Güllü. indd
Yüklə 3,24 Mb. Pdf görüntüsü
|
14 bi təhsil almış, II Aleksandrın tacqoy- ma mərasimindəki fəallığına görə III dərəcəli Müqəddəs Anna və III dərəcəli Müqəddəs Stanislav ordenləri ilə təltif edilmişdir. “Hərbi toplu” dərgisi vasitə- silə N.Çernışenko və N.Dobrolyubov- la tanış olmuşdur. 1877-1878-ci illər rus-türk müharibəsində strateji planın müəllifi də Nikolay Obruçev idi. Məhz o, II Aleksandrı bu müharibənin vacibliyinə inandırmış- dır. Qars qalasının alınmasındakı fəallığına görə III dərəcəli Müqəddəs Georgi ordeni və general-adyu- tant adı almışdır. Almaniya və Avstriya-Macarıstana qarşı müharibədə Bosfora desant əməliyyatının planı- nı da o hazırlamışdır. Çar II Aleksandrın hakimiyyəti dövründə də Rusiyanın hərbi gücünün artmasına xid- mət edən N.Obruçev bütün varlığı ilə Çar Rusiyasının yaşamasının tərəfdarı idi... İxtisasca hüquqşünas olan İvan Şamşin uzun illər həbsxana sistemində, cinayət işlərinin araşdırılması sahəsində çalışmış, Peterburq Məhkəmə Palatası De- partamentinin sədri olmuş, Ali Cinayət Məhkəməsi- nin sədri vəzifəsinə qədər yüksəlmişdi... Nikolay Obruçev (1830-1904) 15 Ukrayna filoloqu Aleksandr Potebnyanın qardaşı, “Polşadakı rus zabitləri komitəsi”ni yaradan, zadəgan ailə- sində böyümüş podpo- ruçik Andrey Potebn- yanın da onlarla əlaqəsi vardı... Demək istədiyim odur ki, Çar Rusiyasın- da bu cür səlahiyyət- lərə, mövqe və hörmətə sahib insanlar niyə onu yıxmağı, devirməyi düşünsünlər ki?! XIX əsrin sonu - XX əsrin əvvəllərində Avropa- da gedən inkişaf prosesini görən rus ziyalıları Rusiya İmperiyasında baş verən bir sıra neqativ hallardan narahat olur, onların ara- dan qaldırılması uğrunda mübarizə aparırdılar. Belə bir vaxtda Georgi Fedotov da çoxları kimi apardığı mübarizənin Rusiya İm- periyası üçün müsbət nə- ticələr verəcəyinə inanırdı. İvan Şamşin (1835-1912) Andrey Potebnya (1838-1863) 16 Elə buna görə də rejimə qarşı hərəkatın fəal üzvü kimi dəfələrlə həbs edilir, Almaniyaya sürgün olunur, təh- sili yarımçıq qalır, geri dönür, təhsilini davam etdirir. Yenə həbslər, yarımçıq təhsil, xarici ölkələr... Lakin xarici ölkələrdə olarkən Fedotov tarixə maraq göstə- rir, universitetlərdə mühazirələrə girir, kitabxanalarda çalışır.., geri dönür, Peterburq Universitetinin Tarix fakültəsində təhsilini davam etdirir... Hərbçi və ziyalı təbəqənin bir qisminin də daxil olduğu Rusiya sosial-demokratları slavyan birliyinə çalışır, pravoslav xristianlığın əhatə dairəsini geniş- ləndirməyə can atırdılar. Onların Çar Rusiyasında ümumdemokratik təhsili, fəhlə və kəndlilərin ma- raqlarını nəzərə alan tədbirləri müzakirə etdikləri bir vaxtda xalqçılıq ziyalıların əsas ideologiyasına çevrilirdi. Məqsəd Rusiya İmperiyasını qoruyaraq kapitalizmi keçmədən birbaşa sosializmə qədəm qoy- maqdan ibarət idi. A.Hertsenə görə, bu işdə əsas güc təhkimli kəndlilər olmalı idi. O düşünürdü ki, kənd- lilərin icma torpağının olması, torpağa hüququ və özünüidarəsi sosialist cəmiyyətinin əsasını təşkil edir. Beləcə, bütöv Rusiya İmperiyası üçün “rus sosializ- mi” və ya “icma sosializmi” ideyası yarandı. Özəyini kəndlilər təşkil etdiyindən bəzən buna “kəndli sosia- lizmi” də deyirdilər. Xalqçıları hərdən kobud “şovi- nizmin” nümayəndələri də adlandırırdılar. Anarxist- lər (M.Bakunin, P.Kropotkin) isə mövcud dövləti ləğv edərək yerində yenisini yaratmamaq kimi cəfəng fikrə qulluq edirdilər. M.Bakunin qətiyyətlə əhalini ümumxalq qiyamına (bunt-buntçular) çağırırdı... 17 2) ULYANOVLAR AİLƏSİNİN ÇAR RUSİYASINA MÜNASİBƏTİNİN KÖKÜ 1861-ci ildə təhkimçilik hüququ ləğv olundu. Ru- siyanın cənubunda xalqçılar terrora əl atdılar. Kiyev- də, Xarkovda, Peterburqda, Rostovda terrorlar güc- ləndi. Bu illərdə G.Fedotovun gimnaziyada oxuduğu Voronej şəhəri də hadisələrin mərkəzində idi. “Xalqın iradəsi” adı altında terror törədilir, nəticədə 1881-ci ildə II Aleksandr öldürülür... III Aleksandra sui qəsd- də iştirakına görə 21 yaşlı Aleksandr Ulyanov, yəni Vladimir Ulyanovun böyük qardaşı da edam olunur. Bu vaxt Vladimir Ulyanovun (sonralar V.Leninin – G.Y.) 17 yaşı vardı. Onlar Simbirsk quberniyası- nın xalq peşə məktəblərinin inspektorunun övlad- ları idilər. Lenin irsini ətraflı öyrənən M.Şaginyana görə, onların ana baba- ları Aleksandr Blank ukraynalı olmuşdur. Bu da Ulyanovların Çar Rusiyasına nifrətini bir daha əsaslandırır. 1866- cı ildə, yəni Aleksandr Ulyanov dünyaya gələn- də hələ Çar Rusiyasına qarşı qalxan 1863-cü il üsyanının acı nəticələ- ri, həbslər, qadağalar, təqiblər davam edirdi və ailə ukraynalı baba- nın, ananın, qohumların Aleksandr Ulyanov (1866-1887) 18 aqibətini görürdü. Uşaqlar bu xatirələrin içində bö- yüyürdülər. Qaynaqlara görə, 1887-ci ilə, yəni qarda- şı edam olunana qədər Vladimirin inqilabi fəaliyyəti barədə məlumat yoxdur. Bunu yazmaq Vladimirin inqilabi fəaliyyətini qardaşının qisasını almaq istəyi kimi dəyərləndirmək deməkdir. Lakin V.Leninin vax- tilə Çar Rusiyasının işğal etdiyi Ukrayna və Belarusla bağlı sonrakı siyasəti məsələnin kökünün daha dərin- də olduğunu göstərir... Vladimir Leninin öz tərəfdarlarını “qırmızılar” ad- landırması da təsadüf deyil. Hələ 1850-ci illərdə Reç Pospolitayanın üçüncü parçalanmasından və süqutun- dan sonra Rusiyanın əlinə keçən Litva, Belarus (Prus- siyaya qatılan Belostok şəhəri olan ərazidən başqa) və Avstriyaya qatılan Qa- litsından başqa bütün Ukrayna torpaqlarında “qırmızılar” adlandı- rılan dəstələr tərəfin- dən aqrar islahatlar, demokratikləşmə və müstəqillik tələbləri artır, ruslara qarşı açıq silahlı mübarizə və üs- yanlar hazırlanırdı... XX əsrin əvvəllərində “qırmızılar” adlandı- rılanlar məhz Ukray- na ərazisindəki həmin “qırmızılar”ın davam- çıları idilər... Vladimir Lenin (Ulyanov) (1870-1921) Yüklə 3,24 Mb. Dostları ilə paylaş:
|