T. C. Ankara ün vers tes sosyal b L mler enst tüSÜ Özel hukuk (meden hukuk) anab L m dali

 
92 
üstlenmeye başlamışlar ve böylece bugün swap piyasasında sıklıkla karşılaşılan gizli 
aracılık kurumu ortaya çıkmıştır
232
.  
B.
  Gizli Aracılık 
Gizli  aracılıkta  aracı,  bir  sözleşme  kurmak  üzere  uygun  şartlara  sahip 
tarafların  bir  araya  gelmesini  sağlamaktan  ibaret  olan  geleneksel  aracılık 
faaliyetlerinin  dışına  çıkmakta  ve  pozisyonu  dolayısıyla  kendisine  yapılan  swap 
ödemelerinin  ilgili  taraflara  aktarılmasını  üstlenmektedir
233
.  Gizli  aracıyı  açık 
aracıdan  ayıran  ve  faaliyetlerinin  hukuki  açıdan  aracılık  faaliyeti  şeklinde 
nitelendirilmesinin  de  önüne  geçen  husus,  iktisadi  anlamda  bütünlük  arz  eden  bir 
swap  işleminin  iki  ayrı  sözleşmeyle  kurulmuş  olmasıdır
234
.  Bu  sözleşmeler 
birbirlerinden tamamen bağımsız iseler de, hacim ve süre itibarıyla paralel hükümler 
içerirler ve gizli aracı, her iki sözleşmede de taraf sıfatıyla yer alır
235
. Tek bir swap 
işleminin tamamlanmasını amaçlayan bu iki ayrı sözleşmede gizli aracının karşısında 
bulunan ve aslında aynı swap işleminin taraflarını oluşturan son kullanıcılar arasında 
                                                 
232
 ANDRES, 190; AMMANN, 113. 
233
 ERNE, 35; WEBER, 308; TUCKER, 590; CATES, 839; PETERS, 105. 
234
  Örneğin  bir  banka,  müşterisinin  ihtiyaçlarını  birebir  karşılayacak  nitelikte  bir  karşı  taraf  bulmuş 
olmasına  rağmen,  müşterisinin,  karşı  tarafın  kredi  değerliliğinin  tatmin  edici  olmayışını  gerekçe 
göstererek  onunla  swap  işlemine  girmekten  kaçınması  durumunda,  biri  kendi  müşterisi  ile  diğeri  de 
bulduğu  karşı  tarafla  olmak  üzere  iki  ayrı  swap  sözleşmesi  yapabilir.  Müşterisi  ile  yaptığı  swapta, 
banka  sabit  oranlı  ödemeleri  yerine  getirir  ve  buna  karşılık  müşterisinden  değişken  oranlı  ödemeler 
tahsil  eder.  Uygulanan  faiz  oranları  ile  hesaplama  ve  ödeme  dönemleri  itibarıyla  bu  sözleşmeye 
tamamen  uygun  olan,  ancak  karşı  tarafla  akdedilen  ikinci  swap  sözleşmesinde  ise;  banka, 
muhatabından  sabit  oranlı  ödemeler  tahsil  edecek,  karşı  edim  olarak  da  değişken  oranlı  ödemeleri 
gerçekleştirecektir.  Banka,  ilkini  tamamıyla  karşılayan  bu  ikinci  swap  işlemine  (mirror  swap) 
girmekle  faiz  oranlarındaki  değişikliklere  karşı  kendini  güvenceye  almış  olmaktadır.  Faiz  oranının 
yükselmesi  halinde  banka,  müşterisiyle  yaptığı  swap  işleminde,  kendisine  ödenecek  miktardan  daha 
yüksek  bir  meblağı  ödemek  zorunda  kalacak;  ancak  aynı  zamanda  yapmış  olduğu  ikinci  swap 
sözleşmesi  gereğince  karşı  taraftan,  ona  ödemekle  yükümlü  olduğu  miktardan  daha  yüksek  bir 
meblağı  tahsil  edecektir.  Yaptığı  her  iki  swap  işleminde  de  taraflar  yükümlülüklerini  yerine 
getirmekte  temerrüde  düşmedikleri  takdirde,  banka  her  defasında,  söz  konusu  işlemlerden  biri 
sebebiyle  tahsil  ettiği  meblağı,  ikinci  işlemden  kaynaklanan  yükümlülüklerinin  ifasında 
kullanabilecek;  hatta  faiz  oranındaki  değişikliklere  bağlı  olarak,  bankanın  kar  elde  etmesi  bile  söz 
konusu olabilecektir (HU, Swaps, 357). 
235
  FLAVELL,  8;  ANDRES,  190;  ERNE,  35;  LERBINGER,  294;  WEBER,  308;  LINDHOLM, 
79; JENTZSCH, 103; MÖRNER, 10. 

---

 
93 
hiçbir  hukuki  ilişki  yoktur.  Bu  sebeple  aracı,  taraflardan  birinin  ödeme  gücünü 
kaybetmesine  bağlı  olarak  swap  ödemelerinin  kesintiye  uğraması  durumunda,  bu 
işlemle  bağlantılı  olan  ikinci  swap  sözleşmesinde,  kendi  edimlerinin  ifasından 
kaçınamaz
236
. 
Bu  noktada  belirtmek  gerekir  ki,  swap  işleminin  gerçekleşmesi  için  kural 
olarak,  bir  aracı  vasıtasıyla  bir  araya  gelmiş  olsalar  da,  doğrudan  doğruya  iki  son 
kullanıcı  arasında  yapılacak  tek  bir  sözleşme  yeterlidir.  şlemin  bu  şekilde  iki  ayrı 
sözleşmeye  bölünmesini  gerektiren  gizli  aracılık,  özellikle  birbirlerinin  finansal 
ihtiyaçlarını  karşılayabilecek  durumdaki  potansiyel  swap  taraflarının,  aralarındaki 
kredibilite  farklılığı  sebebiyle  bir  sözleşme  ilişkisine  girmek  istememeleri  halinde 
tercih  edilen  bir  yöntemdir
237
.  Aracının  taraf  sıfatıyla  işleme  katılması  ile  taraflar 
arasındaki  bu  farklılık  dengelenmiş  ve  kredi  riski  aracı  tarafından  üstlenilmiş 
olmaktadır
238
.  
Aracının  sözleşmeye  dahil  olması,  kredi  riskinin  bertaraf  edilmesinin  yanı 
sıra,  son kullanıcıların finansal  ihtiyaçları  arasında  tam  bir paralellik  bulunmasa da 
işlemin  gerçekleştirilebilmesini  sağlar
239
.  Açık  aracılıkta,  birbirleriyle  doğrudan 
sözleşme ilişkisine giren tarafların, sözleşmenin esaslı unsurları üzerinde uzlaşmaya 
varmış  olmaları  zorunludur.  Gizli  aracılıkta  ise  sözleşme  son  kullanıcılar  arasında 
yapılmadığından,  daha  esnek  şartlar  sunma  imkanına  sahip  olan  aracı  ile  son 
kullanıcının uzlaşması yeterlidir
240
.  
                                                 
236
 JENTZSCH, 103; ANDRES, 191; LERBINGER, 294; FISCHER, 531. 
237
 ANDRES, 190; HU, Swaps, 356; ERNE, 35. 
238
 AMMANN, 113; FLANAGAN, 221; TUCKER, 590; FETTAHOĞLU, 27. 
239
 CHAMBERS, 124; AMMANN, 113; HU, Swaps, 356; TUCKER, 590. 
240
 LERBINGER, 295; ERNE, 35; FISCHER, 531; FETTAHOĞLU, 27. 

---