TariHİ materyaliZMİN Çarpiticiliğinda

Tarihi Materyalizmin Çarpıtıcılığında Zıtların Birliği 

 

7

tekrar canlanmasının izlerini de taşır. Bu yeniden canlanma, özellikle Mao-Zedung'un 

fikirlerinin her geçen gün artan geniş etkisi ile bağıntılıdır ve L. Althusser ve 

çevresinin Marx'ın Kapital'inin "ekonomist" yorumlarından kopmalarından 

etkilenmiştir." (a.g.e., s. 48.) 

  Mao Ze-dung'un fikirleri, Kültür Devriminin dersleri ve L. Althusser 'in 

katkıları... İşte C. Bettelheim'ın Kurtuluş yolu buralardan geçmekte. Ve onun Stalin'in 

öğretilerine karşı ÇKP ile olan ortaklığı şu sözlerle simgelenmekte: 

  "ÇKP'nin "Krusçef'in Sahte Komünizmi ve Dünya İçin Dersleri" yayınlarında 

şunları söylemeyi hakkı olarak görmesi anlaşılabilir: "Stalin sosyalist toplumda sınıf 

mücadeleleri anlayışında Marksist-Leninist diyalektikten uzaklaştı." (a.g.e., s. 26.) 

 

Bak sen... O zaman ne yapmalı? 

 

 

4- C. Bettelheim'ın "Ne Yapmalı"sı. 

 

  "Tarihi ve diyalektik materyalizme gerçek devrimci karakterini yeniden 

kazandırmak için katılaşmış Marksizm'in mutlaka kopulması gereken üç temel tezi 

şunlardır: (1) Sınıf ilişkilerinin temeli, (2) Üretici güçlerin rolü, (3) Devletin varlığı 

ve "sönmesi" için şartlar." (a.g.e., s. 20.) 

 Demek ki "katılaşmış Marksizm'in", "basitleştirilmiş Marksizm'in", 

"ekonomizmin", "mekanik" yaklaşımlar içeren bu konulardaki tezlerinden mutlaka 

kopulmalı ve böylece tarihi ve diyalektik materyalizme, "gerçek devrimci 

karakterini" yeniden kazandırmalı. Ya bu "gerçek devrimci içeriği kazandırmak" tan 

ne anlamalı ? 

 "Dip 

Not 

11: 

Marksizmin devrimci içeriğiyle "yeniden bağ kurmak" şüphesiz, o zamandan bu yana 

cereyan etmiş olan sınıf mücadelelerinin çıkarılmasına imkan verdiği derslerden 

önce, Marks ve Engels'in yaklaşık yüz yıl önce ortaya koymuş olduğu iddia edilen 

tezlerini "yeniden bulmak" değildir. "Yeniden bağ kurmak" (belli bir dönem doğru 

görünmüş olsalar da) içeriği yanlış olan, dolayısıyla, Marks'ın teorisinin sınıf 

mücadelelerinin ve sonuçlarının somut analizinden hareketle zenginleştirilmesine 

engel olan görüşlerin bir kenara itilmesi anlamına gelir. Marksist devrimcilerin, 

Marksist teori karşısındaki tutumlarından söz ederken Lenin'in yazdığı gibi: 'Biz, 

Marx'ın teorisini bitmiş ve dokunulmaz bir şey olarak görmüyoruz; tersine, 

inanıyoruz ki Marksist teori, eğer hayattan uzak kalmak istemiyorlarsa, sosyalistlerin 

bütün yönleriyle ileriye doğru itmeleri gereken bilimin temel taşlarını atmıştır.' 

(Programımız. S.E., c.4, s. 211-212.)” (a.g.e., sf. 49.) 

 

Ne kadar ilginç laflar... 

 Profesörümüzün 

"katılaşmış Marksizmin" kopulmasını gerekli gördüğü tezleri 

tamı tamına Marksizmin "temel taşlarını" söz konusu ediyor. Bu noktalarda 

"Marksizmi geliştirme" ancak ve ancak yeni tarihi veriler veya yeni gelişmelere 

dayanarak bu temel taşların doğrulandığını sergilemekten, bu temel taşları, onlara 

dokunmadan, çeşitli şekillerde izah etmekten ibaret olabilir. 

---

Tarihi Materyalizmin Çarpıtıcılığında Zıtların Birliği 

 

8

 Tamı tamına bu nedenledir ki profesörümüz de Birinci tezle ilgili görüşlerini 

sunduktan sonra şöyle diyor: "Yukarıdakiler yeni şeyler değildir, kelimenin tam 

anlamıyla Mark ve Lenin'e bir geri dönüştür." (a.g.e., s. 22.) 

 

Demek ki, Stalin'in başını çektiği "ekonomizm" Marks ve Engels'in yüz yıldanda 

önce ileri sürdüğü temel taşlardan sapmıştır ve bu "ekonomizm" akımına kapılmışlara 

doğru görünmüştür, bu sapmalar doğru görünmüştür. O halde, doğru görünen, ama 

Marks ve Engels’ten sapan bu görüşler tabii ki bir kenara itilir. İyi ama, o zaman bu 

"geliştirme" ile ilgili laflar niye? Marks'tan bu güne ola gelmiş  sınıf mücadeleleri 

deneylerine atıflar niye? 

 Açıktır ki, Profesörümüz bu gayet esnek laf kalabalığı arasında bir şeyler saklıyor. 

Temel taşları değiştirmek mi dersiniz??? 

 Gelin 

şimdi ona bir bakalım. 

 

 

-II- 

 

C. BETTELHEIM'IN TEZLERİ 

 

 "Sınıf ilişkiler ve sahipliğin hukuki şekilleri 

 Kopulması şart olan birinci tez, bilhassa sosyalizme geçiş söz konusu olduğunda 

sınıf ilişkileri ile sahipliğin hukuki şekilleri arasında mekanik (abç) bir özdeşleştirme 

yapan tezdir.  

  Bu tez Stalin’in SSCB Yedinci (8. olmalı –b.n.) Sovyet Kongresi’nde 25 Kasım 

1936’da sunduğu SSCB’nin taslak anayasası üzerine raporunda açıkça ileri 

sürülmüştür.    

 

Stalin raporunda 1924-26 döneminde Rusya’da mülkiyet şekillerinde ortaya çıkan 

dönüşümleri özetledi. Bu dönemde üretim ve değişim araçlarındaki hukuki özel 

araçlarındaki hukuki özel sahipliğin pratik olarak yok edildiğini ve onların yerini 

mülkiyetin diğer iki türünün aldığını gösterdi -endüstri, ticaret ve bankacılıkta hakim 

olan devlet mülkiyeti; ve tarımda hakim olan kollektif-çiftlik mülkiyeti; ve sözlerini 

şöyle bitirdi: "Endüstride kapitalist sınıfın varlığı sona ermiştir. Tarım alanlarında 

kulaklar sınıfının varlığı sona ermiştir ve ticaret alanında tüccarlar ve spekülatörlerin 

varlığı sona ermiştir. Böylece tüm sömürücü sınıflar yok edilmiştir." 

 Hayat, 

sahipliğin hukuki şekillerindeki değişikliklerin sınıfların ve sınıf 

mücadelesinin var oluş şartlarının yokolması için yeterli olmadığını göstermeyi, daha 

doğrusu hatırlatmayı kendine görev edinmiştir. Bu şartların kökenleri, Marx'ın ve 

Lenin'in sık sık vurguladıkları gibi, sahipliğin hukuki biçimlerinde değil fakat, 

üretim ilişkilerinde yani, sosyal el koyma (temellük –Ç.N.) şekillerinde, bu sürecin 

şekillerinin üretimin öğelerine verdiği yerde– sosyal üretimde onlar arasında kurulan 

ilişkilerdedir.  

 Proletarya 

diktatörlüğünün ve mülkiyetin devlet ve kollektif şekillerinin 

mevcudiyeti kapitalist üretim ilişkilerinin “yıkılması” ve antagonist sınıfların, 

proletarya ve burjuvazinin “yokolması” için yeterli değildir. 

 

---