İ n f o r m a t I k a
Yüklə 3,18 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İ N F O R M A T İ K A
İ N F O R M A T İ K A ____________________________________________________________ 383 Elektron poçtu (E-mail). Bu xidmət növü hazırda İnternetin ən kütləvi xidmət növüdür, çünki bir çox hüquqi və fiziki şəxslər məhz bu xidmət növündən istifadə etmək üçün İnternetə qoşulurlar. E-mail kommersiya təşkilatları üçün operativ biznes informasiyasının sürətli ötürülməsində istifadə edilən əvəzedilməz bir vasitədir. Elektron poçtla istifadəçi dünyanın müxtəlif bölgələrində yaşayan və ya işləyən istifadəçilərlə əlaqə qura bilər. İstifadəçilər bu xidmətdən ənənəvi məktub, telefon, yaxud faks əvəzi istifadə edirlər. Elektron poçtu uzaq məsafəyə xəbərlərin ötürülməsini təmin edir. Elektron poçtu vasitəsilə İnternetdə informasiya göndərilir və əldə edilir. Elektron poçtundan faylların, proqramların ötürülməsi üçün də istifadə olunur. Elektron poçtu vasitəsilə kompüterin yaddaşında saxlanılan istənilən faylı lazım olan ünvana göndərmək mümkündür. Bu zaman çalışmaq lazımdır ki, yaddaşda olan faylın tutumu 3 Mbayt-dan artıq olmasın, çünki böyük tutumlu fayllar göndərilən zaman mütləq maneələrlə rastlaşırlar. Digər tərəfdən fayl böyük olduqca onun göndərilmə vaxtı da uzanır. Nəticədə səhvlərə yol verilir, faylı yenidən göndərmək lazım gəlir və s. Çatışmazlığı aradan qaldırmaqdan ötrü universal MIME (Multipurpose Internet Mail Extensions – İnternet Poçtunun Çoxməqsədli Genişlənməsi) üsulundan istifadə edilir. MIME elektron poçtu vasitəsilə göndərilən bütün faylları kodlayır. Əks tərəfdə isə alınmış informasiya dekodlanır və istifadəçi proses zamanı informasiyanı əvvəlki şəkildə alır. elm@iit.ab.az informasiya fraqmenti yazılışını araşdıraq. Yazılışda istifadəçi @ qovşaq kompüteri, altdomen, I səviyyəli domen kimi əks edilir. İstifadəçi - bu istifadəçinin adıdır. Məsələn, elm@ - kommersiya işarəsi istifadəçinin adını qovşaq kompüterin adından ayırır. Ünvanın ikinci hissəsi, yəni @ işarəsindən sonrakı yazılış istifadəçinin İnternetə qoşulduğu kompüterin ünvanını göstərir. Kompüter ünvanı bir-birindən nöqtə ilə ayrılan bir neçə hissədən ibarətdir. Elektron məktubun qəbul edilmiş formatı başlıq və məlumatdan ibarət olur:
To (hara): məktub göndərilən şəxsin ünvanı;
Cc (nüsxə): məktub göndərilən şəxsin digər elektron ünvanı;
Subject: məktubun mövzusu;
Date (tarix): məktubun göndərilmə tarixi və zamanı (bu sətir avtomatik doldurulur);
Son zamanlara qədər uzaq məsafə ilə əlaqə əsasən, elektron məktublar vasitəsi ilə həyata keçirilirdi. İndiki zamanda isə E-mail vasitəsi ilə şəkillər, fototəsvirlər, audio və video yazılar və sairədən istifadə etməklə informasiya mübadiləsi aparmaq mümkündür. Yuxarıda qeyd olunan informasiya fraqmentini göndərmək və ya onları elektron məktubuna birləşdirmək olar. Fraqmentləri birləşdirən fayl məktub ilə eyni zamanda göndərilir.
İ N F O R M A T İ K A
____________________________________________________________ 384 QEYD : 1965-ci ildə Massaçuset Texnologiya İnstitutunun əməkdaşları Noel Morris və Tom Van Vlek IBM 7090/7094 kompüterinə quraşdırılmış CTSS (Compatible Time-Sharing System) əməliyyat sitemi üçün MAIL proqramını hazırlayırlar. Sonrakı illərdə bu istiqamətdə digər mütəxəssislərin də elmi araşdırmalar aparmasına baxmayaraq bu sahədə hiss ediləcək irəlləyiş əldə olunmur. Öncə elektron poçtu böyük ölçüyə malik verilənlərin mərkəzləşdirilmiş təhlilini həyata keçirə bilən böyük kompüterlərdə – maynfremlərdə informasiya mübadiləsinin yerinə yetirilməsi üçün nəzərdə tutulmuşdu. Bu məsələ istifadəçilərdən ötrü o qədər əlverişli oldu ki, onlar belə əməliyyatları müxtəlif kompüterlər arasında da həyata keçirməyə başladılar.
İlk elektron məktub 26 mart 1976-cı ildə İngiltərənin kraliçası Yelizaveta II göndərilmişdir. Hal-hazırda hər bir kəs “smaylam”ın xidmətindən istifadə edir. Amma əksəriyyəti bilmir ki, smaylamın yaranma tarixi əslində 12 aprel 1979-cu il hesab olunmalıdır.
İnternetin xidmətləri arasında elektron poçtu ilə əlaqə yaratmaq ən ucuz başa gəlir. Elektron məktub hazırlamaq üçün istifadəçi off-line rejimində işləyir. O, poçt müştəri-proqramının köməyi ilə məktubun mətnini formalaşdırır, alıcının ünvanını göstərir və məktuba müxtəlif əlavələr edir. Bundan sonra istifadəçi on- line rejiminə keçir, daha dəqiq desək poçt-serveri ilə əlaqə yaradır və məktubun göndərilməsi üçün onu poçta yerləşdirmək əmri verir. Hazırlanmış məlumat serverə ötürülür və məktubu alan istifadəçi fərdi kompüterində öz ünvanına baxmaqla onu qəbul edir. Poçt qutusundan alınmış məktub ya ləğv edilir, ya da saxlanılır. Poçt serveri dövrü olaraq abonentlərin qutularına baxır, daxil olmuş məlumatların göndərilməsini təşkil edir.
Yüklə 3,18 Mb. Dostları ilə paylaş:
|