T. C. Ankara ün vers tes sosyal b L mler enst tüSÜ Özel hukuk (meden hukuk) anab L m dali

 
267 
mümkün kılan bir haklı sebep olarak değerlendirilir
181
. Birleşme sonucunda sözleşme 
tarafının  malvarlığının  menfi  yönde  değişikliğe  uğraması  ve  daha  önce  gösterilmiş 
olan teminatların bu değişikliğe bağlı olarak ortaya çıkan beklenmeyen kredi riskini 
karşılayacak nitelikte olmaması durumu da aynı hükme tabidir
182
.  
ff.
  Belirli  Diğer  Swap  şlemlerinin  Sözleşmenin  hlali  Sebebiyle 
Vaktinden Önce Sona Erdirilmiş Olması 
Taraflar  arasında  kurulmuş  başka  swap  sözleşmelerinden  kaynaklanan 
yükümlülüklerin,  bu  sözleşmelerin  vaktinden  önce  sona  erdirilmelerine  yol  açan 
ihlali de, swap sözleşmelerinde sözleşmenin olağanüstü fesihle sona erdirilebilmesini 
sağlayan bir haklı sebep olarak kararlaştırılmaktadır
183
. Böyle bir kayıtla, esasen bir 
sözleşmede  yükümlülüklerini  ihlal  etmiş  olan  kimsenin,  taraf  olduğu  diğer 
sözleşmeler açısından meydana getirdiği ifa riskinin önlenmesi amaçlanmaktadır. Bu 
sebeple,  haklı  sebep teşkil  edecek  olan  ihlalin  yalnızca  taraflar arasında akdedilmiş 
diğer  swap  sözleşmeleri  ile  sınırlandırılması  yerine,  finansal  türev  araçlara  ilişkin 
tüm sözleşmeler bu hükmün kapsamına dahil edilebilir
184
.  
gg.
  Üçüncü Kişiye Karşı Temerrüt 
Swap  taraflarından  birinin,  bir  üçüncü  kişiye  karşı  olan  herhangi  bir  ödeme 
yükümlülüğünü  vadesinde  ifa  etmemesi  durumu  da,  swap  sözleşmesinin  vaktinden 
önce  sona  erdirilebilmesi  için  bir  haklı  sebep  teşkil  etmektedir.  Ancak  bu  sonucun 
meydana  gelebilmesi,  üçüncü  kişi  karşısında  ihlal  edilen  ödeme  yükümlülüğünün 
miktarının,  swap  tarafları  arasında  kararlaştırılmış  olan  asgari  tutarın  üzerinde 
                                                 
181
 EBENROTH/REINER'>EBENROTH/REINER'>AMMANN'>LORETAN, 61; GOOCH/KLEIN, 30. 
182
  AMMANN,  87;  EBENROTH/MESSER,  18;  LORETAN,  61;  EBENROTH/REINER,  794; 
GOOCH/KLEIN, 30. 
183
 DAS, 631; EBENROTH/MESSER, 18; GOOCH/KLEIN, 29; LORETAN, 62. 
184
 EBENROTH/REINER, 792; LORETAN, 62; EBENROTH/MESSER, 18. 

---

 
268 
olmasına bağlıdır
185
. Üçüncü kişiye karşı olan yükümlülüklerin ihlalinin karşı tarafa 
swap  sözleşmesinin  feshi  hakkını  vermesine  yönelik  bu  hükümle,  taraflardan  biri 
nezdinde ödeme güçlükleri meydana geldiği takdirde diğer alacaklıların, karşı tarafa 
kıyasla 
imtiyazlı 
bir 
güvenceye 
sahip 
olmalarının 
önüne 
geçilmesi 
amaçlanmaktadır
186
.  
c.
  Olağanüstü Fesih Hakkının Kullanılması 
Standart swap çerçeve sözleşme metinlerinde sözleşmenin sona erdirilmesine 
ilişkin  hükümler,  sona  erme  sebebinin  taraflardan  birine  isnad  edilebilir  olup 
olmamasına  göre  farklı  düzenlemeler  getirmektedirler.  Taraflardan  birine  isnadı 
mümkün  olan  sona  erme  sebeplerinden  birinin  gerçekleşmesi  halinde  karşı  taraf, 
henüz  karşılıklı  olarak  tamamen  ifa  edilmemiş  münferit  işlemler  de  dahil  olmak 
üzere, çerçeve sözleşme kapsamında akdedilmiş olan tüm sözleşmeleri sona erdirme 
yetkisine sahiptir
187
. Buna göre sözleşmeye uygun davranan taraf, sözleşmenin sona 
erdirilmesi  amacıyla,  sözleşmeyi  ihlal  eden  tarafa,  sona  erdirme  sebebiyle  birlikte 
sözleşmenin  son  bulacağı  tarihi  de  içeren  bir  bildirimde  bulunur
188
.  Belirtilen  bu 
tarihten,  başka  bir  ifadeyle  feshin  geçerlilik  kazandığı  andan  itibaren,  artık  swap 
                                                 
185
 AMMANN, 93; EBENROTH/MESSER, 19; GOOCH/KLEIN, 29. 
186
  EBENROTH/REINER,  794;  EBENROTH/MESSER,  19;  AMMANN,  93;  GOOCH/KLEIN, 
29; LORETAN, 62. 
187
 KRAEMER, 530; FULBIER, 684. 
188
  Yapılan  bu  bildirim,  hukuki  açıdan  bir  fesih  bildirimi  mahiyeti  taşır.  Ancak  fesih  ihbarının  karşı 
tarafa ulaşması ile belirtilen sona erme tarihi arasındaki süre, olağan fesih anlamında bir fesih süresi 
olarak  anlaşılmamalıdır.  Fesih  hakkını  kullanan  taraf  sözleşmenin  fesih  ihbarının  ulaştığı  anda  sona 
ereceği yolunda bir irade açıklamasında da bulunabilir. Nitekim “OTC Türevler için  sviçre Çerçeve 
Sözleşmesi”  metninde,  fesih  beyanının  “derhal  etkili”  olabileceği  hususu  açıkça  düzenlenmektedir: 
“Bir  sona  erme  sebebinin  mevcudiyeti  halinde  (Art.  5.3)  yetkili  taraf,  fesih  sebebi  devam  ettiği 
müddetçe  sözleşmeyi,  diğer  tarafa  yapacağı  derhal  etkili  ya  da  kendisi  tarafından  belirlenen  bir 
tarihten  itibaren  etkili  olacak  yazılı  bir  ihbarla  feshedebilir.  Bu  durumda  taraflardan  hiçbiri  artık  bu 
sözleşme  kapsamında  taahhüt edilmiş  olan  ve sona erme tarihinde  ya  da daha sonra  muaccel  olacak 
meblağların,  temel  değerlerin  ya  da  diğer  teminatların  ifası  ile  yükümlü  olmaz.  Söz  konusu  edim 
yükümlülüklerinin  yerine  Art.  5.6  uyarınca  tazminat  yükümlülükleri  geçer”  (Schweizer 
Rahmenvertrag für OTC Derivate Art. 5.4). 

---

 
269 
sözleşmesi  sebebiyle  yeni  edim  yükümlülüklerinin  meydana  gelmesi  söz  konusu 
değildir
189
. 
Sözleşmede,  fesih  hakkına  sahip  olan  tarafın  aynı  çerçeve  sözleşme 
kapsamında  akdedilmiş  olan  münferit  swap  sözleşmelerinden  yalnızca  bazılarını 
sona  erdirip  diğerlerinin  devamını  talep  edemeyeceğinin  kararlaştırılması 
mümkündür.  Ancak  bunun  için  sona  erme  sebebi,  mahiyeti  itibarıyla  bu  yönde  bir 
anlaşmayı haklı kılmalı ve taraflarca, aynı çerçeve sözleşme kapsamındaki münferit 
işlemlerin tek bir sözleşme oluşturacağı esası kabul edilmiş olmalıdır
190
. 
Sözleşmeye uygun hareket eden tarafın bir sona erme tarihi belirleme hakkı, 
ilgili  sona  erme  sebebinin  konuyla  ilgili  bildirimin  karşı  tarafa  ulaşmasından  önce 
düzeltilmesi  halinde  ortadan  kalkar.  Buna  karşılık  fesih  bildiriminin  ulaşmasından 
sonra fesih sebebinin düzeltilmesi, artık sözleşmenin sona ermesine mani olamaz
191
.  
Swap  sözleşmesinin  taraflardan  birine  isnad  edilemeyecek  sona  erme 
sebepleri  dolayısıyla  feshinin  söz  konusu  olması  durumunda,  fesih  hakkını  kimin 
kullanabileceği  ve  tarafların  sözleşmenin  sona  ermesi  anında  içinde  bulundukları 
pozisyonlardan  kaynaklanan  kar  ve  zararın  bunlar  arasında  nasıl  paylaştırılacağı 
hususlarında  “ilgili  taraf”  (affected  party)  kavramı  belirleyicidir.  lgili  taraf, 
sözleşmede belirlenen sona erme sebeplerinden biri kendi alanında gerçekleşmiş olan 
taraftır. Bu sebeplerden birinin gerçekleşmesi halinde sözleşmenin feshini ihbar etme 
yetkisi, kural olarak, ilgili tarafa aittir
192
.  
                                                 
189
 EBENROTH/REINER, 797. 
190
  Esasen  fesih  hakkının  dayandırıldığı  sebepler;  fesih  hakkına  sahip  olan  tarafın,  sözleşmeyi  ihlal 
eden  tarafın  çerçeve  sözleşme  kapsamındaki  diğer  sözleşmelerden  kaynaklanan  yükümlülüklerini 
yerine  getireceğine  olan  güvenini  esaslı  şekilde  sarsacak  niteliktedirler  (EBENROTH/REINER, 
797). 
191
 GOOCH/KLEIN, 32; EBENROTH/REINER, 797. 
192
 ISDA MA Art. 6 (b). 

---