Gistologiya, stitologiya va

Xromofil adenotsitlar
o ‘z n av b atid al) suoplazm asidagi donachalari ishqoriy bo'yoqlar 
bilan bo'yaluvchi 
bazofil
, va 
2
) donachalari kislotali bo'yoqlar 
bilan bo‘yaIuvch> 
atsidofil
hujayralarga bo ‘linadi (rasm 10.3).
Bazofil adcnotsit (endorkrinotsit)lar 4— 10%ni tashkil qiladi. Ular
2 
guruhga boMinadi: I) gonadotropotsdlar va 
2
) tirotropotsitlar.
Gonadotropotsitlar -
eng yirik hujayralar bo'Iib, yum aloq yoki 
ovalshaklga ega. yadrosi ekssentrik joylashgan, sitoplazm asi 
donador EPT, m itoxondriyalar, Golji kom pleksiga boy. Shu­
ningdek. aldegidfuksin bilan bo'yaluvchi glikoproteidlardan iborat 
diam etri 2 00 -300 nm li bazofil donachalar tutadi. G onadot- 
ropotsitlarning follikul stim ullovrhi gorm on — FSG (follitropin) va 
lyuteinlovchi gormon - LG (Iyutropin) ishlab chiqaruvchi ikki turi 
ajratiladi.
Follitropin jinsiy hujayralam i shakllanishiga ta ’sir qiladi 
hamda tuxum donda sariq tana hosil boMishi va urug‘donning
355

---

interstitsial hujayralari tom onidan erkaklar jin siy gorm oni h osil
b o ‘lishini stim ullaydi.
Rasm l0.3. 
Adenogipofiz bezli hujayralarining
ultramikroskopik tuzilishi:
a —
gonadotrop follikulostimullovchi hujayra; 
b —
tirolropotsit; 
v - somatotropotsit; 
g -
laktotropotsit (mammotropotsit); 
d -
kortiqotropotsit; 
e
- tireoidektomiya hujayrasijy - kastratsiya 
hujayrasi; 
z - psevdofollikulning
follikulyar-yulduzsimon hujayralari.
1 - yadro; 2 - Golji majmuasi; 3 - mitoxondriya; 4 - endoplazmatik 
to ‘r; 5 - sekretor douachalar; 
6
- vakuol; 7 - mikrovorsinka;
8
- kolloidsimon modda bilan to‘lgan psevdofollikul
O rg an izm d a jin siy gorm onlar etishm agan holda m anfiy teskari 
ta ’s ir 
m ex an izm i 
b o ‘yicha 
gipofizning 
oldingi 
boMagida 
g o n a d o tro p g o rm o n lar (ayniqsa follitropin) ishlanishi kuchayadi 
v a shu sab ab li ayrim gipertrofiyaga uchragan gonadotropotsitlarda 
h u jay ra n in g
z ic h lash g an
yadrosini 
chekkaga 
suruvchi 
va
356

---

sitoplazm ani xalqa singari yupqalashtiruvchi jarik vakuol hosil 
bo’Iadi. B unday o 'zgarg an gonadotropotsitlar kastratsiya hujayra- 
Iai> deb nom lanadi (rasm
10
.
3
).
Bazofil 
hujayralarning 
ikkinchi 
turi 
n o to 'g 'ri 
yoki 
burchaksim on shaklga ega. Ularning sekretor donachalari juda 
m ayda (diam etri 80-15 0 nm ) va aldegidfuksin bilan kuchli 
b o 'y aladi. U lar gonadotropotsitlarga nisbatan kamroq glikopro- 
teinlar tutadi. M azkur hujayralar qalqonsim on bezning follikulyar 
endokrinotsitlari 
faoliyatini 
kuchaytiruvchi tirotrop gormoni 
(tirotropin) ishlab chiqaradi va