Hozirgi zamon
Yüklə 279,56 Kb. Pdf görüntüsü
|
часть 1 « Научный импульс » Октябрь , 2022 80 muhim joylarini ta’kidlashda, o‘quvchlar tomon ildam, jasor atli qadamlar tashlab oldinga yurishi, aytgan fikrlarini asoslashda orqaga, ya’ni sinf doskasi tomon yurishi kerak. Yon tomonga yurish taklif etilmaydi. O‘qituvchi qollari kaftlarini o‘quvchlarga qarata silkitib o‘tiringlar, deyish mumkin emas. Qo‘llarning bunday harakati yuzing qursin, ma’nosini anglatadi. Umuman, o‘qituvchning barcha harakatlari nazokatli, oddi y va tabiiyligi bilan ajralib turishi lozim. Gavdani tutish estetikasiga rioya qilish, salbiy odatlar (orqa-oldga tomon chayqalish, bir oyoqdan ikk inchisiga og‘irlikni tashlash, stul suyanchg‘ini tutib turish, stol yoki o‘quvchi partasiga qo‘llari kaftlarini qo‘yib enkayib turish, qo‘lda darsga aloqasiz buyumlarni ko‘tarib yurish, bosh qashish, burun qoqish, quloq kavlash va h.k.z)dan xoli bo‘lishlar i talab etiladi Mimika. Insonning yuzidagi muskullari, qoshi, ko‘zi, lablari vositasida o‘ z fikri, hissiyoti, ruhiy holatini ifodalash san’atiga - mimika deyiladi. Ba’zan, o‘qituvchining yuz ifodasi uning gapidan ko‘ra kuchliroq ta’sirga ega bo‘ladi. Imo -ishora va mimika axborotning emotsional ta’sir kuchini oshirib, uni tarbiyalanuvchining yaxshi qabul qilishiga sabab bo‘ladi. O‘quvchilar o‘qituvchining fikrini uning yuz ifodasidan bilib oladi. Shuning uchun o‘qituvchi o‘zining ichki kechinmalarini yashira olishi ham lozim. Mimik harakatlari asosan o‘quv tarbiya maqsadlarida foydalanish maqsadga muvofiq bo‘ladi.P edagogik faoliyat jarayonida, pedagogning o‘z psixologik (ruhiy) holatini boshqaraolishi muhim ahamiyatga ega. O‘qituvchining o‘ziga eng qulay hissiy (ijodiy) jiddiylik, o‘quvchilariga va atrofidagi boshqa odamlarga nisbatan doimo insonparvarlik, umidbaxshlik, xayrixohlik, xursandchilik kayfiyatini saqlash, o‘zining hissiy dam olishini tashkil etish mahoratiga ega bo‘lishi, juda muhim rol o‘ynaydi. Bu mahorat, pedagogning kasbiy faoliyati jarayonida o‘zini o‘zi nazorat qilishlarini ta’minlaydi, ko‘p yillar davomida sog‘lom asab tizimini saqlab qolish, asabiy buzilishlardan, hissiy va aqliy zo‘riqishlardan o‘zini tiyishga va asrashga yordam beradi. Pedagogik o‘zaro ta’sir ko‘rsatishni muvaffaqiyatli tashkil etish uchun, pedagog aktyorlik va rejissorlik mahora tlarini egallagan bo‘lishi zarur. Aktyor (fr. acteur, lot. actor) ijro etuvchi, rejissor (fr. regisseur, lot. rego) boshqaruvchi ma’nolarini anglatadi. Bu borada sharq mamlakatlarida ulug‘lanib, “Al -Muallim as- soniy” (Arastudan keying “Ikkinch muallim”), “Sharq Arastusi” deb, shuhrat qozongan, bobokolonimiz Abu Nasr Forobiy (873- 950) ma’rifat -tarbiyalanuvchining xohishi va irodasini kerakli yo ‘nalishda boshqarish san’atidir, - degan edi. Shunday ekan, mahoratli o‘qituvchi aktyorlik va rejissorlik sirlarini o‘rganib, bolalar bilan muomala qilishda nafaqat ularning aql - idrokiga, shuning bilan birgalikda his- tuyg‘ulariga ham ta’sir ko‘rsatish malaka larini egallab, professional faoliyatini san’at darajasiga olib chiqishi talab etiladi. Pedagogik texnika shunday yig‘indiki, u pedagogning har qanday pedagogik vaziyatlarda, tarbiyalanuvchilarga samarali ta’sir ko‘rsatishiga yordam beradi. Talim beruvchil arning pedagogik mahoratga doir bilimlarga ega bo‘lishi dastlabki qadam hisoblanadi, ularni kasbiy-shaxsiy faoliyatga mohirlik, ustalik va epchillik bilan san’atkorona q o‘llash asosiy maqsad hisoblanadi. Masalan,ayrim o‘qituvchilarda “bu |