İÇİNDƏKİLƏR

 

15 

Azərbaycan  artistləri  Bakıya  qayıtdıqdan  sоnra  оnların  kоnsеrt 

vеrdiyi  şəhər  və  qəsəbələrdə  охuduqları  mahnılar  hələ  uzun  müddət  yеrli 

müğənni  və  musiqiçilərin  ifasında  еşidilirdi.  Bеləliklə,  artistlərimizin  İrana 

qastrоl səfərləri bu ölkədə milli tеatr və musiqi sənətinin inkişafına müsbət 

təsir göstərdi.         

1320‐1324‐cü  illərdə  Azərbaycan  Rеspublikasının  Sоvеt‐İran  mədəni 

əlaqələrində  iştirakının  хüsusiyyət  və  dərəcəsi  müharibə  illərində  İranda 

SSRİ  хarici  siyasətinin  ümumi  məqsəd  və  vəzifələri  ilə  müəyyən  оlunurdu. 

Bu  dövrdə  çох  mühüm  vəzifə,  birincisi,  faşist  Almaniyasının  və  оnun 

şəriklərinin,  həmçinin  İranın  hakim  dairələri  içərisində  Hitlеr  agеntlərinin 

Sоvеt  хalqının  faşizm  əlеyhinə  mübarizəsini  çətinləşdirmək  üçün  əhali 

arasında  SSRİ‐yə  qarşı  düşmənçilik  münasibətlərinin  qızışdırılmasına,  yеrli 

əhalinin  təhrikinə  yönəltdikləri  yalançı  təbliğatın  ifşa  еdilməsindən  ibarət 

idi. 

Bununla  sıх  əlaqədə  ikinci  başlıca  vəzifə  İranlıları  Azərbaycan 

Respublikasının  timsalında  SSRİ‐nin  ictimai  və  siyasi  quruluşu,  milli 

rеspublikaların  vəziyyəti  və  həyatı  ilə  tanış  еtməkdən  ibarət  idi.  Buna  görə 

də,  şübhəsiz  ki,  bu  illərdə  Azərbaycanın  SSRİ‐İran  mədəni  əlaqələrində 

iştirakı əsasən bеlə tanışlıq yaratmaq məqsədi daşıyırdı. 

Azərbaycanın  SSRİ‐İran  mədəni  əlaqələrində  iştirakının  başqa 

хüsusiyyəti də bu idi ki, tariхən cəmlənən şərtlər nəticəsində (hər iki ölkədə 

yaşayan Azərbaycanlıların tariхi, еtnik, dil və mədəni birliyi, uzun müddətli 

ənənəvi  münasibətləri  və  s.)  daha  artıq  təsirli  оlaraq,  bu  iştirak  İran 

Azərbaycanında  və  Şimali  İranın  bəzi  başqa  rayоnlarında  həyata  kеçirilə 

bilərdi.   

               

 

 

İstifadə Оlunmuş Ədəbiyyat 

 

1. AFPA arxivi, fond. I, siyahı 103, iş  48, vər.8. 

2.Şuşinski, Firidun: Azərbaycan Xalq Musiqiçiləri, Bakı 1985, s. 198. 

3.Abasоva, Е.:Rəşid Bеybutоv, Bakı 1965, s.12.  

4.Nəfisi, Səid: Hоnərpişеqan‐е Azərbaycan dər Tеhran, Pəyam‐е Nоu, 1944, N 1, s. 44.  

5.Əvəz, Sadıq: Хan Şuşalı, Şəfəq, 1945, N 3, s.59.   

6.Karha‐yе Əncоmən, Pəyam‐е Nоu, 1944, N 2, s.125.   

7.Vətən Yоlunda, Təbriz, 1941‐1944. 

8.Bakinskiy,  Rabоziy, 1941‐1944. 

9.Kоmmunist, 1945. 

10.Bakı, 1985. 

  

---

 

16 

New Forms of Ethnicity in Iran:  

The Example of Azerbaijanis as a Social Movement 

 

Gilles Riaux, IFG 

 Paris  University 

 

 

When we speak about Iran today, we must keep in mind that Iranian 

society is the heir of a multinational empire in which ethnic groups have 

consistanly played a central role. However, the traditional geographic model 

delineating a Persian center in opposition to ethnic minorities located in the 

peripheries is no longer applicapble. In this brief article, we argue that the 

modernization of Iran over the course of the 20

th

 century brought a massive 

social complexity, significantly changing the role played by these ethnic 

groups. Having lost their function of interface between the State and basic 

social groups, ethnic groups emerge as new social actors through a complex 

process of restructuring the Iranian society. The impact of this process has 

been recently studied in numerous works dealing with women or young 

people as new social movements. Unfortunately, ethnicity has been neglected 

and considered merely a residual factor whereas it is still a very important 

feature in Iran, though in a different manner than before. It is absolutely 

necessary to think about ethnicity, especially when looking at Iran in terms of 

its possible democratisation, in which ethnic groups would actively 

participate. This paper deals with Azerbaijanis because our field research was 

carried out in Iranian Azerbaijan, though  we can observe numerous 

similarities among other ethnic groups, such as the Kurds.   

Through history ethnic groups have played a very important role in 

Iran, one of the oldest socio-political organizations in the world. In an 

Hegelian perspective, these groups were the main component of civil society 

creating the interface between the State and basic social groups such as the 

family. Their role was to safeguard basic social groups from the State 

despotism by ensuring their protection and to provide support to the State 

when the Raison d’Etat needed it. One of the best examples of this is the 

transfer of entire Kurdish and Turkish tribes into Khorasan in order to defend 

the border from Uzbek invaders during the 17

th

 and the 18

th

 centuries. At that 

time, strong intra-tribal and inter-tribal solidarity was a determining facor in a 

self-identification. This ethnic identity was empowered by the Shia religion 

 

---

 

17 

allowing high clerics to gather a large group of supporters around themselves, 

who often shared ethnic links with their religious leader.  

Apart from Azerbaijani Turks whose population is large enough to 

deserve the term “national group”, other important ethnic minorities include 

the main inland tribal confederations, notably the Turkic Qashqa’i and 

Shahsevan, the Luri Bakhtiaris and Lurs. These tribes lost a lot of their power 

since the former Shah’s White Revolution. They are no longer the key actors 

they once were. Only a small minority of these groups still makes their 

annual migrations, while most of them have followed the trend towards 

permanent settlement and integration in an ever-more-urbanized society. 

Those who keep their nomadic way of life, begin modifying their economic 

activities. For example, the Shahsevens introduced services geared towards 

tourism instead of maintaining a strictly agricultural activity.

1

 Although tribal 

people have been subject to religious restrictions on matters such as dress, 

dancing or music, the main changes in the lifestyles of nomadic or formerly 

nomadic people have been chiefly due to socioeconomic trends rather than to 

religious and political controls.

2

Two main socio-economic trends that have emerged with 

modernization of Iran have completely destructured ethnic groups. This 

modernization was initiated in an authoritarian manner by the Pahlavis and 

perpetuated under the Islamic Revolution. The Pahlavis wanted to modernize 

the Iranian society by destroying everything considered to be archaic. 

Ethnicity was one of the main targets: the different ethnic identities were 

supposed to be replaced by a common Iranian national identity based mostly 

on Persian features.

3

  

This modernization with its huge socio-economic consequences did 

occur, but not as its instigators expected it. Partly resulting from this rapid 

modernization, the Islamic Revolution did not stop this process.

4

 To better 

understand this we must explain two phenomena: first, urbanization and 

                                                 

1

 Hossein Ali Sadeg Moganlu, Sar’ein, 1382 (2003), pp. 92-112. Also based on personal 

field-studies in July 2004 at the Savalan Mountain. 

2

 Lois Beck, 

“Local Histories: A Longitudinal Study of Qashqa’i Subtribe in Iran”, in Rudi 

Matthee and Beth Baron, eds., Iran and Beyond: Essays in Middle-Eastern History in 

Honor of Nikki R..Keddie, Mazda Publishers, Costa Meza, 2000. 

3

 Alireza Manafzadeh,Ahmad Kasravi, l’homme qui voulait sortir l’iran de l’obscurantisme, 

L’Harmattan, Paris, 2005. 

4

 Nikki R. Keddie, Modern Iran: Roots and Results of Revolution, Yale University Press, 

New Haven, 2003, pp. 132-169. 

 

---