Tarihte ve Günümüzde Ortadoğu'da Türkmenler
Yüklə 7,31 Mb. Pdf görüntüsü
|
226
Ramazan bayramının dördüncü günü vezirden gelen mektupta ise; bu hezimetle birlikte Selçukluların güçlendiği ve ancak sultanın eliyle düzeltilebileceği, sultanın siyasetini değiĢtirmesi ve eğlenceden uzak durmasını önerdiği kaydedilmektedir. 10 ġevval 429/16 Temmuz 1038‟de el-Hacib SubaĢı dergâha geldi. Sultanla baĢ baĢa kalarak savaĢla ilgili tüm detayları görüĢtüklerini ifade eden el-Beyhâkî, bu görüĢmede ortamın uygun olmamasından dolayı herhangi bir sorgulamanın yapılmadığını belirtmektedir. Zilkâde ayının üçünde PerĢembe günü Cürcan‟dan Ebu Sehl el- Hamdevî ve divan sorumlusu es-Sûrî‟den mektupların geldiğini kaydeden el- Beyhâkî, mektupların içeriğinde Gazneli
ordusunun durumunu öğrendiklerinde yanındaki malları koruma altına aldıktan sonra sultana dönmeyi düĢünürken, Selçukluların peĢ peĢe gruplar halinde gelmeleri ve yerlerini bilmeleri dolayısıyla sapa yollardan Cürcan‟a gittiklerini, orada güvenlik sorunu olduğundan EbûKalicar‟ın tavsiyesi ile düĢmanın ulaĢamayacağı Estarâbâd‟a gittiklerini, kaydetmektedir 15 . Bu habere sultanın çok sevindiği, haberi getirenlere sorulardan alınan cevaplarda, Türkmenlerin tedbir olarak geçiĢ yollarını kontrol altında tuttuklarını, her ikisinin normal olmayan yollarda pek çok uyanıklık yapmak suretiyle gelebildiklerini, ifade ettiler. Sultan onlara yazılan cevabi mektupta; tedbirli olmalarını Türkmenlerin Estarâbad‟a gitmeleri halinde Saray‟a, oraya da gitmeleri halinde Taberistan‟a gitmelerini teĢvik etti. Sonra kendisinin Mihrican‟dan sonra daha önce benzeri görülmeyen bir orduyla bölgeye geleceğini ve fitnenin son bulmasına kadar da Horasan‟dan ayrılmayacağını ifade etti. Tarihçiler tarafından Selçukluların devletleĢmesine yönelik en önemli basamağı oluĢturduğuna dair yorumların yapıldığı NîĢâbur‟a giriĢleri hakkında resmi
vesika tarzındaki önemli kayıtlardan birisi de
GaznelilerinNîĢâburSâhibu‟l-berîd‟inin gönderdiği ikinci mektuptur. Bu mektupta Selçukluların Ģehre giriĢi ile ilgili bilgileri bizatihi mahallinde yaĢayarak veya gözlemcileri vasıtasıyla sıcağı sıcağına elde etmek suretiyle resmi kanaldan Gazneli sultanına ulaĢan malumatı içermektedir. Ebu‟l-Muzaffer el-Cumahî‟nin ikinci Mektubu:
15 el-Beyhakî, Târîhu‟l-Beyhakî s. 593-598 Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu / 227 NîĢâbûrSâhibu‟l-berîd‟iEbu‟l-Muzaffer el-Cumahî‟nin mektubu ulaĢtı. Mektupta; bu mektubunu gizlendiği yerden yazdığını, postacıyla çeĢitli hilelerle birlikte gönderebildiğini yazıyor. Mektubun içeriğinde Ģunlar yer alıyordu; el-Hacib SubaĢı‟nın baĢına gelenlerin haberleri geldikten sonra Ġbrahim Yınal on iki gün sonra NîĢâbur hududuna yöneldi. Beraberinde 200 adam vardı. Elçisiyle birlikte (Ģu) uyarı (yazı)yı tebliğ etti: “Kendisinin Tuğrul, Davut ve Yabğu‟nun ordusunun öncü temsilcisi olduğunu, eğer savaĢacak iseniz, dönüp onlara bu durumu haber vereceğini, yok eğer teslim olacak iseniz, o zaman da hutbeyi değiĢtirmek üzere Ģehre gireceğini ve arkasından büyük bir ordunun gelmekte olduğunu.” Bunun üzerine (NîĢâbûrlular) sıkıntı içerisinde bulunan Ģehre elçiyi kabul ettiler. Tüm âyanlar kadı Sâ„îd‟ın evine doğru yöneldiler. Ona sen bizim önderimiz ve mürĢidimizsin, uyarıldığımız bu ikaz hakkında ne diyorsun? (Dediler) Kadı onlara: “(Peki) siz ne düĢünüyorsunuz? Niyetleriniz hangi konuda buluĢtu? Onlar: “ Bu Ģehrin durumunu sen de biliyorsun. ġüphesiz ki, korumasız ve halkı da savaĢçı değil. Selçuklular büyüklüğüne ve gücüne rağmen, el-Hacib SubaĢı‟nın ordusunu hezimete uğrattılar. Bizim için bundan öte hangi tehlike olabilir ki? GörüĢümüz budur” dediler. Kadı Sa„îd onlara: “DüĢünceniz güzel, ahali ordulara karĢı savaĢmaya muktedir değildir. Sizin Mesud gibi güçlü bir sultanınız var. Eğer bu vilayete sahip olmak istiyorsa muhakkak ki kendisi veya göndereceği komutanı ile emniyeti temin edecektir. Bu gün fitne ateĢi tutuĢmuĢ ve alevler yükselmiĢtir. Elini kana bulamıĢ bir kesim Ģehre girmiĢ ve yağmalamaya azmetmiĢtir. Onlara boyun eğmekten baĢka yol yoktur. Bunun üzerine söz sahibi el-Ġmam el-Muvaffak ve beraberindeki tüm âyanlar: “Bunun gerçeğin ta kendisi olduğunu, eğer bunun dıĢında hareket edersek, Ģehir talancılar için kolay yutulacak bir lokma olacaktır. Sultan bizden uzaktadır. Bu durumdan dolayı mazeret talebi kolaydır. Çünkü bu geçerli bir özürdür”, dediler. Ardından Kadı Sa„îd Ģöyle dedi: “Ġlik„in ordusu SubaĢı Tekin‟in komutanlığında Buhara‟dan saldırıya geçtiğinde Belh halkı dıĢarı çıkıp, iĢ insanların öldürülmesi ve Ģehrin yağmalanmasıyla son buluncaya kadar savaĢtılar. NîĢâbûrlulara gelince bu günkü durumları onların (Belhlilerin) dünkü durumları gibidir. Sultan Mahmud (Allah rahmet eylesin) Multan‟danGazne‟ye geldiğinde burada bir müddet kaldı. ĠĢleri yoluna koyup Horasan‟a yürüdü. Belh‟e vardığında kendisinin inĢa emrini verdiği Sûku‟l- „uĢĢâk (AĢıklar ÇarĢısı)‟ın yakılmıĢ halde buldu. Bundan dolayı Belh halkını kınadı ve onlara Ģöyle dedi: “Halkın savaĢla iĢi ne? ġüphesiz Ģehriniz helak oldu (benim de) çok miktarda kâr sağlayan mülklerimden bir belde yandı. Ben bu zararın bedelini size yüklerdim ama sizi affediyorum. Bakın! Bunun Yüklə 7,31 Mb. Dostları ilə paylaş:
|