48
Sirt hodisalarni sinflarga ajratishda termodinamikaning birinchi va ikkinchi
qonunlarining birlashgan tenglamasidan foydalanish ancha qulaylik tug’diradi. Bu
tenglamani sirt qavat uchun quyidagi ko’rinishda ifodalash mumkin:
∆G=-SdT+VdP+
ds+Σmdn
i
+φdq (3)
bu yerda ∆G-izobar potensial (Gibbs energiyasining o’zgarishi), S-
entropiya, V-hajm,
-sirt taranglik, s-sirt yuzasi, n
i
-komponent, i-ning mol sonlari,
φ-elektr potensial, q-zaryad miqdori.
Bu tenglamadan shuni ko’rish
mumkinki, 1) sirt energiyasi Gibbs
energiyasiga, 2) issiqlikka, 3)
mexanik energiyasiga, 4) kimyoviy energiya va 5)
elektr energiyaga aylana oladi. Demak, sirtda besh tur hodisa sodir bo’lish
imkoniyati mavjud. Bularning hammasida sirt energiya boshqa tur energiyaga
aylanishi mumkin. Energiyaning bu aylanishi – disperslik darajasi o’zgargan sari
moddaning kimyoviy reaksiyalarga kirishish qobiliyatining
adgeziya (ya’ni,
turli
xil shakllarga oid moddalarning molekulalari orasidagi o’zaro tortishish
kuchlarining namoyon bo’lishi) va
kogeziyaning (ya’ni bir tur fazaga oid modda
molekulalari orasida o’zaro tortishish kuchlari o’zgarishi) bilan, kapilyar hodisalar
bilan,
adsorbsiya (moddalarning sirtda yig’ilishi) va elektr potensiallarning
o’zgarishi bilan birgalikda sodir bo’ladi.
Ikki faza orasida barqaror chegara sirt mavjudligining asosiy sharti –
erkin
sirt energiyasining musbat ishorali bo’lishidir. Agar bu energiyaning qiymati
manfiy ishorali (yoki nol) bo’lsa, chegara sirt mavjud bo’lmaydi; bunda tasodifiy
fluktuatsiyalar tufayli bir faza ikkinchi fazaga tarqalib ketadi.
Dostları ilə paylaş: