Günah lüğət elmində
Yüklə 3,44 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ĠMAMLARIN ELMĠ MƏNBƏLƏRĠ
- اَؿاَو لْاًِةُل ًلااٍَ لْاِوةُِ اَذلْاَِاٌَ لْاِاٚةُواَفاَو آَ٠ نمٌَّا ةُيٛةُماَ٠اَٚ ةُٖاَلٕ لْآِاَِاَٚ لْاُِةُىإَلْاِ١اَثاَٚ ٟ ٕلْاِ١اَث اًل١ ٙاَّ ّللَّب ث ٜ
- ةباَز ىلْاٌِا ةُُلْاٍِ “Kafirlər “Sən peyğəmbər deyilsən” deyirlər. Onlara belə
- (kitabdan xəbərdar olmaq)
- اَهةُـ لْاِواَٛ اَهلْاِ١اٌَ إ مَّلاَر لْاِواَ٠ ْاَأ اًَلْاِجاَل ٗ ث اَه١ رآ بأَاَأ ةباَز ىلْاٌِا آَدِِّ ةٌُلْاٍِ ةُٖاَلٕ ٞ نمٌَّا اَيباَل
- “Kitabdan bir qədər bilən kəs dedi: “Mən onu sənə bir göz qırpımında gətirərəm!”
- (kitabdan xəbərdar olan kəs)
- (Allahın kitabını bilən Ģəxs)
- “De ki, Allah və Onun kitabından xəbərdar olan Ģəxsin mənimlə sizin aranızdakı Ģahidliyi mənə bəsdir”
77 Qeyri-adi elm və biliksiz belə ağır məsuliyyəti (imamət məqamını) kimsəyə tapĢırmaq olmaz. *** ĠMAMLARIN ELMĠ MƏNBƏLƏRĠ Məsum imamların elmi ilə bağlı diqqəti cəlb edən ən mühüm məsələ onların elmi mənbələridir. Görəsən, onlar din və dünya ilə əlaqədar bu qədər məlumatı haradan almıĢlar? Onlara vəhyin nazil olmadığına, Peyğəmbəri-əkrəmin (s) vəfatından sonra vəhyin kəsildiyinə heç bir Ģəkk-Ģübhə qalmadığı halda, Ģəriət məsələlərini, Ġslam və müsəlmanların məsləhətlərini, ümmətin hidayəti ilə bağlı zərurətləri, eləcə də, keçmiĢ və gələcəyi haradan bilirdilər? Quran ayələri və rəvayətlərə diqqət yetirdikdə, bir çox mənbələr gözə dəyir. Onlar aĢağıdakılardan ibarətdir: 1. Allahın kitabı Qurani-kərim (kamil Ģəkildə agah olmaq Ģərtilə): Məsum imamlar Qurani-kərimin təfsir və təvilini, zahir və batinini, “möhkəm və mütəĢabih” ayələrini çox gözəl bilirdilər. Qurani-kərimdə buyurulur: اَؿاَو لْاًِةُل ًلااٍَ لْاِوةُِ اَذلْاَِاٌَ لْاِاٚةُواَفاَو آَ٠ نمٌَّا ةُيٛةُماَ٠اَٚ ةُٖاَلٕ لْآِاَِاَٚ لْاُِةُىإَلْاِ١اَثاَٚ ٟ ٕلْاِ١اَث اًل١ ٙاَّ ّللَّب ث ٜ ةباَز ىلْاٌِا ةُُلْاٍِ “Kafirlər “Sən peyğəmbər deyilsən” deyirlər. Onlara belə cavab ver: “Mənimlə sizin aranızda Allahın və kitabdan xəbərdar kəsin Ģahidliyi kifayətdir!” 1 Bu ayədən aydın baĢa düĢülür ki, Allahın kitabından agah olanlar vardır. Diqqət yetirmək lazımdır ki, “elmül-kitab” (kitabdan xəbərdar olmaq) mütləq Ģəkildə (qeydsiz) iĢlədildiyindən, bütün ilahi kitablarda mövcud olanlara Ģamildir. Lakin “Nəml” surəsinin 40-cı ayəsində Allahın kitabından cüzi xəbərdar olan kəs haqda buyurulur: اَهةُـ لْاِواَٛ اَهلْاِ١اٌَ إ مَّلاَر لْاِواَ٠ ْاَأ اًَلْاِجاَل ٗ ث اَه١ رآ بأَاَأ ةباَز ىلْاٌِا آَدِِّ ةٌُلْاٍِ ةُٖاَلٕ ٞ نمٌَّا اَيباَل “Kitabdan bir qədər bilən kəs dedi: “Mən onu sənə bir göz qırpımında gətirərəm!” 1 “Rəd” surəsi, ayə: 43. 78 ġübhəsiz, Allahın kitabı elm və bilik mənbəyi, hər iĢin açarıdır. Belə ki, Süleyman peyğəmbərin vəziri Asəf ibn Bərxiya Allahın kitabından cüzi xəbərdar olduğu halda zahirən mümkün olmayan bir iĢin yerinə yetirilməsini öhdəsinə götürdü və Səba padĢahının taxtını bir göz qırpımında Ərəbistanın cənubundan (Yəməndən) Ģimalına (Suriyanın ġam Ģəhərinə - Süleyman peyğəmbərin hökumət mərkəzinə) gətirdi. ġübhəsiz, Allahın bütün kitabı və onda olan bütün elmlərdən agah olan Ģəxs istənilən çətin və ağılagəlməz iĢləri görməyə qadirdir. Amma “Görəsən, kim kitabın elminə vaqifdir və Allahın kitabını bilənlər kimdir” sualının cavabı Qurani-kərimdə üstüörtülü qeyd edilmiĢdir. Bəzilərinin əqidəsinə görə, həmin Ģəxs Allahın Özüdür. (Belə olduqda, “mən indəhu elmul-kitab” (kitabdan xəbərdar olan kəs) cümləsi kəlamın zahirinin əksinə olan bir təfsir bağlayıcısından ibarət olacaqdır!) Bəzi təfsirçilərin nəzərincə, məqsəd əvvəllər kitab əhlindən olmuĢ, Ġslam peyğəmbərinin (s) niĢanələrini keçmiĢ səmavi kitablarda görmüĢ və onun haqq olduğunu qəbul edən Salman Farsi və Abdullah ibn Salam kimi alimlərdir. Lakin bir çox təfsir alimləri yazmıĢlar ki, bu ayə Əli ibn Əbi Talib (ə) (hidayət imamı) barəsindədir. MəĢhur təfsirçi Qurtubi bu ayənin təfsirilə əlaqədar Abdullah ibn Ətadan belə nəql edir: “Mən Əbu Cəfər ibn Əli ibn Hüseynə “Camaat elə güman edir ki, ayədə qeyd olunan “əlləzi indəhu elmul- kitab” (kitabı bilən Ģəxs) ifadəsindən məqsəd Abdullah ibn Salamdır!” dedikdə, o cavab verdi: “O (Allahın kitabını bilən) kəs yalnız Əli ibn Əbi Talibdir.” Bunu Məhəmməd ibn Hənəfiyyə də təsdiq etmiĢdir.” 1 Diqqəti cəlb edən budur ki, surə (“Rəd” surəsi) Məkkədə nazil olmuĢdur. Halbuki Abdullah ibn Salam, Salman Farsi və kitab əhlindən olan digər alimlər Ġslam dinini Mədinədə qəbul etmiĢdilər. Bu fikir Səid ibn Cübeyrdən də nəql olunmuĢdur. Belə ki, ondan “ayədə qeyd olunan “mən indəhu elmul-kitab!” (Allahın kitabını bilən Ģəxs) Abdullah ibn Salamdırmı”, deyə soruĢduqda, 1 “Təfsiri-Qurtubi”, 5-ci cild, səh. 3565. 79 belə cavab vermiĢdi: “O deyil, çünki bu surə Məkkədə nazil olmuĢdur!” 1 Həmçinin ġeyx Salman Qunduzi Hənəfi 2 “Yənabiul-məvəddət” kitabında Sələbi, Ġbn Məğazili və Abdullah ibn Ətadan nəql edir ki, Məhəmməd Baqirlə (ə) birgə məsciddə oturmuĢdum. Bu zaman Abdullah ibn Salamın oğlunu görüb dedim: “Bu Allahın kitabını bilən Ģəxsin oğludur!” Məhəmməd Baqir (ə) buyurdu: “(Xeyr!) Ayə Əli ibn Əbi Talib (ə) barəsində nazil olmuĢdur.” 3 Həmin kitabda baĢqa bir rəvayətdə Ətiyyə Ovfi, Əbu Səid Xudridən belə nəql edir: “Peyğəmbəri-əkrəmdən (s) “əlləzi indəhu elmun minəl-kitab” (“Nəml” surəsinin 40-cı) ayəsi haqda soruĢulduqda o həzrət buyurdu: “O, qardaşım Süleyman ibn Davud peyğəmbərin vəziri idi!” Sonra “De ki, Allah və Onun kitabından xəbərdar olan Ģəxsin mənimlə sizin aranızdakı Ģahidliyi mənə bəsdir” ayəsinin kimin haqqında nazil olduğu soruĢuldu. Həzrət buyurdu: “O, qardaşım Əli ibn Əbi Talibdir!” 4 BaĢqa bir rəvayətdə Ġbn Abbas belə deyir: “Allahın kitabını bilən Ģəxs yalnız Əlidir. O, Quranın təfsir və təvilini, nasix və mənsuxunu bilir!” 5 Bir sözlə, bu ayəni kitab əhlindən olan alimlərə aid etmək əsla düzgün deyil. Çünki bu surə Məkkədə nazil olmuĢdur. Onlar isə hicrətdən sonra Mədinədə Ġslamı qəbul etmiĢdilər. Yuxarıdakı rəvayətlərə əsasən, bu ayə imam Əlinin (ə) barəsində nazil olmuĢdur (o həzrətdən sonrakı məsum imamlara da elmdən irs çatmıĢdır). Bəli, Qurani-kərim, onun sirr və incəlikləri, zahir və batini mənaları məsum imamların əsas elm mənbələrindəndir. 6 Buna sübut göstərilən ayələrdən biri də “Ali-Ġmran” surəsinin “Və ma yələmu təviləhu illəllahu vər-rasixunə fil-elm” (Quranın 1 “Əd-durrul-mənsur”, 4-ü cild, səh. 69. 2 Qunduz – Əfqanıstanın şimalında yerləşən bir şəhərin adıdır və adıçəkilən əhli-sünnə alimi o şəhərə mənsubdur. 3 “Yənabiul-məvəddət”, səh. 102. 4 Yenə orada, səh. 103. 5 Yenə orada, səh. 104. 6 Bu barədə Əhli-beytdən (ə) də çoxlu rəvayət nəql olunmuşdur. Əlavə məlumat əldə etmək istəyənlər “Kənzüd-dəqaiq” kitabının 6-cı cildinin 48-cı səhifəsinə, eləcə də “Burhan” təfsirinə (bu ayənin təfsirinə) müraciət etsinlər! Yüklə 3,44 Mb. Dostları ilə paylaş:
|