Nəhayət, romançıların öz xəyallarında uydurduqları bütün dəhşətlər
həyatdakı dəhşətlərə görə heç bir şeydir. Siz bütün bu gözəl şeylərlə
tanış olacaqsınız. Mən isə arvadımla bərabər kənddə yaşamaq
istəyirəm. Paris məni dəhşətə salır.
- Sizin bu söylədiklərinizdən mən Doroşun yanında az görmə-
mişəm, - deyə Qodeşal cavab verdi.
Paris, fevral-mart, 1832-ciil
651
downloaded from KitabYurdu.org
Oııore de Balzak
DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ
downloaded from KitabYurdu.org
ŞƏRHLƏR
Qorio ata
(roman)
Səh. 15:
Joffrua de Sent-İler
(1772-1844) - fransız zooloqudur. Müqayisəli
anatomiya və embriologiyaya aid ideyaları və müəyyən etdiyi faktlar təkamül
nəzəriyyəsi üçün zəmin hazırlamışdır.
Səh. 15:
Latın məhəlləsi
- Parisdə ali məktəblərin yerləşdiyi yer. Burada hər
zaman çoxlu tələbə yaşamışdır.
Səh. 15:
Sen-Marso qəsəbəsi -
əsasən yoxsul əhalinin yaşadığı yer
Səh. 15:
Monmartr
və
Monruj
- Parisin rayonları, o zaman Paris ətrafına
deyilərdi.
Səh. 16:
Cagemaut bütü -
hind allahı. Hər il bu allaha həsr edilən
bayramlarda Cagemautun heykəlini böyük bir arabaya qoyub aparardılar.
Dindar fanatiklər bu arabanın çarxının altına atılardılar.
Səh. 16:
Val-de-Qras -
XIV əsrdə tikilmiş qedim monastır binasında
yerləşmiş xəstəxana
Səh. 16:
Panteon —
XVIII əsrdə tikilmiş kilsə binasıdır, sonralar Kon-
ventin dekreti ilə burada “Fransanın böyük xadimləri” dəfn edilərdi. Res-
tavrasiyadan sonra yenə kilsəyə çevrilmiş, lakin üçüncü respublikadan sonra
yenə məqbərə olmuşdur.
Səh. 17:
Katakombalar —
Parisin yaxınlığında işlənməyən daş mədənləri.
Ləğv edilmiş qəbiristanlıqlardan ölülər bura köçürülürdü.
Səh. 19:
“Telemakın sərgüzəşti” -
məşhur fransız yazıçısı Fenelonun
romanıdır (1651-1715).
Səh. 20:
Tume -
Belçikada sənaye şəhəridir. Burada, adətən, ucuz çini və
saxsı qablar emal edilirdi.
Səh. 20:
Arqan kenketləri
- isveçrəli fizik Arqan tərəfindən icad edilmiş yağla
yanan çıraqlara deyilir. Bu çıraqların adı onları emal edən fabrikant Kenkele
görə qoyulmuşdur.
Səh. 20:
Stilos —
qədim yunanlar və romahlann taxta üzərində yazı yazmaq
üçün istifadə etdikləri ucu şiş ağaclara deyilirdi.
653
downloaded from KitabYurdu.org
DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ
Səh. 21:
Pişeqrü və Jorj
-
Şarl Pişeqrü və Jorj Kadudal I Napoleon əleyhinə
hazırlanan royalist sui-qəsdin (1804) iştirakçılarıdır; xəyanət nəticəsində ələ
keçmişlər. Kadudal edam edilmiş, Pişeqrü isə həbsxanada ölmüşdür.
Səh. 23:
Salpetrierlə Burb arasında
-
Salpetrier qocalmış arvadlar yataq-
xanasıdır. Burb doğum evidir.
Səh. 25:
Gilyotin
-
Böyük Fransa inqilabı dövründə (1792) tətbiq edilmiş
edam dəzgahı (məhkumların başının kəsilməsi üçün). Həkim J.Gilyotenin
(dəzgahın adı buradandır) təklifi ilə yaradılmışdır. 1881-ci ildə Fransa Milli
Məclisi gilyotinlə edamı ləğv etmişdir.
Səh. 25:
Roton və Bertran
-
Lafontenin eyni adla məşhur olan bir təmsilində
meymunla pişiyin adıdır. 1833-cü ildə eyni adla Skribin siyasi xarakter daşıyan
satirik əsəri meydana çıxmışdı.
Səh. 28:
Yuvenal
(e. I əsri) - məşhur Roma satirik şairidir.
Səh. 32:
Makuba
-
Martinika adasında becərilən əla tütün
Səh. 32:
Şuazi, Suazi və Jantilyi
-
Parisin şəhərətrafı məhəllələri
Səh. 32:
Eldorado
(ispanca “qızıl yurdu” deməkdir) - sərvət və bolluq
timsalında işlədilir. Burada meşşan səadəti mənasındadır.
Səh. 33:
Mare
-
Balzakın zəmanəsində əsnaf və xırda alverçilərin yaşadığı
Paris məhəlləsi
Səh. 34:
Pale-Royal
(hərfən “kral sarayı” deməkdir) - XVII əsrdə hersoq
Rişelye üçün tikilmişdir. Sonra Orlean hersoqlarının ixtiyarına keçmişdir.
Sonralar isə əlavə tikilmiş binalarda və qalereyalarda mağazalar, qumarxanalar
və kafelər açılmışdır.
Səh. 34:
“Bef a lya mod”
restoranı (hərfən “dəbsayağı hazırlanmış mal əti”
deməkdir) - bu restoran Pale-Royal yaxınlığında idi.
Səh. 44:
Odeon
-
teatr adıdır, burada böyük bal ziyafətləri də təşkil edilirdi.
Səh. 44:
Prado
-
rəqs salonudur.
Səh. 44:
Sen-Jermen məhəlləsi
-
Parisdə aristokratlara məxsus məhəllədir
ki, burada bir çox qədim zadəgan kaşanələri vardır.
Səh. 45:
Ossian
-
əfsanəvi şotland şairidir, eramızın III əsrində yaşadığı fərz
edilir. Nəğmələri ilk dəfə 1762-ci ildə nəşr edilmişdir. Romantizm məktəbinə
mənsub bir sıra yazıçılara təsir göstərmişdir. Sonralar bu şeirlərin şair
Makferson tərəfindən yazıldığı aydınlaşmışdır.
Səh. 45:
Bufonlar
-
İtalyan operası teatrının camaat arasında yayılmış adıdır.
Səh. 46:
D ’Anten şosesi
-
Parisdə bir məhəllənin adıdır, burada, adətən, iri
maliyyə burjuaziyası yaşardı.
Səh. 47:
II Avqust
(1670-1733) - Polşa kralı; fiziki qüvvəsi ilə şöhrət
qazanmışdır.
Səh. 61:
Qall sistemi
(“Frenoloji”) - alman təbibi Frans Qallın (1758— 1828)
nəzəriyyəsidir. Bu “nəzəriyyə”yə görə, insanın xarakteri və zehni
654
downloaded from KitabYurdu.org