Иҹтимаи-сијаси мүталиәЛӘрин әсаслары

Qeyri-dövlət beynəlmiləl təşkilatları.

Bunlar müxtəlif ölkə vətəndaşları tərəfindən azad surətdə yaradılan humanitar, mədəni-maarif və s. ictimai sahələrdə fəaliyyət göstərən qurumlardır.

Әslində, hər hansı bir ölkən vətəndaşlarından bəziləri əvvəlcə milli səviyyədə qeyri-dövləti bir təşkilat yaradırlar və sonradan müxtəlif ölkələrdəki belə uyğun qurumlar birləşərək, beynəlmiləl aləmdə fəaliyyət göstərən təşkilata çevrilirlər. Həqiqətən bu cür təşkilatlar beynəlmiləl təşkilatlardır. Çünki, onları yaradan üzvlər, müxtəlif millətlərin nümayəndələri olurlar və dövlətlər belə qurumların işinə ya heç cür müdaxilə edə bilmir, ya da onlara çox cüzi şəkildə təsir edə bilirlər. Qeyri-dövləti beynəlmiləl təşkilatlar bəzən humanitar, bəzən mədəni-maarif və bəzən də müxtəlif ölkələrdəki iqtisadi qurumların birləşməsi nəticəsində yaranırlar. Onlar öz mahiyyət və fəaliyyətlərinin əhatə dairəsinə görə müxtəlif növlərdə olurlar.

Qeyri-dövləti beynəlmiləl təşkilatlarını ümumi şəkildə iki qismə bölmək olar:

1. 
   Maddi mənfəət gətirən qeyri-dövlət təşkilatları;
   
2. 
   Maddi mənfəət gətirməyən qeyri-dövlət təşkilatları.
   

Maddi mənfəət gətirməyən qeyri-dövlət qurumları, ictimai, mədəni-maarif sahələrində qarşıya qoyulan hədəflərə çatmaq üçün yaradılır və onların fəaliyyətlərində iqtisadi stimmullar nəzərə çarpmır. Hərçənd ki, təşkilatın maliyyələşdirilməsi üçün üzvlərdən müəyyən maddi köməklər qəbul edilir. Belə qurumların aşağıdakı nümunələrini misal göstərə bilərik:

1. 
   Beynəlxalq Qırmızı Xaç cəmiyyəti;
   
2. 
   Qan köçürmə üzrə beynəlxalq cəmiyyət;
   
3. 
   Xərçəng xəstəliyinə qarşı mübarizə ittifaqı;
   
4. 
   Mənəvi Irsin Qorunması Təşkilatı;
   
5. 
   Beynəlxalq Hüquqşünaslar cəmiyyəti;
   
6. 
   Beynəlxalq Universitetlər cəmiyyəti;
   
7. 
   Parlamentlərarası Ittifaq;
   
8. 
   Beynəlxalq Ticarət Təşkilatı;
   
9. 
   Beynəlxalq Diplomatiya Universiteti;
   
10. 
    Roma klubu;
    
11. 
    Sərhədsiz həkimlər və jurnalistlər cəmiyyəti;
    
12. 
    Beynəlxalq elmi cəmiyyətlər.
    

Maddi mənfəət gətirən qeyri-dövləti təşkilatları ticarət və digər iqtisadi sahələrdə fəaliyyət göstərən qurumlara deyilir. Onların üzvləri müxtəlif iqtisadi istiqamətlərdə çalışan şirkətlərdən ibarət olur. Bu qurumlar adətən, transmilli korporasiyalar kimi tanınırlar.