I c I l d VII-XII əsrlər azərbaycan şERİ

H Ə BSİYYƏ
(Q  ə  s i d ə )
H eç  k ə s   ilə   h ə y a td a  k a rım   yox,
K ara  g ə lm ə k   ü çü n   d ə   y a rım   yox.
Ö ld ü rü b   s ə b r-in tiz a r  m ə n i,
D a h a  b ir  ayrı  in tizarım   yox.
T a le y im d ə n   c a h an d a  n aü m id əm , 
Ü m id im   y o x ,  ü m id v a rım   yox.
B e lə   n əh s  u ld u z u m la   d ü n y a d ə   -  
B ir  ü zü  n u rlu   ru zig arım   yox.
B ağ ım ı  ta p d a y ıb   x əzan   k ü ləy i,
A h,  n ey n im   ki,  n o v b ah arım   yox?!
S anki  d iv a n ə y ə m   bu  z ə n c ird ə ,
Ə llə ri  b ağ iı,  ix tiy arım   yox.
K im sə d ə n   b ir  n icat  üm idi  hanı  -  
K i,  m o n ə   y a r  olan  n ig arım   yox.
Bu  d iy a rd a   d c y ird im   ö m r  c d ə rə m , 
S ə n   d e m ə ,  b ə s   ki,  heç  d iy arım   yox.
M ey  iç ə rlə r  h ə y a td a   şad lıq   üçün, 
M ə stliy im   y o x ,  n ə  d ə   x u m arım   yox.
D o rd   b u d u r,  b ir  b elə  q ə m   ilə   m onim  
Q ə m li  b ir  ş ə x s ə   e tib a rım   yox.
Y a ra lı  q ə lb   ilə   am an,  y a rə b ,  -  
A ğ rıy a   s ə b r  ilə   q ə ra rım   yox.
340
B elə  b ir  zindanın  için d ə  daha  -  
D ö z m ə y ə   artıq  iqtidarım   yox.
Ö ldürün,  qurtarın  bu  z illətd ən ,
E tm ə y ə   n aləm ,  a h -z a rım   yox.
H ə r  n əy im   var  idi  fə n a   oldu,
Y oxa  çıx m ış  həy atd a varım   yox.
C anım ı  saxlam ağa  zindanda -  
D uadan  başqa  arzularım   yox.
A yrılıqda  yam an  ə s ir oldum ,
K ııyinə  v əsl  üçün  g üzarım   yox.
V a r-y o x u m d an   bola  g ə lir başım a, 
M ü lk -m a lım ,  h ə şə m -d a v a rım   yox.
Bu  qalaııı  m onə  cdin  m oskon  -  
Ki,  no  bağ çam ,  nə  laləzarım   yox.
Bir  balam ,  bir  özüm ,  daha  heç  kəs, 
E l-o b am d an   moııim  qalarım   yox.
K öksüm ii  çulğalayıb  k ə d ə r-q ü s s ə ,
No  q o d ə r  söyləyim ,  qubarım   yox.
D iişnıüşom   bəndo  çarəsiz,  bikəs,
Q apını  açm ağ a  açarım   yox.
3
QƏZƏLLƏR
K önlüm ü  hansı  g e c ə   ayrılığın  qan  etm əz?
Hansı  ç a rən   bu  sın ıq   qəlbim i  nalan  etm əz?
Bir  gün  olm az  ki,  sən in   m ö h n ə ti-e şq in ,  gözəlim , 
Q əlbim i  a tə ş k ə d ə ,  göz  yaşım ı  üm m an  etm əz.

---

R ahat  o lm a z   g ö z ü m   h ic rin d ə   s ə n in   b ir g e c ə ,  gər 
K u y in in   to rp a ğ m ı  q a n   ilə  ə lv a n   etm əz.
Ç ox  d ə y ə rd i  z ə rə ri  lə lin ə   əfi  saçın ın ,  -  
İki  cad u   g ö z ü n  h ə rg a h   onu h e y ra n   etm əz.
M ə n ə   v ə d   etdi  v ə fa   g ö stə rə   ol  lə li-lə b in , -  
E tm ə sə   b a ğ rım ı  q an,  ə h d in ə   p e y m a n   etm əz.
E şq in in   d a irə s in d ə   ca n a   g ə r o lsa   x ə tə r,  -  
F ə lə k in i  b u ra d a n   m ə n   bir  insan  etm əz.
Y ox,  y an ıld ım ,  o  k ə s in   cam   d ü ş ə r q orxuya  ki,  -  
Şah  M ə n u ç ö h r  F ə rid u n a   fə d a   ca n   etm əz.
Ş irv an m   şahı  M ə n u ç ö h r e lə   b ir x aqandır,  -  
Ə ql  o n u n   rü tb əsi  tə k   ç ə rx d ə   cö v la n   etm əz.
T u tm asay d ı  o  v ü c u d u   fə lə k   a lə m d ə   əziz,  -  
K iirre y i-ə rzi  alıb  ç iy n in ə   d övran  etm əz.
O lm asay d ı  ə g ə r   İsa  şə rə fi,  h eç  b ir  k əs -  
E şşəyin  d ım a ğ ın ı  ə tlə s ə   şayan  etm əz.
4
C anan,  q ə m in d ə n   ö z g ə   m ən im   y arım   olm asın, 
Z ü lm ü n d ə n   ayrı  b a şq a  h əv ə sk a rım   olm asm .
H ə r  y a n ə   se y r e d ə m ,  dolanam ,  b ir  sə h ə r qılam , 
H icrandan  ayrı  b u rd a   səb ə b k a rım   olm asın.
V ə slin lə   h ə m d ə m   o lm a ğ a   im k an ım  olm adı,
B ir ayrı  q ə m   bu  d ü n y ad a d ild arım   olm asın.
Sordun  ki,  m ə n d ə n   ayrı  n ə  c ü rsə n ?  -   E şit  deyim: 
B ir g ü n d ə y ə m   ki,  h e ç   belə  ə ğ y a rım   olm asın.
Ç atm aq,  gülüm ,  sə n ə ,  -  n ə   edim ,  -   q ism ə t  olm adı, 
S ən d ən   k ə n ard a  b a ğ   ilə  gülzarım   olm asın.
X ar ey ləd in ,  fə lə k ,  F ə lək i  düşd ü   m ö h n ə tə ,
B axsam   ə g ə r  s ə n in   ü zünə,  arım   olm asın.
5
V id ay ə  olm adı  im kan,  g özəl  y arım d an   ayrıldım ,
Q əm   ilə  d ə rd ə   y a r oldum ,  v ə fad arım d an   ayrıldım .
M ən   ondan  ay rılan   d ə m d ə   d ö zərd im   m ö h n o tə,  d ə rd ə , 
Bu  gün  tə n h a   d ö zü m d ən   yox,  bütün  v arım d an   ayrıldım .
Köniil  ağlar,  fə ğ a n   ey lər,  fə lə k   rəh m   e y lə m ə z   osla, 
S ənin  tək   şad lığ a,  cy şə  sə b əb k arım d an   ayrıldım .
6
C anan  e lə m ə z   h eç  vaxt,  heç  vaxt  e lə m ə z   canan  -  
D ə n n a n   bu  q ə m ə   b ir dəm ,  b ir  d əm   bu  d o m ə  dərm an.
H icran  bizi  ö ld ü rd ü ,  öldürdü  bizi  hicran,
M in  can  v e rə r  v o sli,  v ə slilə   v e re r  m in  can.
A rtar  no  q o d ə r d ə rd im ,  d ərd im   n ə   q ə d ə r  artar,
O ndan  n ə  ki,  v a r d ərd im ,  d ə rd im   n ə   ki,  v a r ondan.
B ostan  b ə z ə n ib   ondan,  ondan  b ə z ə n ib   bostan,
İnsan  bu  cü rə  o lm az,  olm az  bu  cü rə  insan.
7
Q əm in ,  d ərdin  edib  heyran  -  
A y ırm ışd ır həyatım dan.
D ey ərd im   halım ı  b ir dəm ,
H eyif,  y o x d u r buna  im kan.

---

Ç ə k in   b ö y lə   cav an lıq d an ,
M ə n i  m ə h v   e y ləd in ,  canan.
S ə n in d ir  can ,  könül  v a lla h ,  -  
N ə   v arsa  aşikar,  pünhan.
N o la r k i,  y a rım   o lsay d ın ,  -  
B u   d ü n y ad a  m ən im   b ir  an?!
Y o lu n d a  h a z ıra m   h ə r d ə m  
S ə n in ç in   m ə n   olam   q urban.
F ə lə k i  s ö y lə y ə r  daim :
Q ə m in lə   etm işə m   peym an.
8
S anki  iki  h ə ftə lik   q ə m ə rd ir,
A ğ   sin əsi  n u rlu   b ir  səh ərd ir.
Z ü lfü   o  c a m alım n   ü z ü n d ə  -  
A y   ü stə   b u lu d m u ,  d ə rb ə d ə rd ir?
A y  ç ö h rə si  altd ak ı  bu x ağ ı,
N u r  ilə  d o lu   səh ifə lə rd ir...
H üsn  ilə  c ə m a h n a   hiidud  yox. 
O n d an   d a n ışa n   bütün  şəhərdir.
9
TƏKBEYT
N ə   xeyri  v a r  q ə m i-e ş q in   ç ə k ə m   bu  d ə h rd ə  
H əm i  fə lə k   F ə lə k iy lə   u yuşm ayır,  h əm i  sən.
344
R Ü B A İL Ə R
10
Z ü lm ə tlə r  əlin d ən   qalm ayıb  səbat,
Bu  sonsuz  y ollarda  g ö rü n m ü r nicat, 
B ə lk ə   də  X ızr  tək  bir  n o fə r  g əld i, 
V crdi  b izim   üçün  o,  ab i-lıəy at.
11
T anıdım   sağ   əli  ta  ki,  m ən   soldan, 
A nlayan  g ü n ü m d ən   giilm odim   b ir  an. 
Q orxuram   b clə  bir  iimid  içindo  -  
Ö m rüm o  son  qoya  bu  zalım   cahan.
H əy ald ır  b izləro   soniıı  viisalın,
(iö z ə llik   rə m z id ir  h ü sn -cəm alın .
Bizo  ki,  m ərh o m ət  cylodin  dünon, 
Diiııyayo  sığ m ay ır  əqlin,  kəm alm .
13
V c ım ə z   bizim   i'ıçün,  n cy n ək ,  pay  iim id,
Bir  b clə  qom   ilo  vcrınəz  hay  üm id.
Y oxdur  ki,  iim idin  cşqdə  ycri,
Vay  d cyək,  vay  iiınid,  vay  cy,  vay  iimid!
14
Hcç  alm adım   öınriim   boyu  bir  kam  soııdon. 
B iro lm a d ı  ru h u m   bclə  aram   sondən. 
H icrindo  qalıb  h əm işə  bodnam   oldum ,
Saldı  bu  c ü ıə   ayrı  bu  əy y am   sondən.

---