
Respublikası Ali Məclisinin Sədri Vasif Talıbovun çıxışı.
Nuh peyğəmbər, dünya tufanı və Naxçıvan (24-25 aprel
2009-cu
ildə
keçirilmiş
beynəlxalq
simpoziuınun
ınaterialları). Naxçıvan: Əcəmi, 2010, 300 s.
9. “Şərq qapısı” qəzeti, 22 iyul 2005-ci il, sayı: 139(17.815).
Aypara Sədi qızı Rüstəmova
tarix üzrə fəlsəfə doktoru
AM EA A.A.Bakıxanov adına
Tarix İnstitutu
1946-50-C IIL L Ə R D Ə AZƏRBAYCAN SSR EA
NAXÇIVAN ELM I-TƏDQIQAT BAZASININ FƏALIYYƏTI
Naxçıvan Muxtar Respublikasının 90 illik yubileyinin keçirilməsi
haqqında Azərbaycan Respublikasının
Prezidenti 2014-cü il 14
yanvar tarixli Sərəncam imzalamışdır[14].Sərəncamla əlaqədar
olaraq
ölkə üzrə yubiley tədbirlərinin - elmi konfransların.
müsabiqələrin, sərgilərin keçirilməsi davam edir.
Naxçıvan Muxtar Respublikasının 90 illik
tarixi həm də
diyarın mədəniyyətinin, elminin inkişaf yoludur. Tarixən Naxçıvan
Azərbaycanın mühüm elm və mədəniyyət ocağı olmuşdur. Naxçıvan
diyarı nəinki Azərbaycan, eləcə də dünya şöhrətli alim və
mütəfəkkirlər yetirmişdir. Onlardan Əbu Əbdullah əl-Müfərrıq
Nəsəvi, Əhməd
ibn N ə c ə f Nəsəvi,
Əkmələddin Naxçıvani.
Nəsirəddin Tusi, Nəcməddin Naxçıvani, Hinduşah Naxçıvani.
İzəddin
Naxçıvani,
Fəxrəddin
Naxçıvani,
Baba
Nemətullah
Naxçıvani, Fəzlullah Nəimi və b.qeyd etmək olar [19, 402].
Yubiley
ərəfəsində
Naxçıvanda elmin
inkişafının
tarixi
təcriibəsinə - müstəqil Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasmın
yarannıasının ilk
illərində Naxçıvan Ehni-Tədqiqat Bazasının
foaliyyətinə nəzər salınaq xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.
1945-ci ildə ınüstəqil Azərbaycan EA yaranınası ilə respublikanııı
ayrı-ayrı zonalarında da clmi-tədqiqat işlərinin aparılmasına şəraıt
yarandı. Bclə ki, bu zonalarda təbii ehtiyatların üzə çıxarılmasında.
kənd təsərrüfatı və bitkiçiliyin inkişaf etdirilməsində, maddi \,'1
ınənəvi abidələrimizin öyrənilməsində EA-nın elmi bazalarımn.
təcrübə stansiyalarının rolu böyük olmuşdur. Elmi-Tədqiqat Bazaları
EA struktur bölməsi olaraq Rəyasət heyətinə tabe edilmişdi. Bazalar
Gəncə, Naxçıvan, Xankəndi, Qubada təşkil olunmuşdu [17, 110;
15.37].
1923-cii ildə yaranmış Azərbaycam Tədqiq və Tətəbbö Cəmiyyəti
tərəflndən əsası qoyulan Naxçıvan şöbəsi müstəqil
EA-nın
yaranması ilə N axçıvan E lm i-Tədqiqat Bazası (Naxçıvan Bazası)
kimi öz fəaliyyətini yenidən qurdu. Bazanın əsas vəzifəsi Naxçıvan
MSSR-nın təbii xammal ehtiyatlarının öyrənilməsini və ondan
səmərəli şəkildə istifadə olunmasının elmi metodlarının işlənməsi,
eləcə də respublikanın iqtisadiyyatını, tarixini, arxeoloji və epik
abidələrini, folklorunu öyrənməkdən ibarət idi»[20, ;16, 229].
1946-cı ildə Naxçıvan Bazasında aparılan tarixi və arxeoloji
tədqiqatlar nətieəsində «Naxçıvan MSSR-nin tarixi yerləri və
abidələri» mövzusu üzrə Naxçıvanın tarixi yerləri və abidələri
haqqında məluınatlarla yanaşı, ədəbiyyat nümunələri də toplandı.
Biitün materiallar ümumiləşdirilərək hazırlandı və iş Azərbaycan
SSR EA A.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutuna təqdim olundu.
1947-ci ildə Azərbaycan SSR EA tərəfindən Naxçıvana komplcks
ekspcdisiya təşkil edildi. Ekspedisiyaya SSRİ EA həqiqi iizvii
A.A.Qrossheym və Azərbaycan SSR EA həqiqi iizvii Ş.A.Əzizbəyov
rəhbərlik edirdi.
Ekspedisiyanın
alimləri
Naxçıvan
bazasmın
miitəxəssisləri ilə birgə Naxçıvan MSSR-mn təbii ehtiyatlarmın
tədqiqi ilə ınəşğul oldular [18,102].
Naxçıvan bazasında «Naxçıvan rayonunda Azərbaycan dili
dialekti» mövzusu üzrə matcrial toplanması işi də aparılmışdır. 1947-
ci ildə mövzu iizrə toplanan ınatcriallar əsasında giriş və Azərbaycan
dilinin Naxçıvan dialcktinin fonctikası yazılmışdır.
1949-cu ildə Naxçıvan bazasında
aşağıdakı 4 ınövzıı üzrə
tədqiqat işləri aparılınışdır:
1.
«Tikinti işlərinin bəzi ınəsələlərinin tədqiqi». Mövzıı
iizərində texnika elmləri namizədi H.M. Cəfərov 1948-ci ildən
çalışmağa başlamışdı. Tədqiqatın nəticələri Azərbaycan SSR EA
«Məruzələri»nin 1949-cu il 1 ,2 ,9 , 10-cu saylarında nəşr cdilınişdir.
2.
«Naxçıvan
MSSR-da
dənli
bitkiləıin
ziyaııvcrici
həşəratları və onlarla ınübarizə tədbirləri» Bu dissertasiya mövzusu
Dostları ilə paylaş: |