| 9. Qadimgi Hindiston gullar va asalarilar masalalari
Hindiston bu dunyo mamlakatlari ishida buyuk qadimiylaridan biridir , bu yerda o’nlik pozitsion raqamlash kashf qilingan . Bu sistema Hindistonda (nul belgisi ishtirokida) paydo bo’lgan. Yevropa davlatlariga esa arab va o’rta osiyo olimlari tomonidan kirib kelgan.
Hindlar “oddiy” kasrlardan keng foydalanishgan. Oddiy kasrlarni surat va maxrajlar yordamida belgilash VIII asrda Hindistonda qabul qilingan , lekin kasr chizig’i bo’lmagan.Hindlar o’rniga deb yozishgan. XIII asrga kelib kasr chizig’i qo’llanila boshladi .
Qadimgi Hindiston Ariabxatga (V asr) , Brahmagupta (VII asr) , Bxaskara (XII asr) kabi matematiklari bilan keng tanilgan . Bxaskara “Lilavati” (54-rasm) , ya’ni , ” Go’zal” (araifmetika ilmi) nomli kitobni yozgan .
Hind olimlari arifmetik masalalarni she’rlar orqali ham ko’p bayon qilishgan . O’quvchilarga masala .Bxaskaraning “Liliavati” qo’lyozmasidagi quyidagi masalani yeching .
7-masala. Agar biror sonni 5 ga ko’paytirib , ko’paytmadan uning qismini ayirib so’ngqolganini 10 ga bo’lsak va ilk sonning , , qislarini tartib bilan qo’shsak , natijada 68 soni hosil bo’ldi. Ilk son nechaga teng ?
Dostları ilə paylaş: | 
