– Öl kə nin ən bö yük ki tab xa na sı-
na rəh bər lik edir si niz. Ne cə de-
yər lər, öl kə də ən mə sul şəxs ki mi
ki tab la ilk ta nış lı ğı nı zı ne cə xa-
tır la yır sı nız?
– Ki tab la ta nış lı ğım hə lə er kən
yaş la rım dan baş la yıb. Mək tə-
bə get mə di yim, oxu yub yaz ma ğı
bil mə di yim vaxt lar da şə kil li ki-
tab lar la ta nış ol mu şam. Düz dür,
kənd yer lə rin də be lə ki tab la rı tap-
maq çə tin idi, am ma müm kün süz
de yil di. Son ra bi rin ci sin fə get dim
və əlif ba nı öy rə nib hərf lə ri ta nı-
yan ki mi ki ta ba vu rul dum. Uşaq
vax tın dan ki tab la rı sev mə səy dim
ona be lə bağ lan maz dım. İlk oxu-
du ğum bə dii ki ta bı isə yax şı xa tır-
la yı ram. Bu “Azər bay can na ğıl la-
rı” idi. Yaş həd di mə uy ğun ol ma sa
da oxu du ğum və mə ni sehr lə yən
ilk ki tab ki mi ya dım da qa lıb. Son-
ra ta le elə gə ti rib ki, öm rü mü ki-
ta ba bağ la mı şam. Öm rü nün 35
il dən ço xu nu ki ta ba bağ la yan in-
san üçün ki tab hə ya tın mə na sı dır.
Ki tab lar mə nim ən ya xın dos tum-
dur. Ki tab la dost olan in san hər
za man irə li ad dım la yar, mə nə vi
cə hət dən zən gin olar və heç vaxt
pis yo la düş məz.
– Mət buat da tez-tez Mil li Ki tab-
xa na nın bey nəl xalq əla qə lə ri ba-
rə də mə lu mat lar yer alır, dün ya
mil li ki tab xa na la rı ilə əla qə lər
qu ru lur. Ümu miy yət lə, Mil li Ki-
tab xa na nın bey nəl xalq əla qə lə ri
han sı sə viy yə də dir vəə la qə lər-
də ki möv cud və ziy yət si zi qa ne
edir mi?
– Son il lər Azər bay can Mil li Ki-
tab xa na sı bey nəl xalq əla qə lə ri ni
ge niş lən dir mək məq sə di lə bir çox
nü fuz lu və pe şə kar bey nəl xalq
qu rum la rın işin də, bey nəl xalq
təş ki lat lar da təm sil olu nur, di gər
dün ya öl kə lə ri nin mil li ki tab xa na-
la rı ilə iki tə rəfl i əla qə lər ya rat maq
və bu əla qə lə ri in ki şaf et dir mək
məq sə di lə qar şı lıq lı əmək daş lıq
mü qa vi lə lə ri və me mo ran dum lar
im za la yır, dün ya nın 60-dan ar tıq
mil li ki tab xa na sı ilə bey nəl xalq
ki tab mü ba di lə si təş kil edir. Qar-
şı lıq lı əmək daş lıq əla qə lə ri çər-
çi və sin də ki tab xa na-in for ma si ya
sa hə sin də mü tə xəs sis lər ara sın da
təc rü bə mü ba di lə si, mə də ni və el-
mi əla qə lə rin in ki şa fı məq sə di lə
nailiy yət lə rin mü ba di lə si hə ya ta
ke çi ri lir.
Azər bay can Mil li Ki tab xa na-
sı fon du nu zən gin ləş dir mək və
in for ma si ya is ti fa də çi lə ri nin tə-
lə bat la rı nı tam şə kil də ödə mək
məq sə di ilə mü tə ma di ola raq
əmək daş lıq et di yi ki tab xa na lar da
ax ta rış lar apa rır, ki tab xa na mız-
da ol ma yan və oxu cu la rın da ha
çox əl də et mək is tə di yi zən gin
ədə biy yat la rın özü ol ma sa da,
elekt ron ver si ya sı əl də edi lir. Ni-
za mi Gən cə vi nin Tür ki yə Mil li
Ki tab xa na sın da qo ru nan “Xəm-
sə”si nin su rə ti, Çe xi ya Mil li Ki-
tab xa na sın da qo ru nan Ni za mi-
nin “Xəm sə”si nin il lüs tar si ya la rı,
Fü zu li nin, Nə si mi nin, Xa qa ni nin
əl yaz ma la rı nın su rə ti Azər bay can
Mil li Ki tab xa na sı na hə diy yə olu-
nub. Bu nun la ya na şı Ə.Nə vai adı-
na Öz bə kis tan Mil li Ki tab xa na sı
və Ə.R.Bi ru ni adı na Şərq şü nas-
lıq İns ti tu tu nun ki tab xa na sın dan
Azər bay can ədə biy ya tı nü mu nə-
lə ri, Gür cüs tan Mil li Ki tab xa na-
sın dan isə qaf qaz şü nas lı ğa dair
qiy mət li ki tab la rın su rət lə ri çə ki-
lə rək ki tab xa na ya gə ti ri lib.
Azər bay can Mil li Ki tab xa na sı Bey-
nəl xalq Ki tab xa na lar Təş ki la tı nın
(İF LA), Av ra si ya Ki tab xa na lar As-
samb le ya sı nın (BAE), Av ro pa Mil li
Ki tab xa na la rı Konf ran sı təş ki la tı nın
(CENL), Türk dil li öl kə lə rin Mil li Ki tab-
xa na lar Şu ra sı nın və İq ti sa di Əmək daş-
lıq Təş ki la tı na (İƏT) üzv öl kə lə rin Mil li
Ki tab xa na la rı Di rek tor lar Şu ra sı nın, Av-
ra si ya Ki tab xa na çı lar Bir li yi nin, Av ro pa
Ki tab xa na sı nın üz vü dür. Azər bay can
Mil li Ki tab xa na sı bu təş ki lat la rın bü tün
təd bir lə ri nə qa tıl maq la ya na şı, on la rın
hə ya ta ke çir dik lə ri bir sı ra la yi hə lər də
də ya xın dan iş ti rak edir.
– Bey nəl xalq əla qə lər fo nun da
Bey nəl xalq ki tab mü ba di lə si şö-
bə si nin is ti qa mət lə ri haq qın da
mə lu mat al maq is tər dik. Mil li
ki tab xa na ki tab mü ba di lə si pro-
se sin də ak tiv iş ti rak edir mi?
– 1965-ci il dən eti ba rən Azər bay can
Mil li Ki tab xa na sı 60-a ya xın xa ri ci öl kə
mil li ki tab xa na la rı ilə qar şı lıq lı şə-
kil də bey nəl xalq ki tab
mü ba di lə si
hə ya ta
ke çi rir. Bu öl kə lər sı ra sı na ABŞ, Ru si ya,
Ya po ni ya, Tür ki yə, Ma ca rıs tan, Ko re-
ya, İran, Çe xi ya, Es to ni ya, Uk ray na, və
s. öl kə lə rin Mil li Ki tab xa na la rı da xil dir.
Qar şı lıq lı im za lan mış 30-a ya xın me mo-
ran du mun nə ti cə si dir ki, bu gün ki tab-
xa na lar ara sın da bey nəl xalq ki tab mü-
ba di lə si da ha da ge niş lə nib. Son beş il də
Azər bay can Mil li Ki tab xa na sı bey nəl-
xalq ki tab mü ba di lə si yo lu ilə 7000 nüs-
xə ədə biy yat alıb, 20 000 nüs xə yə dək
ədə biy yat gön də ri lib. Ki tab xa na mız tə-
rə fi n dən kit rab lar la ya na şı “İrs”, “Yol”,
«Литературный Азербайджан» jur-
nal la rı nın il ər zin də dərc olun muş bü-
tün nöm rə lə ri xa ri ci öl kə lə rin Mil li Ki-
tab xa na la rı na gön də ri lir. Azər bay can
Mil li Ki tab xa na sı bey nəl xalq ki tab mü-
ba di lə si apar maq la Azər bay can hə qi-
qət lə ri nin bü tün dün ya ya ya yıl ma sı is-
ti qa mə tin də ta ri xi miz, mə də niy yə ti miz,
in cə sə nə ti miz, el mi miz üçün mü hüm
əhə miy yət kəsb edən ədə biy yat la rı əl də
et mək lə, yay maq la, bun dan son ra da
kör pü ro lu nu oy na ya caq.
– 92 yaş lı Mil li Ki tab xa na müasir
dövr lə ayaq la şa bi lir mi? Tex no-
lo gi ya əs ri nə uy ğun laş maq, ge ri
qal ma maq üçün nə lər edir?
– Bu gün hər bir ki tab xa na nın var lı-
ğı öz oxu cu la rı nın in for ma si ya tə lə ba-
tı, bu tə lə ba ta mü va fi q olan sor ğu la rın
tam və dol ğun ödə nil mə si ilə şərt lə nir.
Oxu cu sor ğu la rı nın ödə nil mə si üçün
ki tab xa na lar dan müasir in for ma si ya
tex no lo gi ya la rı na və tex ni ki va si tə lə rə
ma lik ol maq, elə cə də ki tab xa na çı lar-
dan oxu cu la ra xid mə ti ye ni tə ləb lər
sə viy yə sin də ye ri nə ye ti rə bil mək tə ləb
olu nur. Mil li Ki tab xa na nın oxu zal la rı
elm sa hə lə ri nə, oxu cu qrup la rı na, ədə-
biy ya tın nö vü nə, nəşr dil lə ri nə gö rə
ix ti sas la şıb. Ki tab xa na nın zal la rın da
oxu cu la rın mü tailə si üçün, on la rın ki-
tab xa na xid mət lə rin dən ya rar lan ma sı
üçün hər çür şə rait ya ra dı lıb.
Ki tab xa na nın Hu ma ni tar
elm lər za lın da ar tıq
bir ne çə il dir ki,
azər bay can və
rus dil lə rin də
“Azər bay can
R e s p u b -
li ka sı nın
qa nun ve-
r i c i l i y i ”
o n l a y n
mə lu mat
ba za sı oxu-
cu la rın is ti-
fa də si nə təq-
dim edi lib.
Müasir oxu-
cu tə lə bi nə
ca vab ve rən
bu proq ram
o x u c u l a r ı n
vax ta qə naət
et mə-
lə ri nə kö mək edir. Ki tab xa na ka ta-
lo qun dan is ti fa də et mə dən oxu cu
bir ba şa mə lu mat ba za sın dan is ti-
fa də edir. Bu ba za nı “www.qa nun.
in fo” (Azər bay can di lin də) “www.
con sul tinq.mi ni max.az” (Rus di-
lin də) in ter net sə hi fə si nə da xil ol-
maq la əl də et mək olar. 2014-cü il də
Azər bay can Mil li Ki tab xa na sı öz
elekt ron fon du nu ge niş lən dir mək
məq sə di ilə elekt ron ki tab xa na nın
xa ri ci elekt ron in for ma si ya eh ti-
yat la rı ilə komp lekt ləş mə si ni oxu-
cu la rın sor ğu su əsa sın da hə ya ta
ke çi rə rək zən gin ax ta rış im kan la-
rı na ma lik, dün ya nın və Ru si ya nın
apa rı cı elib rary.ru elekt ron el mi
ki tab xa na sı nın rus dil li in for ma si-
ya eh ti yat la rı na abu nə olub. “elib-
rary.ru” plat for ma sın da Ru si ya nın
uni ver sal xa rak ter li (müx tə lif elm
sa hə lə ri nə dair) el mi jur nal la rı nın
elekt ron ver si ya la rı nın tam mətn lə-
rin dən oxu cu la rın is ti fa də si məq sə-
di ilə ki tab xa na nın el mi zal la rın da
– döv ri mət buat, Hu ma ni tar, Də qiq
və tex ni ki elm lər zal la rın da, Lo kal
şə bə kə dən is ti fa də üz rə oxu za lın da
olan kom pü ter lə rə yük lə nə rək on la-
rın is ti fa də si nə ve ri lib.
Ki tab xa na da oxu cu la rın lo kal şə-
bə kə də mü ta liəsi üçün müasir tə-
ləb lə rə ca vab ve rən ye ni oxu za lı
açı lıb. Lo kal şə bə kə dən is ti fa də üz-
rə oxu za lın da da ha çox oxu cu nun,
ey ni za man da ki tab xa na nın lo kal
şə bə kə sin də yer ləş di ril miş elekt ron
re surs lar dan is ti fa də im kan la rı ar-
tıb. Bu ra da ey ni za man da 24 komp-
yu ter və 5 elekt ron ki tab va si tə si lə
oxu cu la ra xid mət gös tə ri lir və on-
la rın sor ğu la rı tam şə kil də ödə ni lir.
Lo kal şə bə kə dən is ti fa də üz rə oxu
za lı ya ra dıl dıq dan son ra ki tab xa na-
da mü ta liə üçün ya ra nan növ bə lər
ara dan qal dı rı lıb.
Müəl lif hü quq la rı nın qo-
run ma sı qa nun la rı nı
rəh bər tu ta raq ki-
tab la rın mü ha-
fi zə si ni tə min
et mək, in-
for ma si ya
q ı t l ı ğ ı n ı
a r a d a n
qal dır maq
məq sə di
ilə Mil-
li Ki tab-
x a n a n ı n
fon dun da
olan nəşr-
lər, qə dim
və
na dir
ədə biy yat nü mu nə lə ri, müasir
ədə biy yat nü mu nə lə ri və klas sik-
lə ri mi zin öl kə miz də və ya xa ric də
nəşr olun muş əsər lə ri nin nəşr lə ri,
ki tab xa na mı zın nəşr lə ri və müəl-
lifl ə rin öz əri zə lə ri ilə bir gə elekt-
ron da şı yı cı lar da təq dim et dik lə ri
ki tab lar əsa sın da iş lə ni lib ha zır la-
nan elekt ron re surs lar say tı mı zın
(anl.az) Elekt ron Ki tab xa na sın da
mü va fi q dil də, mü va fi q böl mə-
lər də, həm çi nin əlifb a üz rə ya ra-
dıl mış sə hi fə lər də yer ləş di ri lib.
2014-cü il də 20 745 elekt ron re surs
(ki tab, döv ri mət buat və not) rə-
qəm sal laş dı rı lıb, 4 elekt ron mə-
lu mat ba za sı ya ra dı la raq elekt ron
ki tab xa na ya da xil edi lib. Ümu-
mi lik də elekt ron ki tab xa na da 97
721 elekt ron re surs (ki tab, döv ri
mət buat və not) var. İlk za man lar
say tı mız da yal nız ki tab la rın elekt-
ron ver si ya sı ha zır la nır dı sa, son-
ra lar mik ro fi lm ləş di ril miş ki tab
və qə zet lə rin, döv ri və ar dı da vam
edən nəşr lə rin, fon du muz da olan
mu si qi ədə biy yat la rı nın, not nəşr-
lə ri nin elekt ron ver si ya la rı nın ba-
za la rı, döv ri və ar dı da vam edən
nəşr lər sil si lə sin dən el mi əsər lər,
el mi məc muələr və el mi xə bər-
lə rin elekt ron ver si ya la rı nın ba-
za la rı da ha zır la nıb lo kal şə bə kə
oxu cu la rı nın is ti fa də si nə təq dim
olu nub.
Bu gün ki tab xa na mı zın oxu cu la rı
və elə cə də dün ya miq ya sın da Azər-
bay can la ma raq la nan bü tün in san lar
Mil li Ki tab xa na nın say tı və elekt ron
ka ta lo qu va si tə si lə za man və mə kan
prob le mi ol ma dan Mil li Ki tab xa na-
nın nəin ki ka ta loq və fond la rı na da-
xil ola raq on dan sər bəst is ti fa də edə
bi lir lər, hətt a onun tam mətn li elekt-
ron mə lu mat ba za la rın dan da bəh rə-
lə nir lər.
Hey dər Əli yev ir si, Zə ri fə xa nım
Əli ye va, Mir Cə lal Pa şa yev ir si, Meh-
ri ban xa nım Əli ye va, Fik rət Əmi rov,
Bun la rı unut maq ol maz, Qan yad-
da şı mız, Dağ lıq Qa ra bağ mü ha ri bə-
si, Xo ca lı, 31 Mart, Abu zər Xə lə fov,
Nə sir İman qu li yev, Ni za mi Gən cə-
vi, M.Ə.Sa bir, M.F.Axund za də, Nə-
ri man Hə sən za də, Qa ra Qa ra yev,
Üze yir Ha cı bəy li və baş qa elekt ron
mə lu mat ba za la rı da bu gün oxu cu-
la rı mız üçün də yər li mən bə lər dir.
– Vir tual ki tab si fa ri şi et mək ne-
cə, müm kün dür mü?
– Ki tab xa na nın nəşr lə ri nin tam
elekt ron mətn lə ri ki tab xa na nın
say tı nın “Ki tab xa na mı zın nəşr lə ri”
böl mə sin də yer ləş di ri lir və is tə ni-
lən şəxs say tın hə min böl mə si nə
da xil ola raq on lar dan bəh rə lə nə bi-
lər. Yə ni on lar çap olun maz dan və
yer lə rə gön də ril məz dən xey li əv vəl
vir tual re jim də bü tün res pub li ka
ki tab xa na la rı nın və ki tab xa na çı la rı-
nın sə rən ca mı na ve ri lir.
2008-ci il dən isə Mil li Ki tab xa na da
oxu cu la ra vir tual ki tab si fa ri şi im ka-
nı da ya ra dı lıb. Yə ni in ter ne tə çı xı şı
olan hər bir oxu cu ya şa yış və ya xud
iş ye rin dən ki tab xa na nın say tın da kı
“vir tual xid mət” böl mə si nə gi rə rək
is tə ni lən ki ta bı si fa riş edə bi lər və dər-
hal ona hə min ki ta bın ki tab xa na da
olub-ol ma ma sı ba rə də mə lu mat ve ri-
lir, la zım gəl dik də onu si fa riş edir və
ar tıq oxu cu ki tab xa na ya gə lər kən ki-
tab rəf də onu göz lə yir. Be lə lik lə, ki ta-
bı ka ta loq da ax tar maq və si fa riş edib
göz lə mə yə eh ti yac qal mır. Əgər oxu-
cu nun is tə di yi ki tab ki tab xa na da yox-
dur sa, iti rib gəl mə yə eh ti yac qal mır.
Mil li ki tab xa na nın tə lə bə lər üçün nə-
zər də tu tul muş oxu za lın da yar dım çı
fond böl mə si fəaliy yət gös tə rir. Böl-
mə nin fon du tə lə bə gənc lə rin sor ğu su
əsa sın da komp lekt ləş di ri lib. Kö mək çi
fond oxu cu la rın gün də lik mü ta liə sor-
ğu la rı nı ope ra tiv, tam və dol ğun ödə-
yir. Fond da əsa sən ye ni nəşr olu nan
ədə biy yat top la nı lır.Yar dım çı fond
böl mə sin də oxu cu la ra is tər möv zu ya
gö rə, is tər sə də ədə biy yat sor ğu su na
gö rə bir ba şa xid mət gös tə ri lir.Oxu-
cu bu ra da olan ədə biy yat la rı si fa riş
et mə dən bir ba şa alır və mü ta liə edir.
Sta tis tik gös tə ri ci lə rə gö rə böl mə nin
yar dım çı fon dun dan gün ər zin də or-
ta he sab la 700-750 oxu cu is ti fa də edir.
müsahibə
13
N 12(21) 3.04.2015
12
N 12(21) 3.04.2015
Çox say lı zal la rı olan Mil li Ki tab-
xa na da bu gün oxu cu prob le mi yox-
dur. 2014-cü il də ki tab xa na ya 34 923
nə fər oxu cu üzv olub və ümu mi lik də
oxu cu la rın sa yı 75 526 nə fə rə ça tıb.
Vir tual oxu cu la rın (sayt və elekt ron
ki tab xa na dan is ti fa də edən lər) sa yı
653 818, vir tual si fa ri şin xid mət lə-
rin dən is ti fa də edən lə rin sa yı 1331
nə fər, Ru si ya Döv lət Ki tab xa na sı nın
Dis ser ta si ya la rın vir tual oxu za lın-
dan və Azər bay can da mü da fi ə olun-
muş dis ser ta si ya la rın elekt ron mə-
lu mat ba za sın dan is ti fa də edən lə rin
sa yı isə 1021 nə fə rə ça tıb. İl ər zin də
ki tab xa na ya gə lən oxu cu la rın da va-
miy yət gös tə ri ci si 177 511 nə fər, ki-
tab ve ri li şi isə 874 947 nüs xə olub.
– Ən əsa sı, ki tab xa na nın bu gün-
kü ava dan lıq la rı müasir tə ləb lər-
lə ayaq la şa bi lir mi?
– “Azər bay can Res pub li ka sın-
da ki tab xa na-in for ma si ya sa hə si-
nin 2008-2013-cü il lər də in ki şa fı
üz rə Döv lət Proq ra mı”nın Mil li
Ki tab xa na nın fəaliy yə tin də mü-
hüm ro lu olub. Bu proq ram da
nə zər də tu tul muş əsas və zi fə-
lə ri rəh bər tu ta raq ki tab xa na öz
fəaliy yə tin də ki tab xa na işi sa hə-
sin də döv lət si ya sə ti nin hə ya ta
ke çi ril mə si, öl kə də ta ri xi-mə də-
ni, ədə bi-bə dii, el mi sər vət lə rin
top la nıl ma sı, mü ha fi zə si və on-
lar dan is ti fa də im kan la rı nın ar-
tı rıl ma sı sa hə sin də mü hüm ad-
dım lar atıb. Ki tab xa na tə rə fin dən
ki tab xa na-in for ma si ya tex no lo-
gi ya la rı nın tət bi qi və is ti fa də si
nə ti cə sin də müasir ki tab xa na-
in for ma si ya inf rast ruk tu ru nun
ya ra dıl ma sı, is ti fa də çi lə rə gös tə-
ri lən ki tab xa na-in for ma si ya xid-
mə ti nin dün ya stan dart la rı sə-
viy yə si nə çat dı rıl ma sı, elekt ron
ka ta loq və elekt ron ki tab xa na nın
da ha da tək mil ləş mə si, əha li nin
in tel lek tual po ten sialı nın və bi lik
sə viy yə si nin yük səl mə si, bey nəl-
xalq in for ma si ya mü ba di lə si nin
təş ki li ki mi mü hüm mə sə lə lər
hə ya ta ke çi ri lib. Mil li ki tab xa-
na da elekt ron ka ta loq, elekt ron
ki tab xa na xid mət lə ri ilə ya na şı
oxu cu ya ki tab ve ri li şi pro se si də
av to mat laş dı rı lıb. Oxu cu şəx siy-
yə ti ni təs diq edən sə nə di qey diy-
yat böl mə si nə təq dim edir, qı sa
za man ər zin də ona elekt ron kart
ha zır la nır. Qey diy yat kar toç ka sı-
nı dol dur ma ğa be lə eh ti yac qal-
mır. Oxu cu elekt ron bi let ilə av-
to ma tik qey diy yat dan ke çir və
elekt ron ka ta loq dan si fa ri şi ni ve-
rir. O, ar tıq tə ləb na mə də yaz mır.
Elekt ron ka ta loq da is tə di yi ki ta-
bı se çir, si fa riş ve rir. Oxu cu hər
han sı bir ədə biy ya tı si fa riş et dik-
də fond da qu ras dı rıl mış e-mail
va si tə si lə sor ğu qə bul olu nur, tə-
ləb na mə çap edi lir və ədə biy yat
ki tab ve ri li şi mən tə qə si nə çat-
dı rı lır. Oxu cu elekt ron tab lo nu
iz lə yə rək ədə biy ya tın han sı za la
gön də ril di yi ni öy rə nir və ki ta bı
ope ra tiv əl də edə bi lir.
Bu gün oxu cu lar qı sa za man
ər zin də da ha çox in for ma si ya əl-
də et mək is tə yir lər. Bu ba xım dan
kom pü ter lə rin, te le kom mu ni ka si ya
sis tem lə ri nin, su rət çı xar ma tex ni-
ka sı nın ki tab xa na xid mə ti nə da xil
edil mə si mü hüm əhə miy yət kəsb
edir. Çün ki ye ni tex ni ka və tex no lo-
gi ya ki tab xa na şə raitin də sə nəd lə rin
asan və tez əl də edil mə si nə kö mək
gös tər mək lə bə ra bər, həm də əl də
edi lən bir çox ma te rial la rın ev şə-
raitin də is ti fa də si nə im kan ve rir.
Müasir tə ləb lə rə ca vab ve rən Elekt-
ron re surs lar dan is ti fa də nin təş ki li
böl mə sin də oxu cu sor ğu su əsa sın da
çox qı sa müd dət ər zin də ən çox is-
ti fa də olu nan ki tab la rın, döv ri mət-
buat nü mu nə lə ri nin, dis ser ta si ya la-
rın elekt ron ver si ya la rı ya ra dı lır və
su rə ti çı xa rı la raq oxu cu la ra ve ri lir.
Ki tab la rın, döv ri mət buatın, dis ser-
ta si ya la rın elekt ron ver si ya la rı nın
ya ra dıl ma sı rə qəm li fo toapa rat lar
va si tə si ilə ye ri nə ye ti ri lir.İs tə ni lən
ədə biy ya tın la zım olan sə hi fə lə ri rə-
qəm li fo toapa rat va si tə si lə çə ki lir,
iş lə nir, çap edi lə rək oxu cu la ra ve ri-
lir. Ey ni za man da hə min ədə biy ya-
tın tam elekt ron ver si ya la rı ya ra dı-
la raq ki tab xa na nın lo kal komp yu ter
şə bə kə si nin mə lu mat ba za sı na da xil
edi lir. Bu da gə lə cək də di gər oxu cu-
la rın da on dan is ti fa də edə bil mə-
si nə şə rait ya rat mış olur. Mil li Ki-
tab xa na da oxu cu la ra xid mət işi nin
in ki şa fı sü rət lə da vam edir. Bu isə
xid mət sa hə lə ri nin ar tı rıl ma sı, oxu-
cu la ra ye ni xid mət növ lə ri tək lif et-
mə yi tə ləb edir.
– Səhv et mi rəm sə, son mə lu mat lar-
da ki tab xa na da möv cud olan elekt-
ron əsər lə rin sa yı 4 mil yo na ya xın
idi. Ki tab la rın elekt ron ver si ya la rı-
nın ha zır lan ma sın da nə ki mi çə tin-
lik lər var? Bu çə tin lik lər da ha çox
tex ni ki ava dan lıq lar, yox sa müəl lif
hü quq la rı ilə bağ lı dır?
– Mil li Ki tab xa na sı nın ümu mu
fon du 4 568 838 nüs xə təş kil edir ki,
bu nun 2 379 495 nüs xə si ki tab və ki-
tab ça lar, 2 189 343 nüs xə si isə di gər
sə nəd lər dir. 2006-cı ilin fev ral ayın-
dan Elekt ron ka ta lo qun for ma laş dı-
rıl ma sı na dəs tək şö bə si Mil li Ki tab-
xa na nın fon dun da olan ədə biy ya tın
bib lioq ra fi k ya zı la rı nı Elekt ron ka ta-
loq da yer ləş di rə rək elekt ron ka ta loq
va si tə si lə oxu cu sor ğu su na tam və
dol ğun şə kil də ca vab ve rir. Ha zır-
da 417527 ədə biy ya tın bib lioq ra fi k
təs vi ri Mil li Ki tab xa na nın Elekt ron
Ka ta lo qun da yer ləş di ri lib.
Mil li ki tab xa na nın elekt ron re-
surs la rı nın ya ra dıl ma sı işi nə ak tiv
ola raq 2006-cı ilin 2-ci ya rı sın dan
baş la nı lıb. La kin o il lər də İn ter ne tin
sü rə ti nin zəif ol ma sı sə bə biy lə ki tab-
la rın elekt ron ver si ya la rı nı skan ner
va si tə si lə ha zır la nır, “Fi ne Reader”
qra fi k proq ra mın da yal nız text şək-
lin də komp yu ter lə rə mə nim sə di-
lir di. Bu isə Azər bay can şrift lə ri nın
mə nim sə nil mə sin də, elə cə də da ha
köh nə, ya zı la rı nın key fi y yə ti kor lan-
mış ki tab la rın ya zı la rı nın proq ram
va si tə si lə oxun ma sın da prob lem lər
ya ra dır dı. Bu prob lem lə ri dü zəlt mək
üçün elekt ron ki tab la rı əl ilə re dak tə
et mək, ya ran mış səhv lə ri dü zəlt mək
la zım gə lir di ki, bu da sü rə ti mi zi
xey li də rə cə də aşa ğı sa lır dı. Be lə lik-
lə 2010-cu ilin ya yı na dək ha zır la nan
re surs la rın sa yı cə mi 1000-ə qə dər
idi. 2010-cu il dən İn ter ne tin sü rə ti-
nin art ma sı, elə cə də lo kal şə bə kə nin
ver di yi im kan lar sa yə sin də ki tab la rı
komp yu ter lə rə qra fi k şə kil də ta nıt-
maq müm kün ol du və bu nun la da
re surs la rın ha zır lan ma sı sü rə ti xey li
art dı. Ar tıq oxu cu lar tə rə fi n dən da ha
çox tə ləb olu nan ki tab la rın elekt ron
ver si ya sı nı ha zır la yıb lo kal ser ver də
- İnt ra net də yer ləş dir mə yə baş la dıq.
Ötən il ər zin də elekt ron ki tab la rın sa-
yı 24726 ki tab, döv ri və ar dı da vam
edən nəşr ma te rial la rı isə 80897 ədə-
biy yat təş kil edib.
Ümu miy yət lə ki tab xa na mı zın fon-
dun dan 105924 ədə biy ya tın elekt ron
re sur su (elekt ron ki tab, elekt ron qə zet,
elekt ron jur nal, və s.) oxu cu la rın is ti-
fa də si nə təq dim olu nub. Bun lar dan
yal nız Azər bay can Res pub li ka sı nın
“Müəl lifl ik hü qu qu və əla qə li hü quq-
lar haq qın da” Qa nu nu ilə qo run ma-
yan ki tab lar və müəl li fi n öz əri zə si
ilə mü ra ciəti əsa sın da ha zır la nan ki-
tab la rı (1500-ən ar tıq) İn ter net də oxu-
cu la rın tam is ti fa də si nə təq dim olu-
nur, açıq is ti fa də si müm kün ol ma yan
di gər ki tab lar haq qın da isə on la rın
Elekt ron ver si ya la rı nın var lı ğı haq da
in for ma si ya lar yer ləş di ri lir. Bun dan
əla və Mil li Ki tab xa na nın Elekt ron dis-
ser ta si ya fon du nun təş ki li və on dan
is ti fa də şö bə sin də 2009-cu il dən baş-
la ya raq av to re fe rat və dis ser ta si ya la-
rın tam mətn lə ri ha zır la nıb İnt ra net də
oxu cu la rın is ti fa də si nə təq dim olu nur.
– Mil li ki tab xa na da ki tab la rın
sax lan ma şə raiti ne cə dir? Ki tab-
la rı sax la maq üçün ki fa yət qə dər
yer var mı?
– Ki tab xa na nın Azər bay can fon du
ca ri il də ye ni dən tam tə mir olu nub,
Av ro pa stan dart la rı na uy ğun qu ru-
lub, ki tab rəfl ə ri ye ni mo dern mo bil
stel laj lar la əvəz olu nub. Mo bil stel laj-
lar ki tab rəfl ə ri nə nis bə tən da ha çox
ki tab tu tur. Bu da fon du muz da olan
ki tab la rı sax la maq üçün yer ar tı mı-
na sə bəb olub. Ha zır da di gər ki tab-
sax la yı cı ya rus la rın tə mi ri və mo bil
stel laj lar la tə min olun ma sı üzə rin də
iş ge dir. 2015-ci ilin so nu na dək Azər-
bay can ədə biy ya tı nın ar xi vi fon du-
nun tə mi ri və mo bil stel laj lar la tə min
olun ma sı işi ba şa cat dı rı la caq.
Leyla ƏLİYEVA
“Ay dın yol” qə ze ti nin sual la rı nı M.F.Axun dov adı na Azər bay can Mil li
Ki tab xa na sı nın di rek to ru, pro fes sor Kə rim Ta hi rov ca vab lan dı rıb
“
Çox say lı zal la rı olan Mil-
li Ki tab xa na da bu gün oxu cu
prob le mi yox dur. 2014-cü il də
ki tab xa na ya 34 923 nə fər oxu-
cu üzv olub və ümu mi lik də oxu cu la rın
sa yı 75 526 nə fə rə ça tıb. Vir tual oxu-
cu la rın (sayt və elekt ron ki tab xa na-
dan is ti fa də edən lər) sa yı 653 818, vir-
tual si fa ri şin xid mət lə rin dən is ti fa də
edən lə rin sa yı 1331 nə fər, Ru si ya Döv-
lət Ki tab xa na sı nın Dis ser ta si ya la rın
vir tual oxu za lın dan və Azər bay can da
mü da fi ə olun muş dis ser ta si ya la rın
elekt ron mə lu mat ba za sın dan is ti fa-
də edən lə rin sa yı isə 1021 nə fə rə ça tıb.
İl ər zin də ki tab xa na ya gə lən
oxu cu la rın da va miy yət gös tə-
ri ci si 177 511 nə fər, ki tab ve ri-
li şi isə 874 947 nüs xə olub.
”
“Kitabla dost olan insan
heç vaxt pis ola bilməz”