Hisse 01 uz qabigi
Yüklə 7,1 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Profil sürtmə
Profil presləmə 98
Şəkil 1. Aluminiumdan presləmə yolu ilə alınmış profillər Şəkil 2. Profil presləmə matrisaları Bu üsul əsasən aluminium və onun xəlitələri, eləcə də mis və onun xəlitələrindən olan hissələrn emalında geniş tətbiq tapır. (alm. das Strangpressen, ingl. Extrusion)
malik hissələrin emalında müəyyən profilə malik sürtmə aləti tətbiq olunur. Məsələn, kürə profilli səthlərin emalı zamanı alətin fırlanma hərəkətinə bir hərəkət də əlavə edilir.
Şəkil 1. Kürənin sürtmə ilə emalı Bu şəkil 1-də göstərildiyi kimi ya alətin dön- məsi, ya da hissənin fırlanma hərəkətidir. Bunun nəticəsində kürə formalı hərəkət alınır. Emal zamanı təkcə səthin kələkötürlüyü yox, həm də forma dəqiqliyi artır. Konus formalı səthlərin emalında yalnız bir fırlanma hərəkəti kifayət edir. Alət səthin formasının əksinə uyğun hazırlanır. O, səthə sıxılır və fırladılır. Sürtkü qarışığı materialı çıxardaraq hər iki tərəfə nəql edir.
(alm. das Profilläppen, ingl. Profile lapping ) Profilli val birləşməsi böyük və dəyişən fır- lanma momentini ötürmək üçün →işgil əvə- zinə val ilə top arasında tətbiq olunan mexaniki birləşmə üsuludur. Buraya pazlı, →evolvent profilli dişli və →poliqon profilli vallar daxil- dir.
a)
b)
c)
d) Şəkil1. Proifl birləşməsinin ümumi təsviri a) dişli ilişmə, b) şlis birləşməsi, c) poliqon ilişmə, d) şlisli val
Profilli val birləşməsi 99
Şlisli valların profili ötürüləcək momentin qiymətindən asılı olaraq hesablanır. Pazın profili valın üzərində disk →frezin tətbiqi ilə, deşiklərdə isə →dartma ilə açılır. Yüksək fır- lanma dəqiqliyi üçün daxili mərkəzləmə, də- yişən zərbə ilə işləyən ötürmədə isə profilin yan səthi üzrə mərkəzlənməsi daha əlverişlidir. Dişli vallar asan söküləbilən olub, həm fır- lanma momenti, həm də mərkəzləyici xassə- lərə malikdir. Onu iqtisadi cəhətdən asan me- xaniki emal etmək olur. Dişlərin sayı çox ol- duğundan onun kiçik toplarda tətbiqi müm- kündür.
Şəkil 2. Şlisli valın profili a) daxili mərkəzləmə, b) xarici mərkəzləmə
Evolvent profilli dişlərə malik vallarda daxili və xarici səth üzrə mərkəzləmə mümkündür. Dişlərin diblərinin əlverişli formaya malik olması sayəsində burada pazlı val birləşməsinə nisbətən az gərginlik konsentrasiya olunur. Asan söküləbilən, hərəkətli və ya sərt birləş- mələr üçün evolvent dişlərin mailliyi 30° götürülür.
Şəkil 3. Dişli valla birləşmə a)ümumi təsviri, b) evolvent profilli
→
ləşməyə aid olub, dəyişən fırlanma moment- lərinin ötürülməsində geniş istifadə olunur. Əsas tətbiq sahələri maşınqayırma, avtomobil- qayırma və aviasiyadır. Birləşmə, deşiyə əv- vəlcədən verilmiş poliqon forması hesabına yarandığından təmas üç nöqtə üzrə baş verir (şəkil 4). İti tillərin olmaması gərginlik konsentrasiya- sının aşağı olması ilə səciyyələnir. Təmas nöqtələrində yüksək sıxma qüvvəsi təsir edir ki, bu da valda oturdulan hissənin əyilməyə və dartılmaya məruz qalmasına səbəb olur. Poli- qon profillər xüsusi dəzgahlarda yüksək dəqiq- likdə hazırlanırlar (deşiyin müsahidəsi: İT6). Bunun nəticəsində birləşmə zamanı öz-özünə mərkəzləmə baş verir. Poliqonların dəqiqliyi keçid oturtmasına uyğun gəlir, çünki valı topun deşiyində oturtmaq üçün topa xaricdən üç, əv- vəlcədən müəyyən olunmuş nöqtələrdə qüvvə elə tətbiq olunur ki, o, elastiki deformasiya nə- ticəsində öz formasını dəyişir və valın otur- tması üçün kifayət qədər boşluq yaradır. Val deşiyə keçiriləndən sonra xarici qüvvə gö- türülür və əvvəlcədən yaradılmış elastiki defor- masiya hesabına top ilə valın təmasda olduğu yerlərdə sıxma qüvvəsi yaranır. Sıxma qüv- vəsinin qiyməti topun materialının mexaniki xassələrindən və poliqonun formasından asılı olaraq hesablanır. Bu qüvvə fırlanma momen- tini yüksək dəqiqliklə ötürməyə imkan verir.
Şəkil 4. Poliqon profilləri a), b) poliqon profilləri, c) tətbiqinə aid misal
(alm. die Wellenverbindungen, ingl. Spline shaft assembly) Profil yayma üzərində profillər olan fırlanma səthlərə malik hissələrin →yayma üsulu ilə Yüklə 7,1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|