İ n f o r m a t I k a
Yüklə 3,18 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İ N F O R M A T İ K A
- KOMPÜTERİN ARXİTEKTURASI. CON FON NEYMAN PRİNSİPLƏRİ
İ N F O R M A T İ K A
____________________________________________________________ 84 yeni arxitekturasının yaradılması sahəsində böyük diqqət neyrokompüterlər layihəsinə yönəldilmişdir. Neyrokompüter real neyronların əsas xassələrini modelləşdirən neyron şəbəkəsi (formal neyronlarda strukturlar) anlayışına əsaslanır. Bio – və ya opto – elementlərdən istifadə olunmaqla uyğun olaraq bioloji və ya optik neyrokompüterlərin yaradılması nəzərdə tutulur. Tədqiqatçılar hesab edirlər ki, XXI əsrdə neyrokompüterlər intellektual imkanlarına görə ənənəvi kompüterləri xeyli ötəcək. Mikroelektronikanın son nailiyyətləri və biotexnologiya əsasında element bazasının yaradılması biokompüterlərin reallaşdırılmasını mümkün edir. Fərdi kompüterlər elmi-texniki, iqtisadi-statistika, informasiya-məntiq və idərəetmə məsələlərini həll etməyə, istənilən həcmdə verilənlər bazaları yaratmağa, istənilən sənədləri və mətnləri hazırlamağa və redaktə etməyə, kargüzarlıq işini aparmağa, qrafiki informasiyanı təhlil etməyə və s. imkan verir. Göstərilən funksiyaların yerinə yetirilməsi çoxlu sayda universal və xüsusi təyinatlı tətbiqi proqram paketləri vasitəsilə təmin olunur. Fərdi kompüterlər əsasında müxtəlif peşələr üzrə (mühəndis, konstruktor, texnoloq, inzibatçı, həkim, müəllim, jurnalist və s.) işçilər üçün avtomatlaşdırılmış iş yerləri (AİY) yaradılır. Mikro və fərdi kompüterlərin istehsalı və tətbiq dairəsi durmadan genişlənir. Hazırda dünya bazarında geniş yayılmış mikro və fərdi kompüterlərin əsas istehsalçıları IBM, DEC, Hewlett Packard, Apple, Compac (ABŞ), Comparex, Siemens (Almaniya), ICL (Ingiltərə) və s. firmalarıdır.
İnsan fəaliyyətinin bir çox sahələrində məsələlərin həlli zamanı çox böyük sürət tələb olunur. Bir prosessorlu kompüterlərdə belə sürətli iş müəyyən çətinliklərlə əlaqədardır. Eyni zamanda kompüterlərin texniki bazasını təşkil edən fiziki elementlər öz cəldişləmə imkanlarının yüksək həddinə çatmaqdadır. Bu xüsusilə qurğular arasında əlaqə yaradan elementlərə aiddir.
Kompüterlərin və hesablama sistemlərinin element bazası və quruluşunun təkmilləşdirilməsi hesabına məhsuldarlığın artırılması texniki və iqtisadi cəhətdən daha çox maniələrlə qarşılaşır. Bu problemin aradan qaldırılması üçün aparılan tədqiqatlar informasiyanın paralel təhlili alqoritmlərinin hazırlanmasının və çoxprosessorlu sistemlərin yaradılmasının əlverişli olmasını sübüt etmişdir. Əvvəllər kompüterlərin aparat və proqram vasitələri bir-birindən asılı olmadan, ayrı-ayrılıqda yaradılırdı. Üçüncü nəsil fərdi kompüterlərdən başlayaraq kompüterin aparat və proqram vasitələri vahid bir sistem kimi layihələndirilməyə başlandı. Bu zaman əsas diqqət bu vasitələrin qarşılıqlı əlaqəsinə yönəldilirdi. Bununla da prinsip baxımından yeni olan “
yarandı. Kompüterin arxitekturası dedikdə aparat-proqram vasitələrinin ümumi
İ N F O R M A T İ K A ____________________________________________________________ 85 prinsipləri və müəyyən sinif məsələlərin həlli üçün onların funksional imkanlarını təyin edən xarakteristikaları başa düşülür. Kompüterin xarakteristikası aparat və proqram vasitələri kompleksinin qurulması ilə bağlı bir çox amilləri nəzərə alan məsələləri əhatə edir. Bu amillərdən əsasları kompüterin qiyməti, tətbiq sahəsi, funksional imkanları, istismarının asanlığı hesab olunur. Arxitekturanın əsas tərkib hissəsi isə aparat vasitələridir. Kompüterin arxitekturası və strukturu anlayışlarını bir-birindən fərqləndirmək lazımdır. Kompüterin strukturu müəyyən səviyyədə onun konkret tərkibini (qurğular, bloklar, qovşaqlar və s.) və onlar arasındakı əlaqələri təyin edir. Arxitektura isə kompüterin tərkib hissələrinin hansı qaydalarla qarşılıqlı əlaqələndirilməsini təyin edir. Başqa sözlə, arxitektura kompüterin layihələndirilməsinin, qurulmasının və proqram təminatının ümumi problemlərini əks etdirir. Keçmişdə və indiki zamanda istehsal olunan kompüterlərin arxitekturasında məşhur amerika alimi Con fon Neymanın keçən əsrin 40-cı illərində təklif etdiyi prinsiplər əsas götürülür. Demək olar ki, indiki zamanda istehsal olunan kompüterlər hələ ki, Neyman arxitekturası ilə qurulur. Neyman arxitekturasının əsas prinsipləri aşağıdakılardır:
kompüter proqramla idarə olunan avtomatdır, yəni kompüterin işləməsi üçün proqram lazımdır. Proqram bir tərəfdən kompüterin işini idarə edir, digər tərəfdən isə qoyulmuş məsələni həll edir;
kompüter ardıcıl ünvanlanan vahid yaddaşa malik olmalıdır. Yaddaş birölçülü və xəttidir. Həmin yaddaşda müəyyən üsulla kodlaşdırılan həm proqram, həm də verilənlər saxlanılır;
əmrlərlə verilənlər arasında aşkar şəkildə heç bir fərq yoxdur, yəni əmrlərə verilənlər kimi baxmaq olar və onlar üzərində əməliyyatlar aparıla bilər;
aparılır. Məsələn, maşın sözündəki bitlər yığımının hər hansı ədəd və ya simvollar sətri olmasını proqram müəyyənləşdirir. Kompüter texnikasının inkişaf mərhələlərində Con fon Neyman arxitekturası xeyli təkmilləşdirilmiş və kompüterə qoyulan tələblərin böyük hissəsi proqram vasitələrinə istiqamətləndirilmişdir. Kompüterin aparat vasitələri ilə proqram vasitələri arasında qarşılıqlı əlaqələrin yeni səviyyədə təşkili göstərilən arxitekturaya uyğundur. Con fon Neyman şəxsən hazırladığı hesablama maşınının layihəsini verir. İndiki zamanda bu layihə üzrə hazırlanmış hesablama maşınını informatika sahəsində Con
, hesablama maşınının klassik arxitekturasını isə Con
adlandırırlar. Neyman hesablama maşınının yaddaşı hər biri 40 bit tutuma malik 4096 yuvadan ibarət idi. Bir yuvaya tam ədədin 40-bitlik kodu yerləşirdi. Maşının əməliyyat kodu 8 bit, operandlar isə 12 bit yer tuturdular. Con fon-Neyman prinsipinə əsaslanaraq ilk fəaliyyət göstərən hesablama maşını 1949-cu ildə İngiltərədə Alan Tyurinqin iştirakı ilə M.Uilks tərəfindən Yüklə 3,18 Mb. Dostları ilə paylaş:
|