Ijtimoiy pedagogika

II-bob. Pedagogik taqdqiqotlarning òziga xos uslubiy tamoyillari.
2.1.Pedagogik tadqiqotlarning asosiy tarkibiy elementlari.
Pedagogik tadqiqotlar obyektivi pedagogik voqelikni anglash, uning rivojlanishini tushuntirish va bashorat qilish uchun olib boriladi. Pedagogik
tadqiqotlar ta’lim, tarbiya va ta’limning qonuniyatlari, ularning tuzilishi va mexanizmlari, mazmuni, tamoyillari va texnologiyalari haqida yangi bilim olishga qaratilgan ilmiy faoliyat jarayoni va natijasidir. Pedagogik tadqiqotlar bo’lishi mumkin nazariy va eksperimentlar xarakter. Pedagogik tadqiqotlar yo’nalishiga ko’ra quyidagilarga bo’linadi asosiy, amaliy va rivojlanish.Asosiy tadqiqot pedagogikaning nazariy va amaliy yutuqlarini jamlaydigan yoki prognostik asosda pedagogik tizimlarni ishlab chiqish modellarini taklif qiluvchi tushunchalarni umumlashtirishga olib keladi.Amaliy tadqiqotlar – bular pedagogik jarayonning ayrim tomonlarini chuqur o’rganishga, ko’p tomonlama pedagogik amaliyot qonuniyatlarini ochib berishga qaratilgan ishlardir. Ishlanmalar allaqachon ma’lum bo’lgan nazariy qoidalarni hisobga olgan holda aniq ilmiy va amaliy tavsiyalarni asoslashga qaratilgan.Pedagogik tadqiqot ishlarini olib borishda quyidagilarga amal qilish kerak tamoyillari:
Pedagogik hodisalarning obyektivligi va shartliligidan kelib chiqadi: ular ichki obyektiv qonuniyatlar, qarama-qarshiliklar, sabab-oqibat munosabatlari ta’siri tufayli mavjud bo’ladi va rivojlanadi.Pedagogik hodisa va jarayonlarni o‘rganishga yaxlit yondashuvni ta’minlash.Uning rivojlanishidagi hodisani o’rganish. Berilgan hodisani boshqa hodisalar bilan aloqalari va o’zaro ta’sirida o’rganish.Tadqiqot usullarini tanlashda, har qanday ilmiy muammoni hal qilish uchun bitta emas, balki bir-birini to’ldiradigan usullar to’plami qo’llanilishidan kelib chiqing.Tadqiqot usullari o’rganilayotgan mavzuning mohiyatiga adekvat bo’lishi kerak.Rivojlanish jarayonini o’ziga xos ichki qarama-qarshiliklarga ko’ra, rivojlanishning harakatlantiruvchi kuchi va manbai sifatida harakat qiladigan o’z-o’zini harakat va o’z-o’zini rivojlantirish deb hisoblash.Axloqiy me’yorlarga zid bo’lgan, subyektlarga, ta’lim jarayoniga zarar etkazishi mumkin bo’lgan eksperiment o’tkazishga yo’l qo’yilmaydi.Tadqiqot muammosi bo‘yicha qabul qilingan direktiv va me’yoriy hujjatlari ham bevosita metodologiyaning m me’yoriy asosini tashkil etadi.Falsafa nuqtai nazardan metodologiya nazariy va amaliy faoliyatni Tashkil etish prinsiplari va usullari tizimi, shuningdek, bu tizim haqidagi Ta’limot (nazariya) sifatida qabul qilinadi. Aniqrog’i, metodologiya Predmeti – faoliyatni tashkil etish haqidagi nazariya demakdir.Ko‘rinib turibdiki, bu ta’rifda ilmiy bilishning ikki jihati – bilimlar Tizimi va ilmiy-tadqiqiy faoliyat qamrab olingan. Yoki ikki faoliyat turi Metodologik tadqiqot va metodologik ta’minot hisobga olinyapti. Agar Birinchisining vazifasi pedagogika fanlari rivojining qonuniyatlari va Yo’nalishlari, pedagogik tadqiqotlarning sifat va samaradorligini oshirish Prinsiplari, ularning tushunchalari tarkibini aniqlashtirsa, ikkinchini Metodologik bilimlardan tadqiqot dasturlarini asoslashda va sifatini baholashda foydalanishni anglatadi.Shu bilan birgalikda pedagogik muammolarning umumnazariy Muammolar bilan almashtirishga yo‘l qo‘yib bo‘lmaydi. Chunki, birinchisi «qanday qilib metodologiyani pedagogikaga qullash mumkin» degan savolni aniqlashtirsa, ikkinchini — umumnazariy savollar esa pedagogikaning predmeti, uning boshqa fanlar bilan aloqasi, ta’lim va tarbiya mohiyati kabi umumiy savollar yechimiga qaratiladi.Pedagog kadrlar tayyorlash sifatini oshirish masalasi respublikamiz va jahon miqyosida tadqiqotchilaring diqqat markazida bòlib kelmoqda. Mazkur muammo ta’lim mazmunini modernizatsiyalash, ta’lim jarayonini tashkil qilish texnologiyalari va usullarini optimallashtirish bilan chambarchas boģlangan. Ularning to‘laqonli hal etilishiga esa pedagogik tadqiqotlarini amalga oshirishda yanada moslashuvchan va taraqqiyparvar yondashuvlarni keng joriy etish orqaligina erishish mumkin. 0 ‘z navbatida pedagogika fani boshqa fanlar kabi yangi-yangi dalillar, yuqori natijalarga erishish imkonini beruvchi texnologiyalar asosida rivojlanib boradi. Buning uchun esa ilmiy asoslangan tadqiqot metodlariga tayanish talab etiladi. Ilmiy tadqiqot metodlari esa o‘z navbatida Metodologiya tushunchasi bilan ataluvchi nazariy prinsiplar majmuasiga bog‘liq bo‘ladi.Pedagogik metodologiya sohasida amalga oshirilgan ilmiy ishlar tahlili «metodologiya», shuningdek, «pedagogik metodologiya» tushunchasiga nisbatan turlicha yondashuvlar mavjudligini ko‘rsatadi. Pedagogika fanida metodologiya tushunchasining gnoseologik talqini ko‘proq ustuvorlik kasb etadi.