Riyaziyyat
2009
istifadə edir (bütün riyazi əməllər: məs. 3 yeddiliyə 7 yüzlüyü əlavə etsək hansı nəticəni
alalrıq?)
Riy. III.3. Vurma-bölmə əməllərini yerinə yetirir və onları toplama-çıxma ilə
və bir-biri ilə əlaqələndirir.
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
vurma əməllərini çoxsaylı toplama ilə nümayiş etdirir, bölmə əməllərini– topluma bərabər
•
saylı qruplara bölməklə nümayiş etdirir.
vurma-bölməni bir-biri ilə qarşılıqlı dövri əməllər kimi əlaqələndirir və onu model üzərində
•
nümayiş etdirir.
vurma-bölmənin sadə hallarını şifahi yerinə yetirir (məs. birmənalı ədədlərin vurulması; bir
•
və ikimənalı ədədlərin 10-a vurulması).
hər hansı bir üsulu və ya modeli seçir və verilən bölünən və qismlə məchul böləni müəyyən
•
edir; analoji şəkildə vuruğu – verilən vurulanlardan biri və hasillə müəyyən edir; istifadə
etdiyi üsulu (1000 hüdudlarında) izah edir.
Riy. III.4. Hesablama, say və qiymətləndirmə ilə əlaqədar problemləri
həll edir.
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
ədəddə neçə qoşa, 5-lik, 10-luq və s. verildiyini sadalayır və cavabını əsaslandırır (
•
məs.,412-
də neçə 10-luq verilib, neçə təklik qalır? )
hər hansı bir üsuldan istifadə edir və əgər birinci toplanan və cəm məlumdursa, ikici toplananı
•
tapır, verilən çıxan və fərq məlumdursa məchul azalanı tapır (1000 hüdudlarında)
şifahi hesablama üsullarından ədədi ifadələrin mənalarını müqayisə etmək üçün istifadə edir
•
(məs., 340+177 çoxdur və ya 500?)
toplama/çıxma üzrə məsələlərin variantlarını həll edir (
•
məs.,yazılı alqoritmdən istifadə
edərək yerinə yetirilən toplama nümunəsində buraxılan rəqəmləri tamamlayır və cavabı
əsaslandırır). Problemi həll etdikdə ədədlərdən kərtik kimi istifadə edir; ədədlərin kərtik
kimi istifadə misallarından istifadə edir (məs. evin, telefonun, maşının nömrəsi).
Məzmun
Üçədədli natural ədədlər
1.
Onluq müsbət sistemin nümayiş etdirilməsi və istifadəsi
2.
Natural ədədlər üzərində riyazi əməllər
3.
Ədədlərin istifadəsi
4.
Riy. III. - 3
Riyaziyyat
2009
İstiqamət: Qanunauyğunluq və cəbr
Riy. III.5. Əşyaların və ya şəkillərin/fiqurların dövri vəziyyətlərini
(ardıcıllıqları) təqdim edir, müqayisə və təhlil edir.
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
ardıcıllıq mərhələsini
•
seçir (hansının uzunluğu üç mövqedən çox deyil)
ardıcıllığa
•
əsasən başqa obyektlərdən istifadə etməklə oxşar ardıcıllıq yaradır
• bir neçə ardıcıllığı bir-biri ilə müqayisə edir və oxşar ardıcıllıqları seçir.
Riy. III.6. Əşyalar arasında və ya əşyalar və onların atributları arasında
verilən uyğunluğu yayımlayır, təsvir edir və araşdırır.
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
analoji və ya əvvəlcədən verilən qaydaya əsasən verilən sadə uyğunluqların parçasını
•
yayımlayır (məs., ətrafında olan əşyalar üçün verilən belə bir uyğunluq üçün: vərəq
→
ağ, çanta
→
göy, lövhə
→
?)
şifahi verilən uyğunluğa əsasən verilən cədvəli tamamlayır.
•
cədvəl vasitəsilə ifadə olunan uyğunluq üçün göstərilən
•
elementin ilkin növünü tapır (məs.,
hər hansı bir şagirdin hansı qiymət aldığını təsvir edən verilən cədvəl üçün uyğunluğu:
şagird
→
qiymət , 6 alan bütün şagirdləri sadalayır )
Riy. III.7. Problemi həll etmək üçün ədədi ifadəni təşkil edən bərabərlikdən
istifadə edir.
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
real vəziyyəti əks edən tamədədli ekvivalent ifadələr düzəldir (
•
məs., tərəzinin tarazlığı,
göstərilən məbləği təqdim etmək və xırdalamaq üçün pulun uyğun işarələrini seçir)
real vəziyyətlə əlaqədar məsələni həll etmək üçün toplama/çıxmanın bir əməlini təşkil edən
•
ədədi ifadədən istifadə edir
toplama, çıxmanı təşkil edən bərabərliyin məchul komponentinin əhəmiyyətini tapır (seçmək
•
və ya başqa bir üsulla)
Məzmun
Əşyaların, şəkillərin və ya fiqurların vasitəsilə təqdim edilən dövri
1.
ardıcıllılqlar və
onların mərhələsi.
Riy. III. - 4
Riyaziyyat
2009
Əşyalar arasında, əşyalar və onların atributları arasında uyğunluqlar; uyğunluğun
2.
cədvəl vasitəsilə təsvir edilməsi; verilən uyğunluq üçün elementin ilkin növü.
Toplama/çıxmanı təşkil edən tamədədli ifadələr və onların
3.
ekvivalentliyi
Bir məchul komponent və toplama\çıxma əməllərini təşkil edən tamədədli
4.
bərabərliklər.
İstiqamət: Həndəsə və məkan anlayışı
Riy. III.8. Həndəsi fiquru təyin və təsvir edir
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
memarlıqda və incəsənət əsərlərində və
•
ya onların illustrasiyalarında, məişət təyinatlı
əşyalarda və ya fiqurların modellər toplumunda məkan həndəsi fiqurlarını təyin edir
fiqur elementlərini fərqləndirir və onları təsvir etdikdə həndəsi terminlərdən istifadə edir
•
(məs., təpə, til, sərhəd)
fiqur elemenrlərini sadaladıqda (
•
təpələr və yanlar) həndəsi fiqurların təpələrinin hərfi
qeydlərindən istifadə edir
Riy. III.9. Düz fiqurların qrafiki təsvirləri və modellərini hazırlayır.
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
həndəsi fiqurun şifahi təsvirinə əsasən həmin fiqurun qrafik ifadəsini düzəldir
•
verilən toplulardan düz həndəsi fiqurların modellərini seçir və göstərilən konfiqurasiyanı/
•
fiquru yaradır
göstərilən fiquru/fiqurları almaq üçün düz həndəsi fiqurun qrafik ifadəsini və ya modelini
•
üzvlərə ayırır
Riy. III.10. Əşyaların və fiqurların düz xətlərini və obyektlər arasında
məsafələri təyin edir.
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
qeyri-standart vahidlərlə (məs.
•
qarışla) əşyanın xətti ölçülərini tapır və sonra onu standart
vahidlərdən istifadə etməklə qiymətləndirir; standart vahidlərdən istifadə etməklə onu
qiymətləndirir; standart vahidlərin istifadəsinin vacibliyi haqqında müzakirə edir
obyektlərin xətti ölçülərini (eləcə də qarşılıqlı vəziyyətini) müqayisə edir və qiymətləndirir
•
və müqayisə nəticəsini lazımi terminlərlə ifadə edir (məs., uzun qısa, bərabər)
Riy. III. - 5