Иҹтимаи-сијаси мүталиәЛӘрин әсаслары

(5-6) ÜMUMİ VӘ SİYASİ BEYNӘLXALQ TӘŞKİLATLARDAN NÜMUNӘLӘR,

İSLAM KONFRANSI TӘŞKİLATI

XX əsrin 60-cı illərində baş vermiş bir sıra hadisələr, dünya müsəlmanları və müsəlman ölkələrini Islam Konfransı Təşkilatını təsis etmək zərurəti qarşısında qoydu. Bu hadisələrdən ən əsası 1967-ci ilin iyun ayında Israillə Misir, Suriya, Iordanya və Livan arasında baş vermiş və 6 gün davam etmiş müharibə sayılır. Təəssüf ki, bu “altı günlük” müharibədə Israil qələbə qazandı. Qəsbkar Israil nəticədə Sinay yarımadasını tamamilə (Misir ərazisi) işğal etdi. Suriyanın Cövlan yüksəliklərini ələ keçirmiş və Iordaniyanın nəzarəti altında olan Şərqi Qüds və Iordan çayının qərb sahilindəki əraziləri qəsb etdi. Bu acı hadisələr, o zamankı Misir prezidenti Camal Әbdül Nasiri istefaya getməyə məcbur etdi. Lakin Israil tərəfindən bütün Islam dünyasına qarşı kəskin surətdə baş qaldırmış təhlükə, müsəlman ölkələrini bir növ birlik və vəhdət yaratmağa məcbur edirdi.

“Altı günlük” müharibənin yaralarını təzələyən daha bir hadisə 1969-cu il 18 avqust tarixində Məscidül-Әqsanın yandırılması oldu. Israil, bu vəhşiliyi törədən cinayətkarları cəzalandırmağı əsassız sayırdı. Bu hadisə Islam ölkələrinin narahatlığını daha da artırdı. Başqa tərəfdən Fələstin qaçqınlarının əzab-əziyyətləri Islam dünyası üçün ağır bir dərdə çevrilmişdi.

Məscidül-Әqsanın yandırılması, müsəlmanların heysiyyatına vurulan ağır zərbə idi. Bu hadisədən bir neçə gün sonra 1969-cu il avqustun 25-də 14 ərəb ölkəsinin Xarici Işlər nazirləri Qahirə şəhərində toplanaraq, təcavüzkar Israilin müqabilində vahid müdafiə cəbhəsi yaratmaq təşəbbüsü ilə çıxış etdilər. Həmin ölkələrin MN, XIN və ordu rəislərindən ibarət olan “Әrəb Müdafiə Şurası” təşkil edildi.

Məscidül-Әqsanın yandırılması hadisəsi müsəlmanları vəhdət və həmkarlığa təhrik edən təkanverici bir amilə çevrildi. Әrəbistan və Mərakeş dövlət başçılarının təklifi ilə 1969-cu ildə Qahirə şəhərində Әrəb ölkələri xarici işlər nazirlərinin iştirakı ilə konfrans təşkil edildi. Gündəlikdə duran əsas məsələ, Islami dəyərlərini qoruyan təşkilatın təsis edilməsi idi. Burada xarici işlər nazirlərindən ibarət olan və dövlət başçılarının iştirak edəcəyi konfransın hazırlanması ilə məşğul olan komitə yaradıldı. Nəhayət, Islam ölkələrinin başçılarının iştirak etdikləri ilk konfrans 1969-cu il 22-25 sentyabrda, Mərakeşin paytaxtı Rabat şəhərində 23 dövlətin iştirakı ilə təşkil olundu. Bu tərtiblə, Islam Konfransı Təşkilatının bünövrəsi qoyuldu. Onun nizamnaməsi 1972-ci il mart ayında Әrəbistanın Ciddə şəhərində keçirilən iclasda təsdiq edildi və həmin vaxtdan icra mərhələsinə qədəm qoydu. Bu nizamnamədə müsəlman ölkələrinin müxtəlif sahələrdə əməkdaşlıq və həmkarlıq etməsinə xüsusi ilə təkid olunur.