Иҹтимаи-сијаси мүталиәЛӘрин әсаслары

1995-Cİ İLӘ QӘDӘR BMT-NİN VASİTӘSİ İLӘ HӘYATA KEÇİRİLMİŞ FӘALİYYӘTLӘR

BMT indiyədək dünyada müxtəlif sahələrdə bir sıra fəaliyyətlər həyata keçirə bilmişdir ki, onların ən əsaslarını qeyd edirik:

a) Beynəlmiləl inzibatçılıq və insan hüquqları sahəsində:

1. 
   Beynəlxalq hüquq normalarının inkişafı və gücləndirilməsi üçün 300-dən artıq hüquqi sənədin və müqavilələrin hazırlanması;
   
2. 
   Ümumdünya insan hüquqları bəyannaməsinə əsasən, insan hüquqları normativlərinin təyin edilməsi;
   
3. 
   Demokratiyanın himayət edilməsi və 45-dən artıq ölkədə demokratik seçkilərin keçirilməsinə köməklik etmək;
   
4. 
   30-dan artıq ölkədə seçki mexanizmi və vasitələri baxımından onlara kömək göstərmək;
   
5. 
   1945-ci ildən indiyədək istiqlaliyyət qazanmaq üçün 80-dan artıq ölkəyə kömək etmək;
   
6. 
   1951-ci ildən bəri 30 milyondan çox qaçqına yardım göstərilməsi (Hal-hazırda BMT-nin Qaçqınlar üzrə Ali Komissarlığı, əsasən uşaq və qadınlardan ibarət olan 20 milyona yaxın qaçqına kömək edir);
   
7. 
   2 milyon 750 min Fələstinli qaçqınlara kömək göstərilməsi və onların səhiyyə, təhsil və s. sahələrdə xidmətlərlə təmin edilməsi;
   
8. 
   YUNESKO vasitəsilə azad informasiya şəbəkələrinin inkişafını təşviq etmək;
   
9. 
   Qadın hüquqlarının inkişafı və qorunması istiqamətində fəaliyyət aparmaq;
   
10. 
    Azlıqların problemlərinin həlli, xüsusən oturaq həyat tərzi keçirən və əlil insanların həyat şəraitinin yaxşılaşdırılması istiqamətində əməli tədbirlərin həyata keçirilməsi;
    
11. 
    Uşaqların hüquqlarının qorunması və gücləndirilməsi;
    
12. 
    Ümumdünya Poçt Ittifaqı vasitəsilə, poçt əməliyyatlarının təkmilləşdirilməsi;
    
13. 
    BMT-nin naviqasiya üzrə qurumu vasitəsilə, dəniz səfərlərinin daha təhlükəsiz olmasına imkan yaratmaq;
    
14. 
    Ümumdünya Sinoptika Təşkilatı vasitəsilə dünya sinoptika kodlarının təqdim edilməsi;
    
15. 
    Hava uçuşları üçün qaydaların təyini;
    
16. 
    YUNESKO vasitəsilə 110 ölkə və 440 bölgədə dünya mədəni irsinin qorunması;
    
17. 
    Alimlər arasında əlaqələrin qorunması, elmi təhqiqatların genişlənməsi və universitet mərkəzlərinin sayının artırılmasına yardım etmək;
    
18. 
    Savadsızlıqla mübarizə (xüsusilə qızlar və qadınlar arasında);
    
19. 
    Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı vasitəsilə kimyəvi maddələrin, yemək məhsullarının, tibbi dərmanların və içməli suyun keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması üçün qanunların təyin olunması;
    
20. 
    Beynəlxalq Әmək Təşkilatının qaydaları vasitəsi ilə iş prosesində ortaya çıxan və insanlara fiziki xəsarət və zədələr vuran səbəblərin azaldılması istiqamətində fəaliyyətlər göstərmək;
    
21. 
    Nüvə enerjisi texnologiyalarından istifadə edilməsinin təhlükəsizlik qaydalarının icrasına nəzarət və atom enerjisindən sülh məqsədləri üçün istifadə olunmasına çalışmaq.
    
22. 
    
    

b) Daimi inkişaf sahəsində:

1. 
   170-dən artıq ölkədə BMT-nin proqramına əsasən Daimi Inkişaf Planını həyata keçirmək və yoxsulluqla mübarizə aparmaq;
   
2. 
   BMT-nin sənaye inkişafı üzrə qurumu vasitəsilə IEhÖ-də sənaye istehsalının yüksəlişinə nail olmaq;
   
3. 
   Insanların ehtiyaclarını təmin etmək üçün iqtisadi siyasətin təmərküzləşməsinə yardım olunması;
   
4. 
   Ümumdünya Ticarət Təşkilatı vasitəsilə ticarət sahəsindəki maneələrin aradan qaldırılmasına köməklik etmək;
   
5. 
   Idxal-ixrac əməliyyatlarının inkişafına yardım göstərilməsi;
   
6. 
   Ixtira və kəşfləri qeydiyyata alan ümumdünya UEHX təşkilatı vasitəsilə, ticarət və texnologiyaların inkişaf etdirilməsi (Indiyədək bu qurum 280 min ticarət markasını qeydiyyata alıb);
   
7. 
   YUNESKO vasitəsilə ictimai qruplar arasında bağlılıq yaratmaq üçün yardım proqramlarının həyata keçirilməsi;
   
8. 
   Ümumdünya Sinoptika Mərkəzinin vasitəsilə Yer kürəsi fəzasında baş verə biləcək təhlükəli hadisələrin qarşısını almaq üçün xəbərdarlıqedici sistemlərin yaradılması;
   
9. 
   BMT-nin ekologiya üzrə proqramı və YUNESKO vasitəsilə ətraf mühitin qorunmasına çalışmaq;
   
10. 
    Narkotiklərin yayılması və onun qaçaqmalçılığına qarşı mübarizə aparmaq;
    
11. 
    Demoqrafik artım, uşaq ölümü və doğum qiymətlərinin BMT cəmiyyət bankı vasitəsilə azaldılması imkanlarını yaratmaq;
    
12. 
    IEOÖ-də savadlı qadınların sayının artırılması (1970-ci ildə onlar əhalinin 36%-ni təşkil edirdilər. 1990-cı ildə bu rəqəm 55%-ə çatmışdır);
    
13. 
    Beynəlmiləl Әkinçilik Bankı vasitəsilə 100-dən artıq ölkədə əhalinin ən kasıb təbəqələri üçün ərzaq hazırlanmasının yaxşılaşdırılması;
    
14. 
    Әlaqədar qurumlar vasitəsilə təbii fəlakətlərdən zərər çəkənlərə yardım işlərinin koordinasiyası;
    
15. 
    BMT-nin əkinçilik üzrə təşkilatı vasitəsilə əkinçilik üsullarının islah edilməsi;
    
16. 
    Adı çəkilən qurum vasitəsilə meşələrin qırılmasının qarşısını almaq və yeni meşə zolaqlarının yaradılması;
    
17. 
    Balıq ovuna nəzarət edilməsi.
    

v) Ümumi səhiyyə sahəsində:

1. 
   13 illik müharibədən sonra 1980-cı ildə bütün dünyada “çiçək” xəstəliyinin kökünün kəsilməsi (Buna sərf olunan vəsait dünya üzrə üç saatda hərbi xərclərə sərf edilən maliyyə vəsaitinə bərabər olub!);
   
2. 
   Qərb yarımkürəsində uşaq iflicinin kökünün kəsilməsi və bütün dünya üzrə 2000-ci ilə qədər bu xəstəliyin aradan qaldırılması üçün proqramların tənzimlənməsi;
   
3. 
   YUNISEF vasitəsilə dünyadakı uşaqların 80%-nin iflic, qara öskürək, qızılca, difteriya, vərəmə və tifə qarşı vaksinasiyası;
   
4. 
   Dünyada 7 milyondan artıq uşağın korluq xəstəliyinin qarşısının alınması;
   
5. 
   1960-cı ilə nisbətən IEOÖ-də uşaq ölümünün sayının yarım dəfə azaldılması;
   
6. 
   Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı vasitəsilə dünya üzrə ŞÜYS (spid və ya AISD) xəstəliyinə qarşı mübarizəyə rəhbərlik etmək;
   
7. 
   Aclara kömək, onları ölümdən xilas etmək üçün hər il 2 milyon ton ərzaq məhsullarının yayılması;
   

q) Dünyada sülh və təhlükəsizliyin qorunması sahəsində:

1. 
   Müzakirə, danışıq və sülhqoruyucu əməliyyatlar yolu ilə münaqişələrin qarşısının alınması;
   
2. 
   Irqçiliklə mübarizə və müstəmləkə zülmü altında olan ölkələrin istiqlaliyyət qazanmasına çalışmaq;
   
3. 
   Iran-Iraq, Әfqanıstan, Salvador və s. böhranlı bölgələrdə sülhü bərqərar etmək;
   
4. 
   Böhranlı məntəqələrdə və hərbi münaqişə bölgələrində uşaqları himayət etmək üçün, onlar üçün təhlükəsiz zonaların yaradılması təşəbbüsünü elan etmək;
   
5. 
   Tərkisilah üzrə konfranslarda hazırlanmış proqram və müqavilələr əsasında ümumi tərkisilah məsələlərinin inkişaf etdirilməsi;
   
6. 
   Soyuq müharibədən sonra sabiq Yuqoslaviya, Kosova, Fars körfəzi hövzəsində və s. böhranlı bölgələrdə münaqişələrə son qoyulması istiqamətində sülhsevər addımların atılması.
   

d) Beynəlxalq konfranslar, iclaslar və konvensiyaların təşkil edilməsi sahəsində:

BMT və onun tabeçiliyində olan qurumlar iqtisadi, ictimai, siyasi, təhlükəsizlik və s. sahələr üzrə böhranlı məsələlərin həlli üçün bir sıra konfranslar təşkil edirlər ki, bu iclaslarda rəsmi dövlət nümayəndələrindən başqa, qeyri-dövlət qurumlarının təmsilçiləri də iştirak edə bilirlər. Belə konfranslara misal olaraq, ekologiya problemləri, cəmiyyət və əhali artımı, qadın və beynəlxalq dəniz hüququna həsr olunmuş yığıncaqları göstərmək olar.