Guliston davlat universiteti oziq-ovqat texnologiyalari kafedrasi

Kerakli asboblar va reaktivlar: HCl eritmasi, 2-3 dona marmar bo’lakchalari, Puasson asbobi, byuretka, tunuka namunasi, texnik vazelin, KJ ning eritmasi, kraxmal, CH₃COOH- sirka kislotasining 3 % li eritmasi. 2 % li vino kislota eritmasi, 3 % li NaCl eritmasi.
Ishning bajarilishi:zavodga kelayotgan tunukaning har bir partiyasidan 1% miqdori tashqi kuzatuvdan o’tkaziladi. Oddiy vizual kuzatish natijasida listlarning shakligidagi defektlar tekshiriladi.
Glyants moddasining qavati yoki qalinligi aniqlanadi. Listning qalinligi mikrometr bilan 0,01 mm aniqlikda listning to’rtta nuqtasidan o’lchanadi. Qalinligi me’yoridan yuqori bo’lganda tunukadan tayyorlangan taralar deformatsiyaga uchrab germetik holati buzilishi mumkin. Tunukaning egiluvchanlik holati maxsus asbobda 90° burchak ostida buklanib aniqlanadi. Tunukaning oq elektrolitli markasi 8 marta qayirilganda sinmasligi va qalayning qavatlanmasligi zarur. Tunukaning plastikligi, cho’ziluvchanlik xususiyatini Erikson usulida tekshiriladi. Buning uchun tunuka 70-80 mm enlikda qirqiladi va texnik vazelin bilan moylanib, Puasson asbobi bilan 10 mm radiusli qilib siqiladi.
List holdagi tunukaning 3 ta bo’lakchalarida 9 marta yuqoridagi operatsiya o’tkazilib, o’rtacha arifmetik qiymat olinadi.
Tunukadagi glyants miqdori qalayni yodimetrik usulida aniqlashga asoslangan. Buning uchun har bir nazorat qilinuvchi tunukaning listdagi maxsus shtamp yordamida diametri 20 mm bo’lgan 10 ta dan namuna olinadi. Keyin sig’imi 100 sm-¹ HCl solingach, qaynaguncha qizdiriladi va bir bo’lak marmar tunuka namunasi solinadi. Qalay qavat 5 minut davomida eriydi, qalay erigandan so’ng olingan eritmaga yana bir bo’lak marmar solinadi, 50sm³ sovutilgan holda distillangan suv quyiladi. Eritma kraxmal ishtirokida KJ eritmasi bilan titrlanadi.
Oq tunukadan, alyuminiydan, laklangan qotishmalardan tayyorlangan bankalarning sifatini tekshirishda suvli (distillangan) eritmalar CH₃COOH ning (3% li) vino kislotasining (2% li), NaC1 (3% li) xromlangan laklangan tunukadan tayyorlangan taralarni, vino kislota va osh tuzi eritmalari (2 va 3% li) ishlatiladi.
Bankalarning ichki qoplamalarining holatini sterilizatsiya qilingandan keyin baholash mumkin. Buning uchun yuqoridagi model eritmalari to’kilib, suv bilan chayqatiladi va kuzatiladi. Kontrol namunadagi sterilizatsiya qilinmagan banka bilan sterilizatsiya qilingan bankalarning lakli qoplamasi o’rtasida sezilarli o’zgarish bo’lmasligi zarur (model muhit va distillangan suvda sterilizatsiya 120±2°S va 90 min davomida bajariladi).