O’zbekiston Respublikasi Qishloq
va suv xo’jaligi vazurligi
TOSHKENT DAVLAT AGRAR UNIVERSITETI
BOTANIKADAN
LABORATORIYA
MASHG'ULOTLARI
(O'quv qo'llanma)
Тошкент-2010
2
O’zbekiston Respublikasi Qishloq
va suv xo’jaligi vazurligi
TOSHKENT DAVLAT AGRAR UNIVERSITETI
BOTANIKADAN
LABORATORIYA
MASHG'ULOTLARI
(O'quv qo'llanma)
Тошкент-2010
3
Ushbu qo‘llanma qishloq xo‘jalik Oliy o‘quv yurtlari talabalari uchun
mo‘ljalangan bo‘lib, u Oliy ta'lim vazirligi tasdiqlagan namunaviy dastur asosida
mahaliy sharoitni hisobga olgan holda yozilgan.
Qo‘llanmada mikroskopning, o‘simliklar hujayrasining va to‘qimalarning
tuzilishini o‘rganish yo‘llari, o‘simliklar vegetativ va generativ qismlarining mor-
fologiyasi va anatomiyasini o‘rganish usullari, ular uchun kerak bo‘ladigan jihozlar
yoritilgan. Bulardan tashqari o‘simliklar sistematikasiga oid mavzularda eng asosiy
oilalar, ularning ko‘p uchraydigan vakillari qayd qilingan va laboratoriyada ishlash
tartibi ko‘rsatilgan.
Qo‘llanmadan qishloq xo‘jaligi kolleji talabalari, agronomlar va boshqa
mutaxassislar foydalanishlari mumkin.
TUZUVCHILAR:
I.V.Belolipov prоfessоr, b.f.d.
X.A.Axmedov dotsent, b.f.n.
A.Jabborov dotsent, b.f.n.
K. X. Buxorov dotsent, b.f.n.
B. I. Boyqobilov assistent
A. M. Islomov assistent
TAQRIZSHILAR:
T.Рaхimоva - O‘zRFA «Botanika» IIShM O‘simliklar ekologiyasi va
fiziologiyasi laboratoriyasining mudiri, biologiya fanlar
doktori.
A.Sh.Sheraliev - biologiya fanlari doktori, professor.
Mazkur qo’llanma Agrar universiteti agranomiya fakulteti agranom
mutaxassislik talabalari uchun botanika fanidan laboratoriya mashg’ulotlari
uchin mo’njallangan
Qo’llanma Toshkent Davlat agrar universiteti O’simlikshunoslik
kafedrasining 2009 yil 30 mart13-sonli majlisida muxokama qilingan, hamda
Agranomiya fakulteti o’quv-uslubiy kengashining 2009 yil 30 mart 8-sonli
majlisida tasdiqlandi.
4
Bosishga ruxsat berilgi 11.10.2010. Bichimi (60x84) 1/16.
Shartli bosma tabog’i 1,2. Nashriyot bosmatabog’i 1.2. Adadi 100 nusxa
M.CH.J. “MAS’ULIYATLI MATBAA”
Buyurtma № 19. Toshkent shahri, J.Obidova ko’chasi, 223 uy
5
SO‘Z BOSHI
Ushbu qo‘llanma Toshkent Davlat agrar Univerisitetining
O‘simlikshunoslik kafedrasi professor-o‘qituvchilari tomonidan Respublikamiz
sharoitiga moslashtirilgan holda, Botanika fanidan namunaviy dastur asosida
o‘zbek tilida nashr etilgan adabiyotlarning kamligi sababli mazmuni jihatidan
boytilib, zamon talabiga mos holda, F. Kоmilоva, F. Jongurazovlar tomonidan
1986 yilda chop etilgan, «Botanikadan amaliy mashg‘ulotlar» o‘quv qo‘llanmasi
asosida va keyingi yillarda botanika sohasiga oid bir qator yangi qo‘llanmalarni
(A.L. Taxtadjyan, 1987, O'.Pratov, T,Odilov, 1995) e'tiborga olingan holda yozildi.
Hozirgi vaqtda qishloq xo‘jaligi ishlab chiqirishining amaliy masalalarini
ijobiy hal qilish: hosildorlikni oshirish, yangi navlar yaratish, mahsulot sifatini
yaxshilash, begona o‘tlarga qarshi kurashish, atrof muhitni muhofaza qilish va h.k.
ilmiy ravishda zamon talabiga mos holda yondoshishni talab qilmoqda. Botanika
fani agronomiyaning nazariy asosi hisoblanadi. Botanikani yaxshi o‘zlashtirgan
talaba, boshqa mutaxassislik fanlarini oson o‘zlashtiradi. Qishloq xo‘jaligida shun-
day vaziyatlar bo‘ladiki, mutaxassis botanik sifatida fikr yuritishga to‘g‘ri keladi.
Bu esa agronomiya yo‘nalishida ta'lim olayotgan talabalarning bilimini botanika
fani bo‘yicha oshirishni, o‘qitish sifatini yaxshilashni taqoza qiladi. Bu masala-
larini muvoffaqiyatli hal qilishning asosiy yo‘llaridan biri zamon talabiga mos ke-
ladigan darslik va o‘quv qo‘llanmalarni yatatishdir.
Qo‘llanma haqidagi qimmatli fikr va mulohazalaringizni yozib yuborish-
ingizni iltimos qilamiz.
6
Laboratoriya mashg‘ulotlari mavzulari va tavsiya qilinadigan adabiyotlar
Mikroskop tuzilishi. Mikroskopdan foydalanish qoidalari va
preparat tayyorlash.
2
3,8,10
O'simliklar hujayrasi. Hujayra shakli va tuzilishi. Sitoplazma
organoidlari. Plastidalar, ularning tuzilishi va vazifalari.
2
3,8,10
.Sitoplazmadagi zahira moddalar.
2
3,8,10
Yadro tuzilishi va hujayraning bo'linishi.
2
3,8,10
Hujayra shirasining tarkibi. Turgor va plazmoliz hodisasi.
2
3,8,10
Hosil qiluvchi, qoplovchi va asosiy to'qimalar ularning turlari
va tuzilishi.
2
3,8,10
Mexanik, o'tkazuvchi to'qimalar o'tkazuvchi bog'lam tiplari va
tuzilishi. 2
3,8,10
Ildiz mofologiyasi va anatomiyasi. Ildiz zonalari, Ildizning
birlamchi anatomik tuzilishi.
2
3,8,10
Ildizning ikkalamchi anatomik tuzilishi. Ildiz metamor-
fozi.(sabzi, turp, lavlagi misolida)
2
3,8,10
Novda va uning o'zgarishlari, shoxlanish tiplari, birlamchi
anatomik tuzilishi.(makkajo'xori va bug'doy misolida)
2
1,3,8,10
Poyaning ikkalamchi anatomik tuzilishi.~o'za va tut daraxtin-
ing poya anatomiyasi. Kambiy ishi.
2
1,3,8,10
Bargning morfologik va anatomik tuzilishi.(~o'za va makka-
jo'xori misolida)
2
1,3,8,10
Gul,Chagchi va urug'chining tuzilishi. Tuguncha tiplari
2
1,3,8,10
Gul formulasi va diagrammasi.To'pgullar morfologiyasi
2
1,3,8,10
.lanish va urug'lanish, qo'shurug'lanish jarayoni
2
1,3,8,10
Meva tuzilishi va tiplari.
2
1,3,8,10
Urug' tuzilishi va tiplari
2
1,3,8,10
Ayiqtovondoshlar, Ko'knoridoshlar,Zirkdoshlar oilalari
2
2,4,5,6,7,9,10
Tutdoshlar,Yong'oqdoshlar,Toldoshlar, Chinordoshlar oilalari 2 2,4,5,6,7,9,10
Sho'radoshlar,Chinniguldoshlar, Gultojixo'rozdoshlar oilalari 2 2,4,5,6,7,9,10
Torondoshlar, Qovoqdoshlar, Karamdoshlar oilalari
2
2,4,5,6,7,9,10
Gulxayridoshlar, Ziradoshlar, Uzumdoshlar oilalari
2
2,4,5,6,7,9,10
Atirguldoshlar (Ra`noguldoshlar), Dukkakdoshlar (Bur-
choqdoshlar) oilalari 2
2,4,5,6,7,9,10
Pechakdoshlar, Zarpechakdoshlar, Shumgiyohdoshlar, Gov-
zabondoshlar oilalari.
2
2,4,5,6,7,9,10
Ituzumdoshlar, Yalpizdoshlar, (Labguldoshlar) oilalari.
2 2,4,5,6,7,9,10
Qoqidoshalar (Murakkabguldoshlar) oilasi
2
2,4,5,6,7,9,10
Bug'doydoshlar, (~alladoshlar), Loladoshlar, Piyozdoshlar,
Hiloldoshlar (Qiyoqdoshlar) oilalari 2
2,4,5,6,7,9,10
Dostları ilə paylaş: |