Hacı Nərimanoğlu turan aşiqləri
Yüklə 1,14 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Anadolu insanı, türk əsgəri 1918-ci ildə qardaş Azərbaycanın istiqlal savaşına ya Qazi, ya Şəhid olmaq üçün gəlmişdi, həm Qazi oldu, həm
- Nuru Paşa Portretinə Ştrixlər
- “M.Ə.Rəsulzadə: “Bakının Azərbaycan üçün sadə bir paytaxt, “can şüşəsi” olduğunu nəzərə alırıqsa, həqiqi istiqlal gününün sentyabrın 15-də olduğunu qəbul etməliyik”).
Torpağın uğrunda düşüb torpağa Sənin torpağını sənə qaytardı. Özü qoruduğu, həm can verdiyi Yolun kənarında dəfn edildi o. Uğrunda canını qurban verdiyi Torpağı özünə vətən bildi o, Yolçu maşını bu yerdə saxla. O məzar önündə sən təzim eylə Hörmət et, dua ver onun ruhuna, Ayaq basdığın yer borcludur ona. Anadolu insanı, türk əsgəri 1918-ci ildə qardaş Azərbaycanın istiqlal savaşına ya Qazi, ya Şəhid olmaq üçün gəlmişdi, həm Qazi oldu, həm Şəhid verdi və torpaqlarımıza öz qanını axıdaraq, cismini torpaqlarımıza qataraq əbədi məskən saldı, xalqımızın ürəyində özünə taxt qurdu, ruhunda yaşadı, yaşayır və yaşayacaqdır. Qafqaz İslam Ordusunun başında Gəncəyə gəlmiş komandan Nuru Paşa Şeyxzamanlıların evində məskunlaşmışdı. Bu da təsadüfü deyildi. Gəncə Milli Komitəsinin üzvü Nağı Şeyxzamanlı Osmanlı hərbi qüvvələrinin Azərbaycana gəlişinin təmin edilməsi məqsədilə İstanbulda olarkən Ənvər və Nuru paşalarla yaxından tanış olmuş, Gəncədəki fəaliyyətin detallarını da müzakirə etmişdilər. Şeyxzamanlıların bacısı Münəvvər xanımın yeniyetmə oğlu, ara-sıra şeirlər yazan 16 yaşlı Səlman dayılarının evində Nuru Paşanın qarşısında özünün ona həsr etdiyi şeirini oxuyur. Sonralar bu şeirə bəstəkar-tarzən Məşədi Cəmil Əmirov musiqi yazmışdı. Gəncədə çalındı azadlıq suru, Qovdu ürəklərdən zülməti, qoru, Dağıt düşmən quran məkrli toru, İrəli, irəli ər Paşam Nuru! Çanaqqala - nurlu şəhidlik yolu, Türk aslanlarının bükülməz qolu, Allahım, sən özün onları qoru, İrəli, irəli ər Paşam Nuru! İstanbuldan gəldin Gəncəyə doğru, Haydı, gavurlara anlat bu zoru, Gəncədən Bakıya zəfərdir yolu, İrəli, irəli ər paşam Nuru! Ər paşam Nuru, Ər paşam Nuru, Turanın Aslanı, Nər Paşam Nuru! Nuru Paşanın Azərbaycana gəlişini, Azərbaycan sevgisini, xalqımızın da Nuru Paşa məhəbbətini sözsüz ki, bədii ədəbiyyatımızda ən əhatəli, bitkin, gözəl ifadə edən Nəriman Həsənzadənin “Nuru Paşa” poemasıdır. Nuru Paşa at belində Türkiyədən - Qarsdan gəlir. "Azərbaycan" deyə-deyə, Yaralanmış aslan gəlir. Azərbaycan! Səndən ötrü gör neçə min şəhid gəlir! Türkdən doğulan türk gəlir, Kərbəladan Kərkük gəlir, İzmirdən, Sivasdan gəlir. Bakı döyüş meydanıdı Hələbdən - savaşdan gəlir. ...Annəm! Annəm!, - deyib gəlir. Anasını Türkiyədə qoyub gəlir - Azərbaycan anasının köməyinə. Var ol səni, arxam mənim, Arxalı səs-sədam mənim. Fatehlərin varisidir, Turanlı şahzadəm mənim. Türküm mənim, irqim mənim. Türk can qoydu bu torpaqda "Azərbaycan"deyə-deyə, Tarix! Səni oxuyuram Mən türkə "can" deyə-deyə. Nuru Paşa Portretinə Ştrixlər Nuru Paşa Bakıda qısa zamanda baş alıb gedən özbaşınalıq, oğurluq, hərbi və mülki intizamsızlıq, möhtəkirlik, səliqəsizliyə qarşı elə bir mücadilə başladı ki, bu gün də yaşlı adamlar həmin hadisələri yaxşı xatırlayır, Nuru Paşa kimi hökmlü vuran ələ ehtiyac olduğun zərbi-məsəl kimi dilə gətirirlər. Gənc yaşda bir zabitin belə ciddiliyi uzun illərdən bəri Bakı və ətraf kəndlərdə at oynadıb meydan sulayan bəyləri, qoçuları da vəlvələyə salır, qorxudur, müsbət mənada qaydalara əməl etməyə məcbur edirdi. O ipə-sapa yatmaq istəməyən bir neçə qoçunu camaatın gözü qabağında, ictimai yerlərdə şallaqlama cəzasına da məhkum etmişdi. Xüsusi qəbul günləri vardı ki, hər kəs gəlib burda dərdini, şikayətini ona deyə bilirdi. Onun məğrur, güzəşt bilməyən qətiyyəti və qartal baxışları ilə birlikdə həm də təmiz, kövrək ürəyi olub, bəzən içdən gələn bir sözdən, ya həyatın nemətlərini dadmadan dünyadan köçən bir Şəhidin qapanmaqda olan gözlərini gördüyü zaman üzünü camaatdan gizlədərək məndilini çıxarıb gözlərini sildiyi anlar da çox olub. Nuru Paşa Bakıda 19 yaşlı Cəfər Cabbarlının evinə qonaq gəlib, səmimi görüşləri, mehriban söhbətləri olub, onu darısqal evdən geniş mənzillərə köçürmək istəsə də, gənc ədib bundan imtina edib. Bu gün də ədibin ev muzeyində saxlanan hədiyyələri bağışlayıb, bu səhnə də Nuru Paşanın xarakterinə güzgü tutan maraqlı detaldır. Böyük dramaturq Nuru Paşanın Bakını işğaldan azad etməsinə həsr edilmiş “Bakı müharibəsi” adlı bir pyes də yazmış və uğurla tamaşaya qoyulmuşdu. (Asif Rüstəmli, “Cəfər Cabbarlının həyat və mühiti” kitabından). Manaf Süleymanovun "Eşitdiklərim, Oxuduqlarım, Gördüklərim" kitabında da Nuru Paşa xarakterinə güzgü tutan detallar var. Nuru Paşanın Hacı Zeynalabdin Tağıyevin ailəsində də çox sevildiyi barədə çox maraqlı informasiyalar vardır. Bizi isə ən çox onun Azərbaycan üçün gördüyü işlər maraqlandırır. Yəni Nuru Paşanın başsız bədən kimi qalmış Azərbaycanı öz başına- paytaxtına qovuşdurması ilə tariximizə adını əbədi yazdırması əlahəzrət faktdır. “M.Ə.Rəsulzadə: “Bakının Azərbaycan üçün sadə bir paytaxt, “can şüşəsi” olduğunu nəzərə alırıqsa, həqiqi istiqlal gününün sentyabrın 15-də olduğunu qəbul etməliyik”). Bütün həyatları boyu türk-islam gələnəkləri ilə yaşayan, Turan sevdalısı Killigil ailəsinin başçısı Əhməd Paşa da Qafqaz türklərinə sevgi, sayqı göstərib, Türk şəhidlərinin qanları axan Azərbaycan torpaqlarını ziyarət edib. 1918-ci ilin noyabrında hərbi məktəbin ilk buraxılışında Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin qurucularından olan Baş nazir və təhsili naziri Nəsib Yüklə 1,14 Mb. Dostları ilə paylaş:
|