İÇİndekiler yeni teklif projeler

9. ÖNERİ SAHİPLERİNİN YETERLİLİĞİ:

9.1.Proje Lideri Adı-Soyadı : Zir. Müh. İbrahim HALICI, Zootekni Bölümü Lisans Eğitimi

9.2.Danışman Adı-Soyadı : Prof. Dr. Mehmet Emin TEKİN, Selçuk Üniversitesi Veteriner

Fakültesi Zootekni Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi, Koyunculuk, İstatistik, Hayvan Islahı

konusunda uzman.

5

PROJE TEKNİK DANIŞMANLAR:

10. ARAŞTIRMA BİRİMİNİN YETERLİLİĞİ:

10.1. Birimde Mevcut Donanım :

Enstitü bünyesinde 1500 başlık koyun ağılı bulunmaktadır.Enstitü bünyesinde yeterli bilgisayar

donanımı mevcuttur.

10.2. Birim Dışında Yararlanılabilecek Donanım :

Lalahan Hayvancılık Merkez Araştırma Enstitüsü Yapağı Analiz Laboratuarı

10.3. Birimde Yürütülmekte Olan Araştırma-Geliştirme Etkinlikleri:

Akkaraman Koyun Irkının Halk Elinde Islahı

Anadolu Merinosu Koyun Irkının Halk Elinde Islahı

Ülkesel Merinos Geliştirme Projesi

Güney Karaman Koruma Projesi

6

11. TALEP EDİLEN BÜTÇE

EKONOMİK SINIFLANDIRMA KODLARI ve AÇIKLAMALARI Yıllar

2008 2009

03 2 TÜKETİME YÖNELİK MAL VE MALZEME ALIMLARI 450 650

03 2 1 01 Kırtasiye Alımları 250 250

03 2 1 05 Baskı ve Cilt Giderleri 100 300

03 2 6 01 Laboratuar Malzemesi ile Kimyevi ve Temrinlik Malzeme Alımları 100 100

03 3 YOLLUKLAR 250 800

03 3 1 01 Yurtiçi Geçici Görev Yollukları 250 800

03 5 HİZMET ALIMLARI 9450 1500

03 5 1 06 Enformasyon ve Raporlama Giderleri 500 500

03 5 1 02 Araştırma ve Geliştirme Giderleri 7200

03 5 9 90 Diğer Hizmet Alımları 1750 1000

03 7 MENKUL MAL, GAYRİMADDİ HAK ALIM, BAKIM VE

ONARIM GİDERLERİ 500 500

03 7 3 02 Makine Teçhizat Bakım ve Onarım Giderleri 500 500

06 1 MAMUL MAL ALIMLARI 1000 0

06 1 2 05 İşyeri Makine Teçhizat Alımları 1000 0

06 3 GAYRİ MADDİ HAK ALIMLARI 2000 0

06 3 1 01 Bilgisayar Yazılımı Alımları 2000 0

06 6 MENKUL MALLARIN BÜYÜK ONARIM GİDERLERİ 1500 2000

06 6 4 02 Akaryakıt ve Yağ Alımları 1.000 1.500

06 6 4 03 Elektrik Alımları 200 200

06 6 5 01 Posta ve Telgraf Giderleri 100 100

06 6 5 02 Telefon Abonelik ve Kullanım Ücretleri 200 200

TOPLAM 15150 5450

Genel Toplam 20600

7

12. ÇALIŞMA TAKVİMİ:

2008-Faaliyet 2009

No Faaliyet Adı Süre (Ay)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1 Hazırlık 1 IIIII

2 Kırkım-tartım 1 IIIII

3 Numune analizi 3 IIIII IIIII IIIII

4 İstatistik analiz 2 IIIII IIIII

5 Yazım ve basım 4 IIIII IIIIII IIIIII IIIIII

6 Kesin rapor teslimi 1 IIIIII

8

Başlıca Aşamalar Ayrıntılı Bilgi Zamanlama

Hazırlık Araştırma sürülerinin tespiti, numune alınacak

hayvanların belirlenmesi, kırkım için hazırlık.

Mayıs 2008

Kırkım-tartım Kırkım işleminin yapılması, numune alımı ve

hayvanların tartımı.

Haziran 2008

Numune analizi Alınan numunelerin analiz için laboratuara

gönderilmesi ve analizlerin yaptırılması

Ağustos-Ekim 2008

İstatistik analiz Sonuçların istatistik analizinin yapılması Kasım-Aralık 2008

Yazım ve basım Sonuçların tartışılması ve kesin rapor biçiminde

yazılması ve basımı

Ocak- Nisan 2009

Kesin rapor teslimi Kesin raporun Enstitü’ye teslimi Mayıs 2009

(*) Herbir aşamanın proje süresinin kaçıncı ayları arasında gerçekleştirileceği. Örneğin, 1-4; 2-11

13. LİTERATÜR LİSTESİ:

AKÇAPINAR H, (1983). Alman Et Merinosu ve Karacabey Merinoslarının Canlı Ağırlık, Beden

Yapısı ve Yapağı verimi Yönünden Karşılaştırılması. Ank. Ün.Vet. Fak. Derg., 1983,

30:202-215.

BATU S, Arıtürk E, Örkiz M.,(1966). Karacabey Harası Türk Merinosu Koyunlarında Yapağı

Verimi, Önemli beden Ölçüleri ve Döl Verimi Üzerinde İncelemeler. Ank. Ün. Vet. Fak.

Derg., 1966, 13:229-238.

CHOMİCZEWSKA-MAZARAKİ A, Baranowski P, Szatkowska I, (1995). Annalysis of the

wool production of Polish Merino x Suffolk crossbreds of different genotypes. Zeszyty-

Naukowe-Akademi-Rolniczej-W-Szczecinie, Zootechnika, 1995, 31:75-86.

GURMEJ S, Kushwaha BP, (1995). Estimates of genetic and phenotypic parameters of body

weights and greasy fleece weights of Bharat Merino sheep. İndian J Small Rum., 1995,

1(2):5-11.

KATİPOĞLU Aİ, (1981). Rambouillet x Dağlıç melezlerinin yapağı özellikleri üzerinde

araştırma. Lalahan Zoot. Araş. Enst. Derg., 1981, 21(1-2): 32-45.

KRAJİNOVİC M, Medic D, Nikil B, (1989). Phenotypic variation in fleece weight and wool

fineness in Tsigai sheep. Anim. Breed. Abstr. 1989, 60(5):396.

KUNKELOVA M, Gajdosik M, (1989). Phenotypic changes in the fleece of Merino sheep with

Corriedale inheritance. Acta Zootechnica Nitra, 1989, 45: 97-112.

ÖRKİZ M, (1972). Karacabey ve Konya Merinosu Koyunlarının Lalahan Şartlarında Bazı Verim

Özellikleri. Lalahan Zoot. Arş. Enst. Derg., 1972, 12:32-42.

ÖZNACAR K, (1973). Karacabey Merinoslarında Yapağı Yönünden Seleksiyon İmkanları.

Lalahan Zoot. Arş. Enst. Yayın No: 32. 1973.

ŞAHAN Ü, Koyuncu M, Akgündüz V, Deligözoğlu F, (1995). Etçi Irklar x Merinos melezi F1

koyunların yapağı verim ve özellikleri. Lalahan Hay. Arş. Derg. 1995, 35(3-4):92-109.

TANEJA AD, Yadav SBS, Sharma BS, Goswami SC, Rant KP, (1991). Wool characteristics of

Magra sheep and factors effecting in the farmers' flock. Wool and Woolness of İndia,

1991, 28(4):27-30.

9

TEKİN ME, Kadak R, Akmaz A, Ergin A, (1999). Türk Merinosu ve Etçi Irklar x Türk

Merinosu Melezlerinin (F1 ve G1) Yapağı Özellikleri. Tr. J. Veterinary and Animal Sci.

23: 391-396, 1999.

TEKİN ME, (2000). Vrayasyon Kaynakları Ve Çevre Faktörlerinin İstatistiksel Eliminasyonu, S.

Ü. Matbaası , S. Ü. Veteriner Fakültesi yayını, 2000.

YALÇIN BC, Müftüoğlu Ş, Yurtçu B, (1980). Orta Anadolu Merinoslarının verim Özelliklerinin

Seleksiyonla Geliştirilmesi Üzerinde Araştırmalar. Lalahan Zoot. Arş. Enst. Yayın No:

61, 1980.

www.spss.com

14. TEKLİF ONAYI:

Adı Soyadı Tarih İmza

14.1.Proje Liderleri : İbrahim HALICI 08.01.2008

14.2. Öneren Kuruluş Müdürü : Dr. S. Ahmet BAĞCI 08.01.2008

14.4. İşbirliği Yapılan Kuruluşlar: Selçuk Üniversitesi

10

T.C.

TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI

PROJE TEKLİFİ

1. PROJE ADI : Orta Anadolu Şartlarına Uygun Sakız x Akkaraman G1 ve

Kıvırcık x Akkaraman G1 Genotiplerinin Geliştirilmesi (The Improvement of Chios x

Akkkaraman B1 and Kivircik x Akkaraman B1 Genotypes which are Suitable Central Anatolian

Region Condition).

2. YÜRÜTÜCÜ KURULUŞ : Lalahan Hayvancılık Merkez Araştırma Enstitüsü-

ANKARA

3. PROJE LİDERİ

Adı Soyadı : Dr. Melik AYTAÇ

Kurumu : Lalahan Hayvancılık Merkez Araştırma Enstitüsü

4 . Projenin İlgili Olduğu AFA/Program

Öncelik

Yüksek Orta Düşük

Araştırma Fırsat Alanı: Küçükbaş Hayvan Yet.

Araştırma Programı : Koyun Yetiştiriciliği

5. PROJE SÜRESİ :

5.1. Başlama Tarihi : ___Ekim-2006___________

5.2. Bitiş Tarihi : ___Aralık-2010___________

6. PROJENİN ÖZET TANITIMI:

1995 yılında TİGEM’ e bağlı Sivas-Ulaş Tarım İşletmesi’nde Ankara Üniversitesi Araştırma

Fonu tarafından desteklenen bir proje ile Sakız x Akkaraman ve Kıvırcık Akkaraman melezleme

çalışmaları başlatılmıştır. Melezleme çalışmaları 1996 yılında da yürütülmüştür. Böylece 1996

ve 1997 yıllarında Sakız x Akkaraman F1 ve Kıvırcık x Akkaraman F1 melezler elde edilmiştir.

Daha sonra TAGEM tarafından desteklenen bir proje ile 1997 yılında 20 baş Akkaraman, 81 baş

Sakız x Akkaraman F1 ve 47 baş Kıvırcık x Akkaraman F1 melez koyun ve kuzular Lalahan

Hayvancılık Araştırma Enstitüsü’ne getirilmiştir. Enstitüde 1997 – 2002 yılları arasında

yürütülen çalışmalarla Akkaraman, Sakız x Akkaraman F1 ve G1 ile Kıvırcık x Akkaraman F1 ve

G1 koyunlarda yaşama gücü, yapağı, döl ve süt verimi; Akkaraman, Sakız x Akkaraman F2 ve

G1 ile Kıvırcık x Akkaraman F2 ve G1 kuzularda yaşama gücü, büyüme, besi performansı, kesim

ve karkas özellikleri belirlenmiştir. Bu çalışmalar sonunda melezleme çalışmalarının devam

ettirilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Melezleme çalışmalarına G1 düzeyinde son verilmiş

ve Sakız x Akkaraman G1 ve Kıvırcık x Akkaraman G1 genotipleri kendi içinde yetiştirilmeye

başlanmıştır. Böylece Orta Anadolu şartlarına uygun yeni iki koyun tipinin elde edilmesi

çalışmalarına devam edilmektedir.

Araştırma Alan Kodu : Araştırma Öncelik Puanı:

Araştırma Programı Kodu : Toplam Proje Puanı :

Yeni Proje Numarası :

11

Bu proje kapsamında Akkaraman, Sakız x Akkaraman G1 ve Kıvırcık x Akkaraman G1

koyunlarda çeşitli verim özellikleri ve kuzularda büyüme ve yaşama gücü incelenecektir.

7. ANAHTAR KELİMELER:

Sakız, Kıvırcık, Akkaraman, Kullanma Melezlemesi, Verim özellikleri,

Chios, Kivircik, Akkaraman, Crossbreeding, Production Traits.

8.PROJE TEKLİFİ HAKKINDA AYRINTILI BİLGİ:

8.1 .Araştırmanın Amacı ve Gerekçesi:

Hayvan yetiştiriciliğinde yüksek verim elde etmek için hem genotipin hem de çevre şartlarının

iyileştirilmesi gerekir. Genotipin iyileştirilmesinde saf yetiştirme ve melezleme yöntemleri

kullanılır. Saf yetiştirmede uzun sürede sonuç alınabilirken, melezlemede kısa sürede sonuç

alınabilmektedir.

Günümüzde koyun yetiştiriciliğinde et verimi en önemli yetiştirme amacıdır. Akdeniz

ülkelerinde süt koyunculuğu önemli bir uğraş alanıdır. Türkiye de ise verimleri düşük ancak

kombine verimli koyun yetiştiriciliği yapılmaktadır.

Türkiye de kişi başına tüketilen kırmızı et miktarı Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri

ile karşılaştırıldığında oldukça düşüktür. Türkiye de et üretimi açığı bulunmaktadır. Bu nedenle

et üretiminin artırılması yönünde çalışmaların yapılması önem taşımaktadır.

Akkaraman ırkı Orta Anadolu Bölgesi’nde yetiştirilmektedir ve Türkiye koyun varlığının

yaklaşık yarısını oluşturmaktadır. Bu ırk ekstansif şartlarda yetiştirilebilmekte, çevre şartlarına

ve hastalıklara dayanıklı, kombine verimli ancak verim özellikleri yönünden geliştirilmesi

gereken yağlı kuyruklu bir ırktır. Sakız ırkı sayısal olarak azdır, fakat döl ve süt verimi yüksek

bir ırktır. Uzun kuyruklu olup, kuyrukta yağ birikimi azdır. Sakız ırkının yetiştirme alanı dışında

ve dolayısıyla step bölge şartlarında yetiştirilmesi çok zor ve adaptasyon kabiliyeti düşüktür.

Kıvırcık ırkı ise sayısal olarak Türkiye koyun varlığı içinde önemli bir yere sahiptir ve et kalitesi

yönünden Türkiye koyun ırkları içinde ilk sırada yer almaktadır.

Orta Anadolu Bölgesi şartlarında yetiştirilebilecek kabiliyette, kuyrukta yağ kütlesi az olan ve

yerli ırkların kullanılması ile elde edilecek ve kuzu eti üretimi amacıyla kullanılabilecek yeni

koyun tiplerinin elde edilmesi gerekmektedir. İlk proje ile Sakız x Akkaraman ve Kıvırcık x

Akkaraman melezleme denemeleri başlatılmıştır. Sakız x Akkaraman melezlemesi ile döl ve süt

verimi yüksek ve kullanma melezlemesinde anaç materyal olabilecek bir tipin, Kıvırcık x

Akkaraman melezlemesi ile de besi performansı ve karkas kalitesi yüksek ve kullanma

melezlemesinde baba materyal olabilecek bir tipin elde edilmesi amaçlanmıştır. Yapılan

çalışmalar sonucunda melezlemenin G1 düzeyinde bırakılması gerektiği belirlenmiştir.

Lalahan Hayvancılık Merkez Araştırma Enstitüsünde Sakız x Akkaraman G1 ve Kıvırcık x

Akkaraman G1 koyunlarla yapılan ilk proje ile bu proje arasında fark şöyle özetlenebilir;

Kuzularda büyüme üzerine ana yaşının ve ananın süt veriminin etkisi çok önemlidir. İlk projede

incelenen kuzular genç anaların kuzularından oluşmaktaydı. Bu projede ise her yaştan anaların

kuzularında büyüme incelenerek; genotipin, büyüme bakımından gerçek düzeyleri ortaya

konacaktır.

Bu proje ile Akkaraman, Sakız x Akkaraman G1 ve Kıvırcık x Akkaraman G1 koyunlarda döl

verimi ve yapağı verimi ve özellikleri, kuzularda ise yaşama gücü ve büyüme incelenerek

kullanma melezlemesine uygun tiplerin elde edilmesi çalışmaları projelendirilmiş olarak devam

ettirilecektir. Bu nedenle her iki tipin kendi içinde yetiştirilmesi yapılacak diğer bir ifadeyle sürüler kendi

içinde yetiştirilecektir. Projenin en önemli tarafı; G1 aşamasında kendi içerisinde yetiştirilmeye

başlanmasıyla elde edilen bireylerde oluşacak genetik açılım, seleksiyona imkan verecektir.

Böylece beklenen özellikleri gösteren bireylerin seçimi sağlanacaktır. Dolayısıyla önemli bir

seleksiyon yapılmış olacaktır. Seleksiyon kriteri olarak kuzu eti üretimini tayin edici özellikler

üzerinde durulacaktır. Bunun için büyüme, süt verimi ve döl verimi yüksek bireyler damızlık

12

olarak seçilecektir. Böylece kuzu ve koyunlarda verim özellikleri belirlenerek, hem saf

yetiştirme hem de kullanma melezlemesi ile bu yeni tiplerden yararlanma imkanları ile ilgili

bilgiler elde edilecektir.

8.2 Literatür Özeti:

Ulaş Tarım İşletmesi’nde 1995 – 1997 yılları arasında yürütülen projede Sakız x Akkaraman ve

Kıvırcık x Akkaraman melezleme çalışmaları başlatılmıştır. Bu çalışmada Akkaraman, Kıvırcık

ve Sakız koçlar ile birleştirilen Akkaraman koyunlarda döl verimi, kuzularda yaşama gücü,

büyüme, vücut ve kuyruk ölçüleri ile toklularda canlı ağırlık, yapağı verimi ve özellikleri

incelenmiştir. Araştırmalar sonucunda, melez grupların bölge şartlarına adaptasyonunun ve kuzu

eti üretimine uygun ana – baba hatlarının geliştirilmesinde performanslarının iyi düzeyde olduğu;

SAF1 ve KAF1 kuzuların gelişme bakımından Akkaraman’a genel olarak benzediği, tokluların

ise iyi bir performans gösterdiği görülmüştür (1,2).

Yukarıdaki araştırmayla eşzamanlı olarak Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Eğitim –

Uygulama ve Araştırma Çiftliğinde de Sakız x Akkaraman melezleme çalışması yürütülmüştür.

Bu çalışmada da Akkaraman koyunlarda dölverimi, kuzularda yaşama gücü, büyüme, vücut ve

kuyruk ölçüleri incelenmiştir. Araştırma sonucunda Sakız x Akkaraman F1 kuzuların bölgeye uyumu,

yaşama gücü, büyüme ve gelişme özelliklerinin iyi düzeyde olduğu ve Akkaraman kuzulara benzerlik

gösterdiği görülmüştür (6).

Süt verimi, koyun yetiştiriciliğinde önemli bir verim özelliğidir. Lalahan Hayvancılık Araştırma

Enstitüsü’nde 1998 yılında yürütülen bir çalışmada, Akkaraman, Sakız x Akkaraman F1 (SAF1),

Kıvırcık x Akkaraman F1 (KAF1) ve Sakız x Karayaka G1 (SKY G1) koyunlarda ilk laktasyon süt

verimi özellikleri incelenmiştir. Araştırma sonucunda ilk laktasyon süt verimi bakımından SAF1

genotipinin en yüksek değere sahip olduğu, bunu sırasıyla Akkaraman, KAF1, ve SKYG1

genotiplerinin takip ettiği görülmüştür (7).

Lalahan Hayvancılık Araştırma Enstitüsü’nde 1999 yılında yürütülen diğer bir çalışmada, 2 yaşlı

Akkaraman ve Sakız x Akkaraman F1 (SAF1) koyunlarda süt verimi ve özellikleri incelenmiştir.

Araştırma sonunda süt veriminin melez grupta az arttığı, ancak süt verimi bakımından melez

grupta variyasyonun çok yüksek olduğu, bu da melez grupta süt veriminin artırılabileceğini

gösterdiği belirtilmiştir (8).

Lalahan Hayvancılık Araştırma Enstitüsü’nde 2002 yılında yürütülen diğer bir çalışmada, 2 ve 3 yaşlı

Akkaraman, 2 yaşlı Kıvırcık x Akkaraman G1 ve 2 yaşlı Sakız x Akkaraman G1 koyunlar ile kuzular

kullanılmıştır. Araştırma sonunda Sakız x Akkaraman G1 lerde süt verimi önemli düzeyde artarken,

Kıvırcık x Akkaraman G1 lerin Akkaraman’a benzer olduğu, kuzularda yaşama gücü ve büyüme

bakımından ise Akkaramanların daha üstün olduğu görülmüştür (5).

Lalahan Hayvancılık Araştırma Enstitüsü (Ankara) şartlarında yetiştirilen Akkaraman, Sakız x

Akkaraman F1 ve Kıvırcık x Akkaraman F1 koyunlarda yaşama gücü, döl ve süt verimi;

Akkaraman, Sakız x Akkaraman F1 ve G1 ile Kıvırcık x Akkaraman F1 ve G1 kuzularda yaşama

gücü, büyüme, besi performansı, kesim ve karkas özelliklerininin belirlenmesi amacıyla 1997 –

2000 yılları arasında başka bir yürütülmüştür. Bu çalışma ile Orta Anadolu Bölgesi‘nde

yetiştirilebilecek ve kuzu eti üretiminde kullanılabilecek yeni koyun tiplerinin geliştirilmesinde

Kıvırcık x Akkaraman ve Sakız x Akkaraman melezlemesinden yararlanılabileceği sonucuna

varılmıştır (3).

8.3. Bugüne kadar yapılan çalışmalar ve elde edilen bulgular

Ulaş Tarım İşletmesi’nde 1995 – 1997 yılları arasında yürütülen projede Sakız x Akkaraman ve

Kıvırcık x Akkaraman melezleme çalışmaları başlatılmıştır. Bu çalışmada Akkaraman, Kıvırcık

ve Sakız koçlar ile birleştirilen Akkaraman koyunlarda genel olarak doğum oranı sırasıyla

%93.64, 86.32 ve 80.77; bir doğumdaki kuzu sayısı 1.20, 1.38 ve 1.32 olarak bulunmuştur.

Akkaraman, Sakız x Akkaraman F1 ve Kıvırcık x Akkaraman F1 kuzularda sütten kesimde (90.

13

gün) yaşama gücü sırasıyla %89.52, 92.92 ve 87.05 olmuştur. Kuzularda doğum, sütten kesim ve

180. gün ağırlıkları yukarıdaki genotip sırasıyla 4.71, 4.71, 4.69 kg; 23.69, 22.89, 21.84 kg ve

36.02, 34.96, 34.25 kg; kuyruğun en geniş yerinden alınan kuyruk çevresi ölçüsü 50.99, 36.41 ve

29.84 cm olarak bulunmuştur. Akkaraman, SAF1 ve KAF1 kuzularda sütten kesimde (90. gün)

sırasıyla ortalama cidago yüksekliği 52.13, 52.34 ve 50.47 cm; vücut uzunluğu 50.56, 51.44 ve

51.19 cm; göğüs çevresi 64.84, 64.76 ve 64.80 cm; göğüs derinliği 23.67, 23.89 ve 23.32 cm ve

incik çevresi 7.01, 7.00 ve 6.83 cm; aradaki farklılıklar değişik düzeylerde önemli (P<0.05,

P<0.01, P<0.001) bulunmuştur. SAF1 ve KAF1 dişi toklularda kırkım sonu ve çiftleşme öncesi

canlı ağırlık ile kirli yapağı verimi sırasıyla 47.36 ve 48.69 kg; 55.83 ve 55.62 kg; 2.42 ve 2.30

kg dır. Araştırmalar sonucunda, melez grupların bölge şartlarına adaptasyonunun ve kuzu eti

üretimine uygun ana – baba hatlarının geliştirilmesinde performanslarının iyi düzeyde olduğu;

SAF1 ve KAF1 kuzuların gelişme bakımından Akkaramana genel olarak benzediği, tokluların ise

iyi bir performans gösterdiği görülmüştür (1,2). Yukarıdaki araştırmayla eşzamanlı olarak

Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Eğitim – Uygulama ve Araştırma Çiftliğinde yürütülen

bir çalışmada, Akkaraman x Akkaraman ve Sakız x Akkaraman çiftleştirmelerinde doğum oranı ve bir

doğuma düşen kuzu sayısı sırasıyla % 83,67 ve 75,44; 1,12 ve 1,16 olarak bulunmuştur. Akkaraman ve

Sakız x Akkaraman F1 kuzularda sütten kesimde (90. gün) yaşama gücü % 91,30 ve 92,00 olmuştur.

Kuzularda doğum, sütten kesim, 180. gün ve bir yaş düzeltilmiş ortalama canlı ağırlıklar aynı genotip

sırasıyla 4,39 ve 4,32 kg; 26,38 ve 25,48 kg; 36,55 ve 35,47 kg; 49,90 ve 49,10 kg dır. Kuzularda sütten

kesimde cidago yüksekliği, vücut uzunluğu, göğüs çevresi, göğüs derinliği, incik çevresi ve kuyruk çevresi

ölçülerine ait düzeltilmiş ortalama değerler aynı genotip sırasıyla 54,81 ve 55,52 cm; 53,61 ve 54,43 cm;

69,65 ve 68,27 cm; 24,53 ve 24,91 cm; 7,18 ve 7,11 cm; 44,22 ve 32,83 cm olarak bulunmuştur. Araştırma

sonucunda Sakız x Akkaraman F1 kuzuların bölgeye uyumu, yaşama gücü, büyüme ve gelişme

özelliklerinin iyi düzeyde olduğu ve Akkaraman kuzulara benzerlik gösterdiği görülmüştür (6).

Süt verimi, koyun yetiştiriciliğinde önemli bir verim özelliğidir. Lalahan Hayvancılık Araştırma

Enstitüsü’nde 1998 yılında yürütülen bir çalışmada, Akkaraman, Sakız x Akkaraman F1 (SAF1),

Kıvırcık x Akkaraman F1 (KAF1) ve Sakız x Karayaka G1 (SKY G1) koyunlarda ilk laktasyon süt

verimi özellikleri incelenmiştir. Akkaraman, SAF1, KAF1, ve SKYG1 koyunlarda günlük

ortalama süt verimi bakımından SAF1 genotipinin en yüksek değere sahip olduğu, bunu sırasıyla

Akkaraman, KAF1, ve SKYG1 genotiplerinin takip ettiği görülmüştür (7). Lalahan Hayvancılık

Araştırma Enstitüsü’nde 1999 yılında yürütülen diğer bir çalışmada, 2 yaşlı Akkaraman ve Sakız x

Akkaraman F1 (SAF1) koyunlarda günlük ortalama süt verimi 345.3 ve 355.3 g, laktasyon süt

verimi 51.75 ve 57.14 kg ve laktasyon süresi 148.4 ve 153.4 gün olmuştur (8). Lalahan

Hayvancılık Araştırma Enstitüsü’nde 2002 yılında yürütülen diğer bir çalışmada, 2 ve 3 yaşlı

Akkaraman, 2 yaşlı Kıvırcık x Akkaraman G1 ve 2 yaşlı Sakız x Akkaraman G1 koyunlar ile

kuzular kullanılmıştır. Günlük ortalama süt verimi sırasıyla 282.22, 275.19 ve 453.79 g;

laktasyon süt verimi 43.07, 42.71 ve 73.01 kg; laktasyon süresi ise 155.8, 162.10 ve 178.20 gün

bulunmuştur. Akkaraman, Kıvırcık x Akkaraman G1 ve Sakız x Akkaraman G1 kuzularda doğum

ağırlığı 4.74, 4.32 ve 3.96 kg (P<0.05), 90. Gün ağırlığı 22.35, 17.10 ve 15.24 kg (P<0.001) ve

180. Gün ağırlığı 30.48, 23.32 ve 21.65 kg (P<0.001) olarak bulunmuştur. Araştırma sonunda

Sakız x Akkaraman G1 lerde süt verimi önemli düzeyde artarken, Kıvırcık x Akkaraman G1 lerin

Akkaramana benzer olduğu, kuzularda yaşama gücü ve büyüme bakımından ise Akkaramanların

daha üstün olduğu görülmüştür (5). Lalahan Hayvancılık Araştırma Enstitüsü (Ankara)

şartlarında yetiştirilen Akkaraman, Sakız x Akkaraman F1 ve Kıvırcık x Akkaraman F1

koyunlarda yaşama gücü, döl ve süt verimi; Akkaraman, Sakız x Akkaraman F1 ve G1 ile

Kıvırcık x Akkaraman F1 ve G1 kuzularda yaşama gücü, büyüme, besi performansı, kesim ve

karkas özelliklerininin belirlenmesi amacıyla 1997 – 2000 yılları arasında başka bir proje

yürütülmüştür (3). Akkaraman, Kıvırcık x Akkaraman F1 (KAF1) ve Sakız x Akkaraman F1

(SAF1) genotiplerinde doğum oranı % 71.43, 69.23 ve 65.24, bir doğuma kuzu sayısı 1.29, 1.22

ve 1.35 olmuştur. Akkaraman, Kıvırcık x Akkaraman F2 (KAF2), Kıvırcık x Akkaraman G1

(KAG1), Sakız x Akkaraman F2 (SAF2) ve Sakız x Akkaraman G1 (SAG1) kuzularda sütten

kesimde (90. gün) yaşama gücü sırasıyla % 88.89, 100.00, 96.67, 84.51 ve 93.62 olarak tespit

14

edilmiştir. Kuzularda en küçük kareler ortalamaları doğum ağırlığı için sırasıyla 4.36, 4.34, 4.11,

4.17 ve 4.05 kg, 90. gün (sütten kesim) ağırlığı 21.14, 20.31, 19.59, 20.24 ve 19.92 kg ve dişi

kuzularda 180. gün ağırlığı 31.94, 29.39, 30.31, 30.49 ve 30.11 kg dır ve incelenen bütün

dönemlerde genotip grupları arasındaki farklılıklar önemsizdir. Kuzularda sütten kesimde en

küçük kareler ortalamaları cidago yüksekliği için sırasıyla 55.35, 54.77, 53.15, 55.64 ve 56.95

cm, vücut uzunluğu için 58.47, 56.75, 55.88, 57.33 ve 58.82 cm, göğüs çevresi için 67.79, 64.17,

64.01, 63.02 ve 63.74 cm ve kuyruk çevresi için 38.27, 25.25, 17.59, 28.27 ve 24.49 cm olarak

bulunmuştur. Vücut ölçüleri bakımından genotipler arasındaki farklılıklar genelde önemsiz

olurken kuyruk çevresi bakımından önemlidir (P<0.001). Akkaraman, Kıvırcık x Akkaraman F2

(KAF2), Kıvırcık x Akkaraman G1 (KAG1), Sakız x Akkaraman F2 (SAF2) ve Sakız x

Akkaraman G1 (SAG1) erkek kuzular, ortalama 20 kg canlı ağırlıkta besiye alınmış ve 45 kg

canlı ağırlığa ulaşana kadar sınırlı yonca ve ad-libitum kesif yem ile beslenmişlerdir. Besi

süresince günlük canlı ağırlık artışı 1999 yılında sırasıyla 299, 286, 289, 292 ve 287 g, 2000

yılında 298, 285, 299, 298 ve 291 g; 1 kg canlı ağırlık artışı için tüketilen kesif yem miktarı 1999

yılında 4.49, 4.24, 4.21, 4.40 ve 4.49 kg, 2000 yılında 4.51, 4.38, 4.36, 4.42 ve 4.55 kg olmuştur.

Kesim ve karkas özelliklerini incelemek için her genotipten 6 kuzu 45 kg canlı ağırlıkta

kesilmişlerdir. Soğuk karkas ağırlığı sırasıyla 22.95, 22.57, 22.29, 22.69 ve 21.77 kg, soğuk

karkas randımanı % 49.28, 48.89, 48.18, 49.15 ve 46.79 karkasta but oranı % 30.68, 31.64,

31.99, 31.15 ve 31.31, kol oranı 15.94, 16.27, 16.80, 16.25 ve 17.91 ve bel oranı % 6.30, 8.52,

8,72, 7.41 ve 7.39 olmuştur. Karkasta et oranı % 46.36, 51.77, 52.18, 50,67 ve 49.60, yağ oranı

% 13.89, 18.63, 18.17, 14.72 ve 16.58, kemik oranı ise % 21.57, 21.21, 21.62, 22.57 ve 24.68

olmuştur.Bu proje ile Orta Anadolu Bölgesi‘nde yetiştirilebilecek ve kuzu eti üretiminde

kullanılabilecek yeni koyun tiplerinin geliştirilmesinde Kıvırcık x Akkaraman ve Sakız x

Akkaraman melezlemesinden yararlanılabileceği sonucuna varılmıştır (3).