Hasil fəTƏLİyev şƏrabin mikrobiologiyasi

279 
Schizosaccharomyces  cinsisin  bəzi  növləri  meyvə-giləmeyvə 
şərablarında  turşuluğun  kəskin  aşağı  düşməsini,  Saccharomyces 
Ludwigii  mayalıarı  isə  yalnız  sidrlərdə  deyil,  natural  kəmşirin 
üzüm şərablarında və həmçinin tündləşdirilmiş şərablarda bulanıq-
lıq törədir.  
Şərabçılığın  qorxulu  zərərvericiləri  müxtəlif  növ  sirkə  turşu-
ması, süd turşuması, mannit, yağımsovlaşma bakteriyalarıdır. On-
lar  hazir  şərabınkimyəvi  tərkibində  kəskin  və  dönməyən  də-
yişikliklər törədir.  
Müxtəlif  mikroorqanizm  növlərinin  nümayəndələri  ilə  tanış-
lıq, onların morfoloji-fizioloji və bioloji xüsusiyyətlərini və zərərli 
mikroorqanizmlərə qarşı əsas mübarizə törədicilərinin öyrənilməsi 
istehsalatda  yoluxma  mənbələrinin  vaxtında  aşkar  olunmasına, 
onun  sonrakı  yayılma  ehtimalının  qarşısını  almağa  və  bununlada 
yüksək keyfiyyətli məhsul alınmasına imkan vermiş olur.  
 
7.14.2.  Müxtəlif  mikroorqanizm  növlərinin  nümayəndələ-
rindən ibarət müzey materialları ilə tanışlıq 
Aşağıdakı mikroorqanizmlərin olmasl və onlarla tanışlıq arzu 
olunandır. 
 
1.
 
Saccharomyces vini 
2.
 
Hanseniaspora apiculata 
3.
 
Torula albia 
4.
 
Bretanomyces vini 
5.
 
Sihzoharomyces moscovia 
6.
 
Saccharomycodes Ludwigii 
7.
 
Hansenula anomala 
8.
 
Pichia membrana 
9.
 
Zygopichia 
10.
 
Mycoderma vini 
11.
 
Monilla candida 

---

280 
12.
 
Süd turşusu bakteriyaları 
13.
 
Sirkə turşusu bakteriyaları 
 
Reaktiv və materiallar 
1.
 
5 ml sinaq şüşəsində 10-12% şəkərli steril şirə 
2.
 
5 ml sınaq şüşəsində steril şərab 
3.
 
Sınaq şüşəsində şirə-araq 
4.
 
Sınaq şüşəsində şərab-araq 
5.
 
Yabanı mayalar və bakteriyalar 
 
Qab və cihazlar 
1.
 
Əşya şüşəsi 
2.
 
Örtücü şüşə 
3.
 
Qarmaqcıq 
4.
 
Mikroskop 
 
Işin aparılma metodikası 
Hər bir maye mühitdə mikroorqanizmlərin inkişaf xarektirinin 
təsviri;  qıcqırmanın  olub  olmaması,  çöküntünün  mövcudluğu, 
həlqə,  pərdə,  pərdənin  xarakteri  (zərif,  qalın,  hamar,  kələ-kötür, 
ağ,  boz,  bulanlıq,  parlaq).  Hər  kulturadan  preparat  hazırlanır:  tə-
miz  əşya  şüşəsinə  kultur  damlası  yaxılır  və  şüşə  ötrülür,  mikros-
kopda  x40  obyektivi  ilə,  x15  okulyarında  baxılır,  preparatın  şəkli 
çəkilir. Kulturalardan biri  köçürülmə  qaydasına uyğun bərk  (şirə-
aqar, albalı-aqar) və maye (üzüm şirəsi və şərab) mühitə sınaq şü-
şəsinə köçürülür və termostatda 24-25
0
C temperaturda yerləşdirilir 
(şəkil 7.13). 

---

281 
 
Şəkil  7.13. Mikroorqanizmlərin bərk qida mühitinin səthinə 
köçürülməsi 
A-Driqalski malası; B-mala ilə köçürülmə; V-mala ilə səpindən 
sonra mikroorqanizmlərin inkişafı; Q-qarmaqcıqla səpindən sonra 
mikroorqanizmlərin inkişafı 
7.14.3.  Üzüm  giləsindən  yuyulan  suyun  mikrobioloji 
tədqiqi 
Reaktiv və materiallar: 
1.
 
Üzüm; 
2.
 
Perti kasası, şirə-araqla; 
3.
 
Steril su: 
a)
 
Kolbada 50 sm
3
; 
b)
 
Sınaq şüşələrində 4,5 və 9 sm
3
. 
4.
 
Mikroorqanizmlərlə nəzarət sınaq şüşələri (bir növ).  
 
Qab və cihazlar 
1.
 
Örtücü və əşya şüşəsi; 
2.
 
Qarmaqcıq; 
3.
 
Steril pipetkalar 1 və 2ml-lik 0,1 və 0,2 bölgülərlə; 

---

282 
4.
 
Pipetka; 
5.
 
Mikroskop; 
6.
 
Hesablama kamerası. 
 
İşin aparılma metodikası 
I.
 
Kolbadakı steril suya pinsetlə 10 gilə salınır, 5 dəqiqə müdd-
ətində  yaxşı  çalxalanır  və  oradan  götürülən  bir  damla  suya  mik-
roskop  altında  baxılır  və  oradakı  mikroorqanizmlərin  sayı  müəy-
yənləşdirilir. 1 sm
3
 yuyuntuda olan mikroorqanizm hüceyrələrinin 
miqdarı hesablanır. Bu məqsədlə hesablama kamerasından istifadə 
olunur.  Hesablama  üçün  preparat  hazırlanmazdan  əvvəl  nümunə 
möhkəm çalxalanır, hesablama kamerası üzərinə bir damla salınır 
və  üzəri  örtücü  şüşə  ilə  qapanır.  Örtücü  şüşə  elə  sıxılır  ki,  əşya 
şüşəsinin kənarında qurşaq həlqələri meydana gəlir, bütün  bunlar 
kifayət  qədər  sürətlə  yerinə  yetirilir  ki,  bu  da  mikroorqanizmin 
prepartda  bərabər  səviyyədə  paylanmasını  təmin  etmiş  olur. 
Preparat  qatı  olmamalıdır.  Lazım  gələrsə  tədqiq  olunan  nümunə-
nin əvvəlcədən steril su ilə duruldulması aparılır. Sayılma x40 ob-
yektivində x8 okulyarında hər torun 160 kvadratında aparılır, son-
ra 1 sm
3
 tədqiq olunan nümunədə mikroorqanizmlərin miqdarı he-
sablanır. Mikroskopik hesabatda mikroorqanizmlərin bütün hücey-
rələri – həm canlı, həm ölçüləri nəzərə alınır. Yalnız həyat qabiliy-
yətli hüceyrələri hesablamaq üçün müəyyən miqdar tədqiq olunan 
nümunədən Petri kasasında olan bərk qida mühitinə səpin aparılır 
və 24-25
0
C temperaturda termostatda yerləşdirilir. Səpin materialı 
1  sm
3
-da  100-200-dən  çox  olmayam  mikroorqanizm  hüceyrəsinə 
malik olmalıdır. Odur ki, lazım gəldikdə qabaqcadan durulaşdırma 
aparılır (şəkil 7.14).  
II.
 
Əvvəlki  dərsdə  səpin  edilmiş  nümunələrə  baxılır,  maye 
mühitdə (pərdə, həlqə, çöküntü,) və bərk mühitdə (rəng, şəffaflıq, 
səth,  kənarlar)  xarici  inkişaf  qeyd  olunur,  səpinlər  bərk  və  maye 
mühitdən mikroskoplaşdırılır, hüceyrələrin forma və  iriliyinə  diq-
qət verilir, şəkilləri çəkilir. 
III.
 
Nəzarət  sınaq  şüşələrində  mikroskoplaşdırma  ilə  mikro-
orqanizmlərin cinslərinin bir nümayəndəsi müəyyən olunur.  

---