T. C. Ankara ün vers tes sosyal b L mler enst tüSÜ Özel hukuk (meden hukuk) anab L m dali

 
258 
kendiliğinden  sona  ermesini  öngören  hükümler  de  yer  almaktadır
152
.  Bu  hükümler, 
swap sözleşmesinden dolayı borçlanılan münferit edimlerin bozucu şarta bağlanması 
ş
eklinde  değerlendirilmelidirler
153
.  Taraflar  anılan  hükümleri  kabul  etmekle,  swap 
sözleşmesinde  tesis  edilen  münferit  edimlerin  ifası  yükümlülüğünü,  kararlaştırılan 
durumların gerçekleşmemesi  şartına  bağlamış  olmaktadırlar.  Böylece  kararlaştırılan 
durumlardan biri gerçekleştiği takdirde sözleşme kendiliğinden sona erer. Bu andan 
itibaren,  henüz  muaccel  olmamış  münferit  edimler  açısından  artık  ifa  yükümlülüğü 
doğmaz. Buna karşılık sona erme anından önce muaccel olmuş münferit edimleri ifa 
yükümlülüğü dokunulmaksızın kalır
154
.  
2.
  Kendiliğinden Sona Erme Sebepleri 
a.
  Karşılıklı Yükümlülüklerin  fası 
Sözleşmede  kararlaştırılmış  tüm  yükümlülüklerin  her  iki  tarafça  zamanında 
yerine getirilmesi halinde sözleşme ifa edilmiş olur. Son edimin son ödeme tarihinde 
(muacceliyet  tarihi)  yerine  getirilmesi  ile  ifa  gerçekleşir  ve  sözleşme  ilişkisi  sona 
erer. Taraflardan birinin, karşı tarafça sonradan zarara uğratılması halinde, bu zarar 
sözleşme ile ilişkili olsa bile, artık sözleşmenin ihlali değil, haksız fiil niteliği taşır
155
. 
b.
  Sözleşme Süresinin Dolması 
Sürekli borç ilişkilerinde ifa zamanı, “zaman içinde bir süre” anlamına gelir. 
Sürenin  başlangıcı,  sürekli  borç  ilişkisinin  başlaması  gereken  tarihi  belirler  ve 
kararlaştırılan süre boyunca sürekli borç ilişkisinin ifa durumu devam eder. Taraflar 
sürenin  boyutunu  bir  takvim  birimi  kullanarak  belirleyebilirler.  Bu  durumda  soyut 
                                                 
152
 LORETAN, 63; ZOBL/WERLEN, 75. 
153
 MÖRNER, 12; EBENROTH/MESSER, 21. 
154
 EBENROTH/MESSER, 21. 
155
 AMMANN, 83; LARENZ, 225. 

---

 
259 
olarak  belirlenen  süre  boyutunun  başlangıcının  belirtilmesi  gerekir.  Sürekli  borç 
ilişkisinin  başlayacağı  tarihi  de  ifade  edecek  olan  ifa  süresinin  başlangıç  tarihi, 
sözleşmenin kuruluş tarihi ile aynı olabileceği gibi sözleşmenin kuruluş tarihi ile ifa 
süresinin başlangıç tarihinin farklı tarihler olarak kararlaştırılması da mümkündür
156
.  
Swap  sözleşmelerinde  sözleşme  süresi,  kuruluş  aşamasında,  taraflarca  bir 
takvim  birimi  esas  alınmak  ve  başlangıç  ve  bitme  anları  ayrı  ayrı  belirtilmek 
suretiyle tespit edilir. Kural olarak sözleşmenin kuruluş tarihi, sürekli borç ilişkisinin 
başlangıç  tarihini  de  belirler.  Sözleşme  süresi  boyunca  taraflarca  ifası  gereken 
münferit  dönemsel  ödeme  yükümlülüklerinin  ve  para  swap  sözleşmesinde  açılış  ve 
kapanış 
ödemelerinin 
muaccel 
olacakları 
tarihler 
de, 
sözleşmede 
kararlaştırılmaktadır
157
.  Bu  şekilde  ifa  süresinin  bitme  anının  da  kararlaştırılmış 
olması  sebebiyle,  taraflar  arasında  swap  sözleşmesiyle  kurulmuş  olan  sürekli  borç 
ilişkisi, süre bitince sona erer
158
.  
c.
  Taraflardan Birinin  flası 
Sözleşmenin  bir  sürekli  borç  ilişkisi  mahiyeti  taşımasından  kaynaklanan 
kendiliğinden  sona  erme  sebeplerinin  yanısıra,  taraflarca  belirli  bazı  durumların 
gerçekleşmesi  halinde,  swap  sözleşmesinin  herhangi  bir  hukuki  işleme  gerek 
olmaksızın  sona  ereceğinin  kararlaştırılması  mümkündür.  Uygulamada  kullanılan 
standart çerçeve sözleşme metinlerinin hemen tamamında yer verilen kendiliğinden 
                                                 
156
 SEL Ç , 66; LARENZ, 225. 
157
 AMMANN, 58; LORETAN, 116; ERNE, 55. 
158
 Bu noktada  belirtmek gerekir ki; sürekli  borç ilişkisi doğuran sözleşmede belirlenen ifa süresinin 
geçmesi,  asıl  edim  yükümü  olan  sürekli  edimin  bundan  böyle  doğmasına  mani  olur.  Borçlunun 
borçtan kurtulup kurtulmadığı meselesinde ise esas alınması gereken, ifa süresi içerisinde sözleşmeye 
uygun  olarak  sürekli  edimin  ifa  edilip  edilmediğidir.  Sözleşmeye  uygun  ifa,  asli  edim  borcu  olan 
sürekli  edim  borcunun  bir  ikinci  derecede  tazminat  borcuna  dönüşmesinin  önüne  geçer.  Ancak  ifa 
süresi içinde sürekli edim borcunun sözleşmeye uygun olarak yerine getirilmemiş olması durumunda, 
borçlunun borcundan kurtulması mümkün olmaz (SEL Ç , 75). 

---

 
260 
sona  erme  sebebi,  taraflardan  birinin  iflası  halidir.  Buna  göre  taraflardan  birinin 
ödeme  yeteneğini  kaybetmesi  ve  bu  duruma  bağlı  olarak  hakkında  iflas  davası 
açılması  veya  sözleşme tarafının  böyle bir  davayı  haklı  kılacak  bir  durum  içerisine 
düşmüş  olması  ya  da  bizzat  iflas  talebinde  bulunması,  sözleşmenin  ayrıca  fesih 
beyanında  bulunulmasına  lüzum  kalmaksızın,  kendiliğinden  sona  ermesi  sonucunu 
doğurur
159
.  flasın  bir  kendiliğinden  sona  erme  sebebi  olarak  kararlaştırılması 
hususunda belirtmek gerekir ki; esasen iflasın açılması her ne kadar bu anda mevcut 
sözleşmelerin  ifasını  önemli  ölçüde  engellemekte  ve  sözleşmenin  amacını  da 
tehlikeye sokmakta ise de, kural olarak müflisin iflasın ilanından önce yapmış olduğu 
sözleşmelerin  sona  ermesine  sebep  olmaz.  Ancak  sözleşmenin  akıbeti,  aynen  ifa 
edilip  edilmeyeceği  veya  tasfiyeye  dahil  olup  olmayacağı,  iflas  idaresinin 
sözleşmeye  girip  girmeme  konusundaki  kararına  kadar  askıda  kalır.  flas  idaresi 
sözleşmenin  aynen  ifasının  masanın  yararına  olduğu  yönünde  bir  karar  verdiği 
takdirde  sözleşmeye  girer,  aksi  halde  ifayı  reddeder
160
.  Swap  sözleşmelerinde, 
iflasın,  sözleşmenin  kendiliğinden  sona  ermesi  sonucunu  doğuran  bir  sebep  olarak 
kararlaştırılması,  iflas  idaresinin  sözleşmeye  girip  girmemek  hususundaki  bu  seçim 
hakkının sınırlandırılması amacına hizmet etmektedir
161
. 
B.
  Swap Sözleşmesinin Hukuki  şlemle Sona Erdirilmesi 
Sürekli  borç  ilişkilerinde  sözleşmenin  hukuki  işlemle  sona  erdirilmesi, 
tarafların  mevcut  sözleşmeyi  ortadan  kaldırmak  amacıyla  yeni  bir  sözleşme 
yapmaları  ya  da  belirli  bazı  durumlarda,  taraflardan  birinin  sözleşmeyi  sona 
erdirmeye  yönelik  bir  irade  beyanında  bulunması  suretiyle  gerçekleşir.  Swap 
                                                 
159
 FULBIER, 685; JAHN, 103; JAHN, 1992 ISDA MA, 100; STAEHELIN, 61; LORETAN, 63; 
GOOCH/KLEIN, 31. 
160
 TERCAN, 12; STAEHELIN, 61. 
161
 STAEHELIN, 62; EBENROTH/REINER, 798; GOOCH/KLEIN, 80. 

---