ŞƏMİstan nəZİRLİ general əLİ AĞA Şixlinski VƏ Sİlahdaşlari hərb tariXİNDƏn araşdirmalar
Yüklə 3,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
Şəmistan Nəzirli 241
ev telefonunu verim, zəng edib soruşun. Məmnuniyyətlə razı ol- dum. O, “buyurun” deyə ev telefonu, ad və familiya yazılmış balaca bir kağızı mənə verdi. Telefona Nina Aleksandrovna Trofimovanın özü gəldi. O, Ba- kıdan olduğumu biləndə: – Allah xatirinə, heç bir izahat, təqdimat lazım deyil, vaxtınız varsa, gözləyin, indi gəlirəm. Yarım saat keçər-keçməz Nina Aleksandrovna gəlib çıxdı. – Bağışlayın, – dedi, – bir az gecikdim, lətifəsi sizdən uzaq, bizim şəhərin yağışı üzlü qonaq kimidi, gəldi, getmək bilmir. “Bakı” sözünü eşidəndə sevindim. Bakılılara, ümumiyyətlə, azərbaycanlılara böyük hörmətim var. Ürəyim fərəh hissiylə döyündü. Uzaqda yağışlı, soyuq bir ha- vada xalqımızın haqqında eşitdiyim xoş söz canıma hərarət, gözümə nur gətirmişdi. – Buyurun, eşidirəm, mənə dair qulluğunuz? – Nina Alek- sandrovna mehriban gözlərini mənə dikdi. Mən nə məqsədlə gəldiyimi izah elədim. O, gülümsəyə-gülümsəyə dedi: – Əli ağa Şıxlinski general olub, özü də elə-belə general yox, ordudakı misilsiz xidmətinə görə artilleriyanın “allahı” sayılıb. Mən onun haqqında eşitmişəm də, oxumuşam da. Amma çox təəssüf ki, onunla bağlı muzeyimizdə heç nə yoxdur, təkcə on- dan yox, heç onun işlədiyi məktəbdən də bir sənəd, fotoşəkil qal- mayıb. Məndə bir kitab var, 1911-ci ildə Sankt-Peterburqda çap olunub – “Çarskoye-Selo”, müəllifi də Sergey Nikolayeviç Velçi- kovskidir. O kitabı gətirim baxaq. Kitabın bir yerində polkovnik Şıxlinskinin adı çəkilir. Məktəb haqqında olan faktları dəftərçəmə köçürdürəm. Arxiv, haqqında isə yenə də heç nə əldə edə bilmirəm. Nina Aleksandrovna soruşur: – Yaxşı, qonaq, belə yağışda yolun haradır? – Məktəbə baxmaq istəyirəm. – Gedək göstərim, mənim evim də o istiqamətdədir. General Əli ağa Şıxlinski və silahdaşları 242
Biz məktəbin həyətinə çatdıq. İndi burada “Puşkin şəhər Ali Radiotexnika Məktəbi” yerləşir. Bazar günü olduğundan rəhbər işçilərindən heç biri yoxdur. Nina Aleksandrovna xahiş edib mu- zeyi açdırdı. Təəssüf ki, general Əli ağa Şıxlinski haqqında heç nə tapa bilmədik. Muzey əsasən 1940-cı ildən bu günlərədək olan eksponatlar əsasında qurulub. Biz siyasi işlər üzrə rəis mü- avini, keçmiş məktəb zabitlərinin yaşadığı binanın yerini göstərməyi xahiş etdik. O, ikimərtəbəli bir binanı göstərdi. “Burada məktəbin rəisi, müavinləri, əlbəttə, ailələri ilə birlikdə yaşayıblar”. “Məktəb müavininin evi”. Deməli, Şıxlinski həyat yoldaşı Nigar xanımla burda yaşayıb. 1906-cı ildən ta 1914-cü ilin yayına kimi isti ocağı, doğma evi bura olub. Burada o, gecədən keçənə kimi qərib-qərib yanan lampa işığında elmi- hərbi məqalələrini yazıb, onu bütün dünyaya tanıdan məşhur “Şıxlinski üçbucağını” tərtib edib. 1912-ci ildə Nigar xanım qışın bir ayını Tiflisdə atası evində olanda general Əli ağa Şıxlinski qəribsəyərək yazmışdı:
Burada, bu evdə general Şıxlinskinin həyat yoldaşı Nigar xa- nımın bir vaxt bişirdiyi dadlı-tamlı Şərq xörəkləri qraf Baransevi, general Sinitsını, Barsukovu, knyaz Sergey Vasilyeviçi heyran qoyub… 1914-cü ildə məktəbi yoxlamağa gələn qraf Baransev üzünü general Şıxlinskiyə tutub deyir: Şəmistan Nəzirli 243
– Hamı Sizi tərifləyir. Həyat təcrübəmə görə əgər bir adamı tərifləyirlərsə, deməli, burada bir fırıldaq var. On gün məktəb heyətinin işilə yaxından tanış olan yoxlama qrupu heç bir qüsur tapa bilmir. Qraf Baransev Əli ağa Şıxlinskiyə nümunəvi rəhbərliyinə təşəkkür etmək üçün general Qaitinovla onun evinə gəlir. “Qraf Baransev gəldi. O, son dərəcə mehriban idi. Arvadımla tanış oldu, onun əlini öpdü, sonra general Qaitinova müraciət edərək dedi: – Mən indi inandım ki, belə bir köməkçisi olan hər cəhətdən xatircəm ola bilər. Görüşüb ayrılarkən qraf Nigar xanıma dedi: – İzin verin, ərinizi qucaqlayım. Arvadım ona cavab verdi: – Nəinki icazə verirəm, ona qarşı səmimiyyətinizə görə təşəkkür edirəm. Qraf məni qucaqlayıb üç dəfə öpdü”. Çarskoye-Selo xatirələri general-mayor, hərb elmləri doktoru professor Yevgeni Barsukovun da qəlbində unudulmaz izlər qoymuşdu: “1905-ci ildən 1914-cü ilə kimi mən həmişə topçu – general-müfəttiş tərəfindən taktika dərsləri vermək və qrupların təcrübə atışlarına rəhbərlik etmək üçün topçu zabitləri məktəbinə göndərildim. İşi ilə yaxından tanış olduğuma görə, təsdiq edə bilərəm ki, Əli ağa Şıxlinski məktəbi ali akademik topçuluq təh- sili görmüş bütün ştatlı rəhbərləri arasında ən görkəmlisi və ən istedadlısı idi… Əli ağa Şıxlinski arvadını sonsuz bir məhəbbətlə sevirdi, övla- dı yox idi. Qumara nifrət edirdi, heç bir zaman spirtli içki içməzdi. Pulla kart və başqa bir oyun oynamazdı, çox mehriban və qonaqpərvər idi. Yoldaşlarını tez-tez ləzzətli plova qonaq edərdi…”. Mən bütün bunları Nina Aleksandrovnaya və siyasi işlər üzrə müavinə danışdım. Onlar məni heyranlıqla dinlədilər. Hiss edir-
Yüklə 3,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|