44
O‘zim, o‘zing, o‘zi
so‘zlari ba'zan egalik qo‘shimchalariga
mos kishilik
olmoshlari bilan
mening o ‘zim, sening o ‘zing, sen o‘zing, uning o‘zi, u o‘zi
tarzida
qo‘llaniladi va bu vaqtda ko‘pincha kishilik olmoshlariga ta’kid ma’nosi
yuklanadi.Qoidalar asosida o‘quvchilar bilan mashqlar orqali ishlansa maqsadga
muvofiq bo‘ladi
.
17-dars ‘‘So’roq olmoshlari’’ haqida.
Shaxs, narsa-hodisa, belgi-xususiyat, miqdor, sabab, maqsado‘rin, payt haqida
so‘roqni bildiruvchi olmoshlar so‘roq olmoshlari sanaladi.Ularga Kim?, Nima?,
Qayer?, Qaysi?,Qachon?, Qayerda? kabi olmoshlar kiradi.So‘roq
olmoshlari
ishtirok etgan gaplar
so‘roq gap
hisoblanadi. Bunday gaplar so‘roq
ohangi bilan
talaffuz qilinadi va yozuvda gap oxiriga so‘roq belgisi qo‘yiladi.
18-dars ‘‘ Belgilash olmoshlari’’ haqida.
Har
so‘zi so‘roq olmoshlariga,
bir
so‘ziga qo‘shilib to‘pdan ajratilgan shaxs,
narsa, belgilarni bildiradigan belgilash olmoshlarini hosil qiladi.
Hamma, barcha, bari, butun
olmoshlari esa shaxs, narsa,belgi,
harakatlarni
jamlab ifodalaydi.Hamma narsa, hamma shaxs,barcha
inson butun olam kabi
tarzida yasaladi.
Demak, to‘pdan ajratilgan yoki jamlab ko‘rsatilgan shaxs, narsa, belgi,
harakat-holatlarni ifodalaydigan olmoshlar belgilash olmoshlari sanaladi.
19-dars ‘‘ Gumon olmoshlari’’ haqida.
So‘roq olmoshlariga va
narsa
so‘ziga
alla-
yoki
-dir
qo‘shimchalarini
qo‘shish yoki bilan gumon olmoshlari hosil qilinadi.
Alla-
qo‘shimchasi so‘roq
olmoshlari oldidan,
-dir
qo‘shimchasi esa so‘roq
olmoshlari so‘ngidan qo‘shiladi.
45
Har ikki qo‘shimcha asos qism bilan qo‘shib yoziladi.
Narsa
so‘zi faqat
-alla
qo‘shimchasi yordamida gumon olmoshiga aylanadi.
Bir
so‘zi
kishi, narsa, nima
kabi so‘zlarga qo‘shilib bu so‘zlarga gumon
ma’nosini yuklaydi. Ularni
kimdir, nimadir, qachondir
singari
gumon olmoshlari
bilan almashtirish mumkin. Bunday vaqtda
bir
so‘zi gumon olmoshi o‘rnida
qo‘llangan bo’ladi.
Shu bilan birga
birov
so‘zi ham
kimdir
so‘zi bilanerkin
almashina olganligi uchun gumon olmoshi hisoblanadi.
Dostları ilə paylaş: 
