İctimai elmlər
2009
Mülki təhsil
X sinif
İstiqamətlər əsasında nəticələr
Mülk.X İstiqamətlər
Şəxsi inkişaf
İnsan və hüquq
Vətəndaş və dövlət
1. Özünün şəxsiyyət
xüsusiyyətlərini təhlil
edir.
2. Cəmiyyətdə öz yerini
və əhəmiyyətini
müəyyən edir.
3. Özünün gələcəyini
planlaşdırır.
4. Müasir cəmiyyət üçün
əhəmiyyətli hadisə və
prosesləri öyrənir və
təhlil edir.
5. Cəmiyyət üçün
əhəmiyyətli
məsələlərlə əlaqədar öz
mövqeyini hazırlayır
və onu müdafiə edir,
başqa mövqeləri
qiymətləndirir.
6. Ümumi maraqları
həyata keçirmək
üçün həmyaşıdları
və yeniyetmələrlə
əməkdaşlıq edir.
7. Demokratik cəmiyyət
üçün səciyyəvi olan
institut funksiyalarını
təhlil edir.
8. Cəmiyyətin rifahını
dəstəkləyən işlərdə
iştirak edir.
Nəticə və indikatorlar Şəxsi inkişaf
Vət. X. 1. Özünün şəxsiyyət xüsusiyyətlərini təhlil edir.
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
Qrupla birlikdə onun üçün qəbul edilən şəxsiyyət xüsusiyyətlərinin siyahısını tərtib edir və
•
həmin xüsusiyyətlərin inkişafı imkanları haqqında düşündüklərini söyləyir;
Mənfi və müsbət xüsusiyyətləri ayırmaq üçün suallar tərtib edir və cavablayır; digər sinif
•
yoldaşlarının siyahısı ilə onu müqayisə edir və nəticələr çıxarır;
Cəmiyyətin tamdəyərli həyatında vacib olan xüsusiyyətlər haqqında müzakirə aparır.
•
Vət. X 2. Cəmiyyətdə öz yerini və əhəmiyyətini müəyyən edir.
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
Sosial qrupu müəyyən edir (məs: ailə, şagirdlər, məhəllə, yeniyetmələr, idmançılar, rəssamlar,
•
alimlər və s.), özünü ona aid edir və nailiyyətlərinin nə dərəcədə qrupun maraqları ilə üst-
üstə düşməsini qiymətləndirir;
İ.E.X. - 10
İctimai elmlər
2009
Konkret funksiyadan irəli gələrək, qrupun seçilən lideri və ya üzvü kimi hərəkət edir;
•
Vaxt xəttini – ”Həyat yolum”u tərtib edir və sinfə təqdim edir, burada həyatının – keçmişdə
•
olanlar və indiki zamanda davam edən əhəmiyyətli hadisələri qeyd edir; onları bir-birləri
ilə müqayisə edir ki, keçmişdə əldə edilən nailiyyətlər və ya məğlubiyyətlər hal-hazırda əldə
edilən nailiyyətlərə nə dərəcədə təsir göstərir və bu hadisələrdə öz rolunu qiymətləndirir.
Vət. X 3. Özünün gələcəyini planlaşdırır.
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
Zaman xəttində işini davam etdirir və gələcəkdə özünün planlaşdırdığı ehtimal etdiyi
•
hərəkətlərini qeyd edir; onları əhəmiyyətlərinə görə keyfiyyətləndirir və səbəb-nəticə əlaqəsi
ilə keçmiş, hal-hazırkı və gələcək hadisələr arasında əlaqəni yaradır;
Sinif yoldaşlarının ”Həyat yolum” sərgi-müzakirəsində iştirak edir; başqalarının işləri
•
haqqında fikirlərini bildirir; sinif yoldaşlarının qeydlərini nəzərə alır, lazım gəldikdə öz işi
üzərində dəyişikliklər aparır;
Sinif yoldaşları ilə birlikdə gələcək ümumi məqsədləri yazır və cədvəl vasitəsilə onları
•
həyata keçirmək müddətinə əsasən səviyyələrə ayırır, məs.:
Məqsədlər
Müddət
Hər gün _ 2-3 gün
Qısamüddətli – bir neçə həftə
Ortamüddətli – bir neçə ay
Uzunmüddətli – bir neçə il
Onların gerçəklik və əldə edilmə yollarını müzakirə edir;
•
Öz imkanları və məqsədlərinin təhlili əsasında ictimai cəmiyyətin o sahəsini
•
4
adlandırır,
hansını ki, ehtimal olaraq öz gələcək nailiyyətləri ilə əlaqələndirir; sinifdə həmfikirlərini
aşkar edir, hansılarla birlikdə həmin sahə haqqında informasiya toplayır və onun icmalından
sonra ”Mənim gələcək peşəm” qısa layihə üçün ərizə hazırlayır;
Müəllimin yardımı ilə sinif yoldaşlarının qrupu ilə birlikdə seçdiyi peşənin öyrənilməsində
•
yardım edən yolları planlaşdırır, hansılar ki, nəzərdə tutur: informasiyanın axtarılması və
analiz mərhələlərinin, müddətlərinin, istifadə edilən metodların müəyyən edilməsini (məs.
sorğu, müsahibə, yerlərdə tanışlıq və s.);
Sinif yoldaşları ilə ”Mənim gələcək peşəm” layihəsinin həyata keçirilməsi üçün konkret
•
fəaliyyət planı, funksiyaları və resurslarının bölgüsü üzrə razılaşır və ona ayrılan rolu yerinə
yetirir;
”Mənim gələcək peşəm” layihəsinin hüdudlarında keçirilən işlərin nəticələri ilə müəllim və
•
sinif yoldaşlarını tanış edir; onlarla birlikdə özünün və digərlərinin iştiraklarını qiymətləndirir,
planlaşdırılmış və gerçəklikdə əldə edilən nəticələri müqayisə edir, maneələri üzərə çıxarır
və səbəbləri təhlil edir;
4. Şəxsi və ictimai həyat aləmləri: sosial təhlükəsizlik, iqtisadiyyat, dövlət idarəçiliyi və mədəniyyət.
İ.E.X. - 11
İctimai elmlər
2009
Aparılan işlərdən sonra öz imkanları və nailiyyətlərinin təhlili əsasında inşa yazır ”Gələcəyim
•
necə əks olunur” (adı çəkilən məqsədlər və onların əldə edilmə yolları, arzu olunan və
zəruri hadisələr, onun fikirlərinin ictimai maraqlarla uyğun olması) və onu sinif yoldaşlarına
təqdim edir;
Müəlləimlə birlikdə 11-ci və 12-ci sinifdə tədris olunan intizamların siyahısını müzakirə
•
edir; başqa-başqa fənn müəllimlərinin uyğun intizamlar haqqında söhbətlərində iştirak edir
və gələcək karyerası istiqamətində onların əhəmiyyətini müəyyən edir; seçim fənlərindən
istədiyini seçir və öz seçimini sübut edir.
İnsan və cəmiyyət
Vət. X 4. Müasir cəmiyyət üçün əhəmiyyətli hadisə və prosesləri öyrənir və
təhlil edir.
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
Seçdiyi hər hansı bir sosial mühiti (məs. ailə, məktəb, qonşular, yaşayış məntəqəsi) həyatında
•
xüsusi əhəmiyyətli hadisələri bölünür; sinif yoldaşlarının analoji fikirlərini qulaq asır; ümumi
tendensiyaları axtarır və onları
ümumiləşdirir;
Gürcüstanda ayın ən əhəmiyyətli ictimai hadisəsini adlandırır, onunla əlaqədar dərc
•
olunan materialların kütləvi mediyanın vasitələri ilə tanış olur; faktları, şərhləri və fikirləri
fərqləndirir; axtarılan informasiyanın əsasında referat yazır və həmin hadisənin nəticələrini
müxtəlif sosial qruplarla əlaqələndirir;
Məktəb həyatı ilə əlaqədar sadə sosioloji sorğu aparır (məs.: yaşayış məntəqəsində və ya
•
regionda məktəbin məşhur olması, təhsil səviyyəsi, digər məktəbdən seçilən xüsusiyyətləri,
məktəbin büdcəsi, müsabiqələr və yarışmalarda iştirakın nəticələrini və s.); əldə edilən
nəticələri məktəbdə mövcud rəsmi informasiyanı müqayisə edir və təhlil edir; nəticələri
sinfin və ya məktəbin idarəçilik nümayəndələri ilə tanış edir.
Vət. X 5. Cəmiyyət üçün əhəmiyyətli məsələlərlə əlaqədar öz mövqeyini
hazırlayır və onu müdafiə edir, başqa mövqeləri qiymətləndirir.
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
Son zamanların hər hansı bir münaqişəsini seçir (məs.: şəxsi təcrübədən, kütləvi mediya
•
vasitələrinin səslənməsi və s.); sinif yoldaşlarının qrupu ilə birlikdə onu müzakirə edir
və meyarları ayırır, hansılarına əsasən münaqişədə iştirak edən tərəflərin əməllərini
qiymətləndirir;
Sinif yoldaşlarının qrupu ilə birlikdə onlar üçün aktual problemi seçir və öyrənir ki, nə
•
qədər bu məsələ kütləvi mediya vasitələrində əks olunub; ictimai fikrin formalaşmasında
informasiyanın kütləvi vasitələrinin əhəmiyyətinin göstərilməsində dəlilləri sadalayır;
Onun üçün tanış misalları nəzərə almaqla sinif yoldaşları ilə aktual məsələləri müzakirə edir
•
(məs.: dostluq, valideynlərlə münasibət, peşənin seçilməsi və s.); verilən məsələ ilə əlaqədar
İ.E.X. - 12