membrana yuzasi bilan sustroq boylangan boMadi. Oqsillarning
ba’zilari bilipid qavatlarni to ‘la qamrab olgan bo‘lishi
mumkin
(transmembran oqsillar), boshqalari esa yo tashqi, yoki ichki lipid
qavatlarda joylashadi (yarim integral oqsillar).
Integral oqsillar
o ‘zlarining lipofil qismlari bilan bilipid qavatga botib kiradi,
ularning tashqi gidrofil oxirlari esa glikokaliks karbonsuvlari va
periferik oqsillar bilan bog‘lanadi.
Barcha oqsil molekulalari
membranada mozaika shaklida joylashgan bo‘lib, sitoskelet ele-
mentlari yordamida membrana bo‘ylab engil ko‘chib yurishi
mumkin. Periferik oqsillar (fibrillyar va globulyar)
membrananing
yo tashqi, yoxud ichki yuzasida joylashadi va integral oqsillar
bilan nokovalent bog‘langan boMadi. Tashqi yuzada joylashgan
periferik oqsillarga
retseptor va adgeziv oqsillar, ichki yuzadagi-
lariga esa sitoskelet bilan bogMangan oqsillar misol boMadi.
Karbonsuvlar odatda membranada sof holda uchramaydi, ular
lipidlar (glikolipidlar) va oqsillar (glikoproteinlar)
bilan birikkan
holda joylashadi. Glikolipidlar va glikoproteinlar bilan kovalent
yopishgan oligosaxarid zanjirlari plazmolemmaning faqat tashqi
yuzasida boMadi va
glikokaliks
hosil qilishda ishtirok etadi. Shu
bilan plazmolemma hujayraning boshqa
membranalaridan tubdan
farq qiiadi.
Tirik organizmning oMa muhim xususiyatlaridan biri uning
genetik (irsiy) jihatdan
individualligidir.
Plazmolemmaning
tarkibida bir organizm hujayralarining
boshqa organizmdan
genetik farqlanishini ta ’minlovchi (faqat monozigot egizaklargina
bundan mustasno)
Dostları ilə paylaş: 
