Uot 81-11 MÜXTƏLİFSİstemli İNGİLİs və azərbaycan diLLƏRİNDƏ tamamliq budaq cüMLƏLƏRİ VƏ onlarin müqayiSƏLİ TƏHLİLİ
Yüklə 1,53 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Elmi yeniliyi
- SUMMARY THE WORLD BANKKS ROLE IN SOLVING GLOBAL PROBLEMS
73
üçün banka hökumət zəmanəti verilməlidir. Layihə üzrə alışları hər hansı bir ölkəyə təhkim etmək banka qadağandır. Dünya Bankı ancaq iqtisadi mülahizələri almaqla kredit verə bilər. Hazırda bankın 185 üzvü olmasına baxmayaraq, əsas səslərin çoxu burada ABŞ başda olmaqla inkişaf etmiş ölkələrin kiçik bir qrupunun payına düşür. Böyük “Yeddilik” (ABŞ, Yaponiya, Almaniya, Böyük Britaniya, Fransa, İtaliya, Kanada) səslərin təxminən yarısına malikdir ki, bu da onların bankın fəaliyyəti ilə bağlı əsas məsələlərin həllində veto qoymaq hüququ əldə etməsinə şərait yaradır. Nizamnaməyə əsasən mühüm qərarların qəbul edilməsi üçün səslərin 85%-i tələb olunur. Belə olan şəraitdə qərarların qəbulu ancaq bir ölkənin – səslərin 17%-dən çoxuna malik olan ABŞ-ın tutduğu mövqedən asılı olur. ABŞ-ın DB-dəki kvotası 140 İEOÖ-nin birlikdə kvotası (0,5 və daha az olan) qədərdir. DB-nin layihələrlə bağlı fəaliyyəti 6 mərhələdən ibarətdir: layihələrin seçilməsi; işlənib hazırlanması; qiymətləndirilməsi; danışıqların aparılması və layihənin müzakirə üçün direktora təqdim edilməsi; layihənin reallaşdırılması və fəaliyyəti üzərində nəzarət; reallaşdırılmış layihənin nəticələrinin qiymətləndirilməsi. Bir çox layihələr I mərhələdən keçə bilmir, digərləri o biri mərhələlərdə elə dəyişikliklərə məruz qalır ki, son nəticədə ilkin layihədən xeyli fərqlənir. İl ərzində DB 200-dən çox layihəni təsdiq edir [3, 48]. Bank tərəfindən maliyyələşdiriləcək layihənin seçilməsi və onun DB-yə təqdim olunması ilə kredit almaq istəyən ölkə məşğul olur. Həmçinin xüsusi hallarda layihənin seçilməsi ilə həmin ölkədə ümumi iqtisadi problemlərin təhlilini həyata keçirən DB-nin mütəxəssisləri məşğul ola bilərlər. Məsələn: dövlətin kənd təsərrüfatı və nəqliyyat sahəsindəki siyasətini təhlil edərək belə bir qənaətə gəlmək olar ki, fermerlərin daha çox bazarlara çıxması üçün yeni yolların salınması məqsədəuyğundur. DB BMT-nin energetika bölməsinə kömək proqramını həyata keçirmək üçün energetika sahəsindəki layihələrin seçilməsi ilə də məşğul olur. Bu mərhələdə planlaşdırma orqanları aşağıdakı məsələləri həll etməlidirlər: Layihənin reallaşdırılmasından mənfəəti kim götürəcək? Layihənin reallaşdırılmasından əldə olunan mənfəət onun həyata keçirilməsi üçün çəkilən xərcləri örtürmü? Bu məqsədə çatmağın digər yolları vardırmı? Layihə yoxlanmalıdır, məsələn, əgər təxirə salınmaz kənd təsərrüfatı layihəsi vardırsa, onda gəlirli hər hansı bir sənaye layihəsi təxirə salına bilər. Bütün bu maneələri keçdikdən sonra layihə gələcəkdə maliyyələşdirilmək üçün ölkəyə kredit verilməsi üzrə çoxillik proqrama daxil edilir. Layihənin texniki, iqtisadi, sosial və ekoloji standartlara uyğun olmasına görə ölkə özü cavabdehdir. O, layihənin müxtəlif variantlarını hazırlayır, onlar üzrə gələcək xərcləri və mənfəəti hesablayır, hər birinin qəbul olunmasının məqsədəuyğunluluğunu yoxlayır. Məsələn: istehsal müəssisələrinin təkmilləşdirilməsi üçün verilən kreditdən əldə olunan gəlir onun modernləşdirilməsi ilə əlaqədar olaraq ətraf mühitin çirklənməsindən əmələ gələn ziyanla tutuşdurulur. Buna görə də layihə texniki-iqtisadi cəhətdən əsaslandırılır və layihənin hazırlanması mərhələsində onun reallaşdırılmasının qrafiki tərtib olunur. Layihə hazırlanıb qurtarsa belə, DB onu maliyyələşdirməyə hazır olmur. Çünki o hələ layihəni müstəqil olaraq qiymətləndirməlidir. Hər il yerlərdə 150 layihə qiymətləndirilir ki, buna 3-4 həftə vaxt sərf olunur. DB-nin mütəxəssisləri və məsləhətçilərdən ibarət olan qrup ölkə tərəfindən həyata keçirilən tədqiqatların nəticələri ilə tanış olur və sonra layihəni texniki, iqtisadi, institusional və maliyyə cəhətdən təhlil edir. Layihənin qiymətləndirilməsinin nəticələri haqqında DB-yə təqdim olunmuş hesabata əsasən ölkəyə kredit verilməsinin şərtləri müəyyənləşdirilir, bankla və kredit alacaq ölkə arasında layihənin müvəffəqiyyətlə reallaşdırlıması üzrə görüləcək tədbirlər razılaşdırılır. Qarşılıqlı güzəştlər yolu ilə bankın və ölkənin nümayəndələri layihənin hazırlanması və qiymətləndirilməsi nəticəsində meydana çıxan problemləri həll edirlər. Danışıqlar qurtardıqdan sonra bütün dəyişikliklər, düzəlişlər nəzərə alınmaqla layihənin qiymətləndirilməsinin nəticələri haqqında hesabat, kredit sənədləri üzv ölkənin nümayəndəliklərində olan direktora təsdiq üçün təqdim olunur. V mərhələdə tikintini həyata keçirmək üçün lazım olan texnika və avadanlıq, mexanizmlər alınır, kadrların hazırlanması həyata keçirilir. Üzv ölkələrə DB-dən kreditdən əldə olunan gəlirin həqiqi məqsədlər üçün istifadə olunması tələbinə əsasən ildə 10 adam həftə ərzində layihənin reallaşdırılmasına nəzarət etmək üçün göndərilir. Bankın əməkdaşları problemləri aşkar etmək və həllinə yardım göstərmək üçün istehsal yerlərinə gedirlər. Nəzarət bir də ona görə lazımdır ki, bunun nəticəsində bank iqtisadi inkişaf
74
sahəsində ölkəyə texniki yardım göstərir. Kommersiya banklarından fərqli olaraq DB krediti təsdiq edib ölkəyə vermir, o yalnız layihədə göstərilən tədbirlər həyata keçirildikdən sonra krediti verir. Məsələn: vəsait yük maşınları, nasoslar və suvarma sistemi üçün avadanlıqlar alındıqdan sonra ayrılır. Son 50 ildə yeni problemlərin meydana çıxması və bankın təcrübəsinin artması ilə əlaqədar olaraq əhalinin həyat şəraitinin yaxşılaşdırılması onun əsas vəzifələrindən birinə çevrilmişdir. Kifayət qədər kapitala malik olan Dünya Bankı qrupu qloballaşmanın inkişafı və maliyyə böhranının dünya qarşısında qoyduğu qlobal məsələlərin həllində aparıcı rol oynamağa qadirdir. Hazirda DB-nin əsas fəaliyyət istiqamətlərini aşağıdakı kimi qruplaşdıra bilərik:
avtomobil və dəniz yolları, elektrik, rabitə, şəhər limanları, elektrik qurğuları tikintisi , eləcə də təhsilin və səhiyyənin inkişafı və kadr hazırlığı.
sahədə fəaliyyətlərinin maliyyələşdirilməsi və s. Elmi yeniliyi: Son zamanlar Dünya bakının fəaliyyətinin genişlənməsiylə əlaqədər olan yeniliklər tədqiq edilmiş və onlar təsnifləndirilmişdir. Tətbiqi əhəmiyyəti: Dünya bankı ilə əlaqə saxlamaq istəyən ölkələr ücün dəyərli vəsait kimi əhəmiyyətlidir. ƏDƏBİYYAT 1. Бородулина Л.П., Кудряшова И.А., Юрга В.А. Международные экономические организации: Учеб. пособие. М.: Экономистъ, 2005. 298 с. 2. Ələkbərov Ə.H., Vəliyev M.Ə., Məmmədov S.M., Ramazanov M.K. Beynəlxalq iqtisadi təşkilatlar (Ali məktəblər üçün dərslik). Bakı: Çaşıoğlu, 2010, 384 s. 3. Красавина Л.Н. Mеждународные валютно-кредитные и финансовые отношения: Учебник. М.: Fинансы и статистика, 2008, 576 с.
МИРОВОЙ БАНК И ЕГО РОЛЬ В РЕШЕНИИ ГЛОБАЛЬНЫХ ПРОБЛЕМ. Велиева Л.М., Мамедова Е.Ш. Ключевые слова : мировой банк, инвестиция, финансы, кредит, капитал, экономическая политика, повышение уровня жизни населения. Мировой банк, выделяя кредит различным страном мира, а также оказывая им консультативные услуги, техническую помощь, способствует внедрению в жизнь крупномасштабных проектов. Основная цель при этом - сокращение бедности и повышение жизненного уровня населения в развивающихся странах.
World Bank helps to fulfill largescale projects in different countries by giving consultation on issues related to economic policy and providing technical assistance. It's main purpose is to reduce poverty and to improve the quality of life in developing countries.
İlkin variant 11.12.2016
Son variant 27.09.2017 Dünya bankı və qlobal problemlərin həllində onun rolu Yüklə 1,53 Mb. Dostları ilə paylaş:
|