Günümüzdəki Türk xalqalrı və tarixləri
Yüklə 1,31 Mb. Pdf görüntüsü
|
141 Sahihi Müslim, Süneni Nesei, Süneni Əbu Davud, Süneni Tirmizi və Süneni İbn Maseh. İslam alimləri bu hədis kitablarından ən mötəbər olanlarının əvvəlcə Səhihi Buxari və Səhihi Müslim olduqlarında umumi razılığa gəlirlər. Etibarlılıq baxımından bir hədis, bu iki hədis kitabında təkrar edilirsə ən mötəbər hədis olaraq qəbul edilir. daha sonra Səhihi Buxaridə zikr edilənlər, sonra Müslimdə zikr edilənlər və digərlərində zikr edilənlər, sonra Müslim də zikr edilənlər və digərlərində zikr edilənlər etibarlılıq baxımından sıralanır. Türklər haqqında rəvayət edilən ən məşhur hədis "Türklər sizə toxunmadıqca sizdə onlara toxunmayın" hədisidir. Hz. Peyğəmbərin hədislərindən bəhrələnərək İslam aləmi türklərdən bəhs edərkən onları "Qandıra Oğulları" olaraq zikr etmiş və hətta onların fiziki quruluşları ilə əlaqədar maraqlı məlumatlar ortaya çıxmışdır. Hz. Peyğəmbərin türklər haqqındakı müsbət sözləri, onların islam dünyasının üzərindəki hakimiyyetin uzun olacağı istiqamətindəki bəyanı və türk dilinin mütləq öyrənilməsi istiqamətindəki tövsiyələri Ərəb dünyasında müsbət təsir buraxdığı kimi qısqanclığa da səbəb olmuş və türklər əleyhinə mənfi məlumat və düşüncələr yaymaqla bir çox "uydurma hədis"lərin (Mövzu Hədis) rəvayət edilməsinə də səbəb olmuşdu. 142 Digər tərəfdən Müsəlmanlarla türklərin mədəni əlaqələrinin Hz Peyğəmbər dövründən başladığı və Hz. Peyğəmbərin 627-ci ildə cərəyan edən Xəndək döyüşünü bir türk çadırından kecirdiyi məlumdu. (114) Hz. Peyğəmbərin türkləri tanıması və hətta onları yaxından tanıması son dərəcə normal idi. Çünki Hz. Peyğəmbər dövründə Göktürk Xaqanlığı İpək yolunun yeganə hakimi idi və Hz Peyğəmbər də özünə vəhy gəlməmişdən əvvəl ticarətlə məşğul olmuşdu. Bu səbəbdən də Hz. Peyğəmbər hədislərində Türklərin mərdlikləri və qəhrəmanlıqları da tərif olunur və vurğulanır . Hz. Peyğamberin hədisləri, Türk xalqları tarixi baxımından ən əhəmiyyətli mənbələr arasındadır. xüsusilə Hz Peyğəmbərin türklərin görkəmini ifadə edən hədislərdən bir neçəsini xatırladaq. "Əmr B. Tağlıbdən rəvayət edildiyinə görə; Hz Peyğəmbər buyurmuşdur ki; Qiyamətin qopmasının şərtlərindən biri sizlərin tükdən çarıqlar geyən bir qövm olan Türklərlə döyüşmənizdir. Yenə qiyamətin bir digər şərti isə sizlərin geniş üzlü belə ki üzləri örs üstündə döyülmüş kimi olan dərilərlə örtülmüş möhkəm qalxanlara sahib Türklərlə döyüşmənizdir" (116) Yenə bənzər bir hadisə Əbu Hureyrden rəvayət edilmişdir; "Hz Peyğəmbər buyurdu ki, sizlər kiçik qıyıqgözlü, qırmızı bənizli 143 yatık burunlu, çöhrələri sanki örs üstündə döyülmüş və üzəri dərilərdə örtülmüş möhkəm qalxanlar kimi bir qövm olan türklərə savaşmadıqca qiyamət qopmayacaq. Yenə sizlər tükdən çarık və corablar geyən bir qövmlə savaşmadıqca qiyamət qopmayacaq." (117) Həm Buxari və həm də Müslimdə bu hədisin və ona bənzər bir çox hədislərin dəyişik rəvayətləri var. Bu hədislərdən yola çıxaraq Hz. Peyğəmbərin daha əvvəldən qarşılaşıb hədislərində tərif etdiyi türk tipinin "Qıyıqgözlü, qırmızı bənizli, dəyirmi və geniş üzlü" olduqlarını, bu türklərin çox güclü və heybətli bir quruluşa sahib olduqları, bədən strukturlarının düz və mütənasib olduğu, çadırda yaşadıqları, tükdən toxunmuş paltarlar geydikləri və tükdən hazırlanmış çadırlarda yaşadıqları aydın olur. Bu tip Türk - Moğol və ya Qıpçaq tipi olduğu bu gün Qazaxıstan və ya Qırğızıstanda yaşayan Türklərə təmamilə uyğun gəldiyi görünür. Bundan başqa Hz. Peyğəmbərin möcüzəvi bir şəkildə özündən sonrakı türk-Ərəb siyasi əlaqələrinə də yol göstərən hədislər də zikr etdiyi məlumdur. Məsələn, hədislərdən birində Hz. Peyğəmbər: "Sizlər şübhəsiz qıyıqgözlü bir qövm olan türklərlə döyüşəcəksiniz. Onlar sizləri üç dəfə sürüb qovacaqlar və sonda sizlərə Ərəbistan yarımadasında yetişəcəklər. Birinci zəbtdə onların qarşısından qaçanlar mütləq bir fəlakətdən xilas olacaqlar. İkinci təqibdə isə 144 bəziləriniz qaçıb xilas olacaq və bəziləriniz isə həlak olub gedəcəklər. Üçüncüdə isə onların zəbtlərinin kökü kəsiləcək" (118) Hədis kitablarında bu hədis də bir çox şəkildə rəvayət olunur . Nuaym b. Hammad bu hədisin davamının belə olduğunu söyləyir; "...üçüncü zəbtdə isə onların kökləri kəsiləcəkdir. Bax onlar Türklərdir. Nəfsim yeddi qüdrətində olan Allaha and içərəm ki türklər atlarını müsəlman məscidlərinin dirəklərinə bağlayacaqdır." (119) Hz. Peyğəmbər başqa hədislərində də Türklərdən bəhs edərkən onların qandıra soyundan gəldiyini söyləyir. "Türklər sizə toxunmadıqca sizdə onlara toxunmayasınız. Çünki Qandıra oğulları ümmətinə Allahın verdiyi mülk və səltənəti əllərindən çəkib alacaqlar" (120) Qandıra soyu haqqında Ərəb qaynaqları dəyişik fikirlər irəli sürürlər. Bəzi Ərəb müəlliflərinə görə qandıra Hz. İbrahimin nökərlərindən birinin adı idi. Onlara görə Hz. İbrahimin kanturadan bir çox uşağı olmuşdu. O uşaqlardan birinin adı da türk idi. Məşhur Ərəb ədibi Cahız bunlardan biridir. Cahız “Fezailül etrak” adlı kitabında türklərdən sevgi və sitayişlə bəhs edərkən bu iddiası ilə türklərin soyunu Ərəblərə söykəməyə calışır. (121) Hz. Peyğəmbər dövründən sonra da İslam dünyasının Türklərə baxışı olduqca müsbət olmuşdur.Kərbala hadisəsinin ən şiddətli bir mərhələsində 7 türk döyüşçüsü Hz. Hüseynin yanına Yüklə 1,31 Mb. Dostları ilə paylaş:
|