T. C. Marmara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ İlahiyat anabiLİm dali

 
252
görevlendirilmiştir. Bu görev dolayısıyla  İlminskiy, bütün Kreşen Tatar köylerini 
gezmiş ve bu gezi sonucunda okulların daha da gelişmesi gerektiği sonucunu 
çıkarmıştır.
921
   
İlminskiy, 1866 yılında verilen görevi tamamlayıp Kazan’a dönünce kısa bir 
raporla durumu Vali Rozov’a bildirmiştir. Bu raporda “Din ve vicdanı işlerde faaliyetin 
eğitimle yapılması gerektiği, okulların zamanla bu işi başaracakları, fanatizmi 
yenecekleri ve gayrı Rusları  hıristiyanlaştıracaklarını” yazmıştır. Bu geziden sonra da 
okulun umumileştirilip yaygınlaştırılması fikrini uygulamaya koymaya çalışmıştır.
922
 
Daha sonra bu bilgiler Halk Eğitim Bakanlığında toplanmış ve Bakan D. A. Tolstoy bu 
çerçevede Çara bir rapor hazırlamıştır. Rapor genel anlamda “eğitimin bölgede sadece 
üst tabaka insanlara verilebildiğini,  İlminskiy ve arkadaşlarının bunu görerek eğitimi 
yaygınlaştırmak azminde olduklarını, bu amaçla bir okul kurduklarını, okula 
yardımlarının devam edeceğini, gerekirse Kazan’daki okulu merkez yapıp her şehir ve 
köye şubelerini açacağından” bahsetmektedir.
923
  
5.4.1. Kazan Merkezi Kreşen-Tatar Okuluna Yapılan Yardımlar 
Kazan Kreşen Okulu açılınca ilk destek İlminskiy’nin Kazan İlâhiyat 
Akademisinde mesai arkadaşlarından gelmiştir. Akademide çalışan bütün öğretmenler 
maaşlarından birer rubleyi Timofeyev’e vermiştir. Yine Misyonerlik bölümü öğrencileri 
Vedenyapin, Vasiulyev, Zaporovskiy, Yastrebov Timofeyev’in öğrencilerine boş 
vakitlerinde dersler vermiştir.
924
  
Kazan Bogolovskiy kilisesi rahibi yardımcısı Mihail Nikiforoviç Mizonov 
Kazan tüccarlarını organize ederek 160 rubleye yakın yardım toplamıştır.
925
 
İlminskiy’nin en yakın arkadaşı E. Malov, 1865 yılında Holiy Sinod başsavcısı olarak 
gidince  İlminskiy Kazan’da büyük destekçisinden mahrum kalmış ancak kilise 
                                                                                                                                               
920
 M. Maşanov, Obzor dyatılnostı Brastva Sv. Guriy aza 25 let ego suşestvovaniya, Kazan 1892, s. 9. 
921
 Afanasyev, a.g.m. III, 57; Vitevskiy, a.g.e., s. 20; “İlminskiy Simbirsk bölgesindeki Kreşen köylerini gezerken 
Buinsk eyaleti Burunduk köyünde Keşiş Baratinskiy ile tanışmıştır. Baratinskiy Çuvaş köylerinde yaptığı misyon 
hizmetiyle ün kazanan bir keşiştir”.  
922
 İlminskiy, Kazanskaya Tsentralnaya, s. 310-311 
923
 Vitevskiy,  a.g.e., s. 20-21 
924
 Vitevskiy,  a.g.e., s. 15 

---

 
253
çevresinde itibarı artmıştır. Nitekim bu yıl içinde Kazan Piskoposu Afanasiy, okula 135 
ruble yardım yapmıştır. Ayrıca okula çok sayıda harita ve broşür yanında 25 adet özel 
ciltli İncil bağışlamıştır.
926
   
1865 yılında Devlet Emlak Bakanı Kazan’a gelince İlminskiy bu ziyareti fırsat 
bilmiş ve okulu hakkında kapsamlı bir rapor hazırlayarak bakana takdim etmiştir; 
Bakanlık yıllık 200 ruble yardımı uygun görmüş ve bu yardımı hemen temin etmiştir. 
Yine bu yıl içinde İlminskiy, Malov vasıtasıyla Eğitim bakanı D. A. Tolstoy ile tanışıp 
desteğini kazanmıştır.  İlminskiy bununla yetinmemiş yardımcısı Timofeyev’i de 
Tolstoy’la tanıştırmıştır.  İlminskiy Tolstoy Kazan’dan ayrılınca da irtibatı kesmemiş, 
okulu hakkında bilgilendirmek için mektup yazmıştır. 24 Şubat 1866 yılında Tolstoy 
yazdığı mektupta “ümit ediyorum okulunuz Tatarlar arasında misyonun merkezi ve 
öncüsü olacaktır. Ben bu konuda üzerime düşen neyse yapacağım ve yapmaya hazırım” 
demektedir.
927
 
Bakan Tolstoy, verdiği sözü tutmuş 1866 yılında 1000 ruble yardımı 
İlminskiy’e göndermiş ve sonraki yıllarda da aynı miktarda yardım düzenli olarak okula 
gelmeye başlamıştır. Bu paranın harcandığı yerler de İlminskiy tarafından mektupla 
Tolstoy’a bildirilmiştir. “Önceleri sizlere açıkladığım üzere en önemli amaç Kazan 
Kreşen Tatar okulunun şubelerini diğer Kreşen bölgelerine açmaktı. Buna çok önem 
veriyoruz zira okullarımız sayesinde öğrettiklerimiz halkın arasına da girmiş olacak. 
Öğrencilerimiz öğrendiklerini çevresine aktararak etkili olacaklar. Ancak eğitimimi 
bilmediğim insanlara emanet edemem, takdir edersiniz ki. Bu sebeple bu açılım 
Timofeyev üzerinden yapmak istiyorum.”
928
  
Milli Eğitim Bakanı Tolstoy’un okula yakın ilgisi bölge eğitim yöneticilerini 
de etkilemiştir, Nitekim Kazan Eğitim bölgesi Müdürü P. O. Şestakov (ö. 1889) 
İlminskiy’nin okul sistemini incelemiş ve başarısını görünce en yakın destekçilerinden 
birisi olmuştur.  İlminskiy’ye bu faaliyette destek olan bir diğer arkadaşı da Akademi 
                                                                                                                                               
925
 Vitevskiy, , a.g.e , s. 15; “Rahip yardımcısı Mizonov, Kazan tüccarlarından Kurmeneyev, İ. S. Krivonosov, S. A: 
Arafyev bağış yapan tüccarlardan bazılarıdır. Okul ilk yıl Agenerov’un küçük evinde eğitim vermiştir.  İkinci yıl 
okula ilginin artması devletin yardımı gelmesiyle daha büyük bir yere taşınmıştır.” 
926
 Vitevskiy, a.g.e.,  s. 16 
927
 İlimnskiy, Kazanskaya, s. 198 
928
 İlminskiy, Kazanskaya,  s. 177–78 

---

 
254
öğretmeni A. Rojdestvin’dir. Rojdev bütün çalışmalarda  İlminskiy’le beraber hareket 
etmiştir. Rojdestvin Şestakov’u gayrı Rus eğitimi için çalışan ender insanlardan biridir, 
diye anlatmaktadır. 
929
 
Holiy Sinod da 1866 yılı bütçesinden 1000 rublenin bu okula gönderilmesini 
istemiştir. Yine bu yıl içinde 4 Nisan’da Çar’ın ölümden dönmesi şerefine okula yardım 
artırılmış Üniversitede tertip edilen 22 Nisan tarihli toplantıda 4068 ruble okula bağış 
yapılmıştır.
930
 
Bu durumda yeni açılan bu okul 1866 yılında devlete kendinî kabul ettirmekle 
kalmamış kalıcı yardımlar da edinmeye başlamıştır. Kazan valisi yine bu yıl içinde 
Arça’ya bağlı 700 dönümlük bir yeri okul yapımı için İlminskiy’e bağışlamıştır. Kazan 
piskoposu da bu gelişmelere kayıtsız kalmamış,  şiddetle karşı olduğu bu okulların 
başarısı karşısında görüşünü değiştirmiş ve yardım yapmaya başlamıştır. Bakan Tolstoy, 
1866 yılında  İdil bölgesini gezerken okula uğramış yerinde teftiş ederek 
onurlandırmıştır.
931
 Tolstoy okul hakkında  şunları söylemektedir. “Kısa süre önce 
öğretmen dostlarımdan birisi Kazan’da bir Tatar okulu açarak bir açılım yapmıştır. 
Ben Bakan olarak ona yapabildiğim yardımları göndermeye özen gösterdim. Sizler de 
ona paralarınızla destek oldunuz, bağış yaptınız. Bu okulun başarısıyla geleceği 
aydınlık olacaktır, bu görülüyor. Umudumuz bu işin burayla sınırlı kalmadan bütün 
doğu  şehirlerine yayılıp genişlemesidir. Böylece doğuda Ortodoks eğitimin temeli 
sağlam bir şekilde atılacaktır.” Bu teftişte okul kapalı olduğu için öğrencilerle 
tanışamamış, ancak öğretmenler ve çalışanlarla teker teker ilgilenmiştir. Ayrıca Tolstoy 
Çarın okul hakkında bilgiye sahip olduğunu ve desteklediğini de ifade etmiştir.
932
  
                                                 
929
 A. Rojdestvin, Nikolay İvanoviç İlminskiy, Kazan 1900, s. 51; Şestakaov ile ilgili geniş bilgi için Bakınız; P. O. 
Şestakov; Prosvitel loparey Arhimandrit Feodorit i Sv. Trifon Peçentskiy”, JMNP, No: 139 (1868); Nekotoriya 
svedeniya po rasprostraneniyu hristianstva i Kalmukov”, JMNP, 145 (1869). 
930
 Viteskiy, a.g.e., s. 17 
931
 Afanasyev III, s. 62; “Vitevskiy 700 dönümlük arazinin Kazan tüccarlarından Stephan Arefyeviç Arefyev’e ait olduğunu 
ve şehir merkezindeki belediyeye ait mezarlığın karşısında bulunduğunu kaydetmiştir.” Vitevskiy, a.g.e.,  s. 17 
932
 İlminskiy, Kazanskaya, s. 209 

---