Standartlashtirish asoslari

Nazorat-savollari.
1. Standartlashtirishning Davlat nazorati maqsad va vazifalari
2. Davlat nazorati organlarining faoliyatlari va mansabdor shaxslarning xuquq va majburiyatlari
3. Nazorat tartiblari va tekshiruv mazmuni

8-AMALIY MASHG‘ULOT.
XO‘JALIK YURITUVCHI SUB’EKTLAR FAOLIYATINI DAVLAT TEKSHIRUVI TO‘G‘RISIDA ” QONUNNI TAXLIL QILISH VA MUNOZARA YURITISH
1998 y. da qabul qilingan “Xo‘jalik yurituvchi sub’ektlar faoliyatini davlat tekshiruvi to‘g‘risida” qonunning maqsadi xo‘jalik yurituvchi sub’ektlar (tekshiruv sub’ektlari) va davlat tekshiruvini amalga oshiruvchi tashkilotlar (tekshiruvchi idoralar) o‘rtasidagi munosabatni tartibga solishdan iborat.
Qonunda tekshiruv sohasidagi asosiy tushunchalar keltirilgan:
Tekshiruvchi idoralar – xo‘jalik yurituvchi sub’ektlar faoliyatini davlat tekshiruviga qonun bo‘yicha vakolatlangan Vazirliklar va mahkamalar;
Tekshirish – xo‘jalik yurituvchi sub’ektlar tomonidan bularning faoliyatini tartibga soluvchi qonunlar va boshqa qonun hujjatlarini bajarilayotganligini tekshiruvchi idoralar tomonidan o‘tkaziladigan bir yo‘la tekshiruv;
Nazorat sifatida tekshirish - xo‘jalik yurituvchi sub’ektlarning bundan avvalgi tekshirishda aniqlangan buzilishlarni bartaraf etganligini tekshiruv idoralari tomonidan tekshirish.
Tekshirishning asosiy prinsiplari:
– tekshiruvchi idoralar faoliyatining qonuniyligi, ob’ektivligi va oshkoraligi;
– yuridik va jismoniy shaxslarning huquqlarini va qonuniy manfaatlarini himoya qilish;
– xo‘jalik yurituvchi sub’ektlarning faoliyatiga aralashmaslik .
Tekshiruvchi idoralarning faoliyati Tekshiruvchi idoralarning faoliyatini muvofiqlashtirsh bo‘yicha Respublika kengashi va Kengashning hududiy komissiyalari tomonidan yillik (kvartal) reja-grafik asosida muvofiqlashtiriladi
Respublika kengashining asosiy vazifalari: – tekshiruvchi idoralarning faoliyatini muvofiqlashtirish;
– muvofiqlashtiruvchi tekshiruv rejalarini ishlab chiqish; – tekshiruvchi idoralarning faoliyatini muvofiqlashtirish rejalariga rioya qilish qismida tekshirish; – rejadan tashqari tekshirishlarni Kengash va uning hududiy idoralar bilan kelishishmay o‘tkazish hollarini yo‘qotish.
Rejali tekshirishni o‘tkazish uchun quyidagilar asos bo‘ladi: – muvofiqlashtirish rejasidan ko‘chirma;
– tekshirish maqsadi, tekshirishni o‘tkazish sanasi va tekshiruvchi lavozimli shaxslar tarkibi ko‘rsatilgan tekshiruvchi idora buyrug‘i; – tekshirishni o‘tkazish rejasi.
Tekshiruvchi idoralarning lavozimli shaxslari egallagan lavozimiga muvofiqligi bo‘yicha har yili attestatlashdan o‘tishi va belgilangan namunadagi maxsus guvohnomasi bo‘lishi lozim.
Xo‘jalik yurituvchi sub’ektlarni reja bo‘yicha tekshirish yilda ko‘pi bilan bir marta o‘tkaziladi. Me’yorlar va qoidalarni bajarayotgan, bu to‘g‘rida auditorlarning har yillik hulosalariga ega bo‘lgan xo‘jalik yurituvchi sub’ektlar, odatda, ikki yilda ko‘pi bilan bir marta tekshiriladi.
Tekshirish muddatlari 30 kalendar kundan oshmasligi kerak. Ayrim xollarda muddatlar Respublika kengashi yoki uning hududiy idorasi tomonidan cho‘zilishi mumkin.
Rejadan tashqari tekshirishlar Respublika kengashi yoki uning hududiy idorasining qarori asosida o‘tkaziladi.
Rejadan tashqari tekshirishlar uchun quyidagilar asos bo‘ladi: – O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori; – xo‘jalik yuriguvchi sub’ekt tomonidan qonun hujjatlarining buzilganligi to‘grisida qo‘shimcha dalillar aniqlanganda; – favqulodda vaziyatlarning sodir bo‘lishi oldini olish;
– sanitariya-epidemiologik vaziyat murakkablashganda; – chet mamlakatlardan yuqumli kasalliklar kirishi va tarqalishi extimoli paydo bo‘lganda. Tekshirish idoralari xo‘jalik yurituvchi sub’ektlar faoliyatiga aralashish huquqiga ega emas.
Nohuquqiy qarorlar yoki tekshiruvchi idoralar lavozimli shaxslarining boshqa xarakatlari natijasida xo‘jalik yurituvchi sub’ektga etkazilgan ziyon belgilangan tartibda to‘latiladi.
Tekshiruvchilarning harakatlariga norozilik sud yoki tekshiruvchi yuqori idoraga topshiriladi. SHikoyat topshirish tekshiruvchilarning ishini to‘xtatmaydi.
Xo‘jalik yurituvchi sub’ektlarni tekshirish tartibi to‘g‘risidagi Nizom bo‘yicha tekshirishlarni ro‘yxatga olish Kitobi joriy etilgan. Bu Kitob betlari raqamlangan, tikilgan, muhr bilan bir-biriga biriktirilgan bo‘lishi lozim. Tekshirishlarni ro‘yxatga olish Kitobi tekshirish boshlanishi oldidan va tekshirish tugallangandan keyin tekshiruvchi idora va xo‘jalik yurituvchi sub’ektning lavozimli shaxslari tomonidan to‘latiladi.